Một dự án nhiều trắc trở
Dự án xây dựng đoạn Kim Liên-Ô Chợ Dừa được UBND thành phố Hà Nội phê duyệt ngày 20-6-2001, nhằm hoàn chỉnh và khép kín dần từng bước tuyến đường vành đai 1, giải quyết tình trạng ách tắc giao thông giữa hai khu vực đông và tây thành phố, cải thiện môi trường khu vực và hình thành tuyến phố mới. Theo quyết định này, đường Kim Liên-Ô Chợ Dừa là một trong bẩy dự án thành phần của Dự án phát triển cơ sở hạ tầng giao thông đô thị Hà Nội. Trong đó giá trị xây lắp sử dụng vốn vay ODA của Nhật Bản thông qua Ngân hàng hợp tác quốc tế (JBIC), còn kinh phí giải phóng mặt bằng là nguồn vốn đối ứng trong nước.
Theo thiết kế, tuyến đường có chiều dài 1.087m, chiều rộng mặt đường 50m, gồm sáu làn xe cơ giới, các làn xe thô sơ, dải phân cách rộng 5m, vỉa hè hai bên rộng 15m. Để có mặt bằng thi công công trình, cần thu hồi 49 nghìn m2 đất ở liên quan đến diện tích của gần 1.200 hộ dân với hơn 4.400 nhân khẩu thuộc hai phường Nam Đồng và Phương Liên (quận Đống Đa).
Sau khi có quyết định phê duyệt dự án, ngày 5-7-2001, Thủ tướng Chính phủ có quyết định 823/QĐ-TTg thu hồi và tạm giao 56.434m2 đất thuộc hai phường Phương Liên và Nam Đồng (quận Đống Đa) cho chủ đầu tư là Ban quản lý các dự án trọng điểm phát triển đô thị Hà Nội (BQL) để tiến hành tổ chức đền bù, giải phóng mặt bằng.
Tiếp theo, BQL đã tiến hành công tác chuẩn bị giải phóng mặt bằng, lập hồ sơ thiết kế kỹ thuật và tổng dự toán của dự án, hồ sơ sơ tuyển và kế hoạch đấu thầu, trình thẩm định và phê duyệt. Dự kiến cuối năm 2002 khởi công dự án. Mọi việc đang triển khai thì tháng 5-2002, UBND thành phố Hà Nội có chủ trương dùng nguồn vốn trong nước để thực hiện dự án mới: đầu tư xây dựng tuyến phố và các công trình nhà ở phục vụ tái định cư hai bên đường từ Kim Liên đến Ô Chợ Dừa.
Để thực hiện chủ trương này, thành phố giao Sở Quy hoạch-Kiến trúc điều chỉnh quy hoạch tổng thể của cả tuyến đường và tuyến phố hai bên. Theo đó, sẽ giải phóng mặt bằng tiếp 50m nữa (mỗi bên đường 25m) ở khu vực này, để xây dựng các công trình nhà ở. Tổng cộng cần giải phóng mặt bằng khoảng 2.150 hộ. Tuy nhiên, chỉ giới để xây dựng tuyến đường và phố hai bên đường không trùng với chỉ giới cũ đã cắm mốc từ năm 2001 theo quyết định số 823 của Thủ tướng Chính phủ. Chính vì vậy, nhiều hộ dân trước đây không nằm trong quy hoạch để làm đường nay lại nằm trong diện phải di dời để làm đường và tuyến phố.
BQL dự án đã phải tạm dừng công tác chuẩn bị đầu tư để chờ quy hoạch chính thức. Trong khi đó, việc phê duyệt chỉ giới đường đỏ cho tuyến đường và tuyến phố hai bên đường không thực hiện được. Đến đầu tháng 3-2005, sau ba năm tạm dừng dự án, UBND thành phố Hà Nội đã quyết định xây dựng đường Kim Liên-Ô Chợ Dừa theo chỉ giới cũ (đã được cắm mốc từ năm 2001 theo quyết định số 823 của Thủ tướng Chính phủ).
Ách tắc trong khâu giải phóng được mặt bằng
Để triển khai dự án, UBND thành phố Hà Nội giao Ban quản lý các dự án trọng điểm phát triển đô thị Hà Nội phối hợp Hội đồng GPMB quận Đống Đa và các ngành liên quan tiến hành ngay công tác chuẩn bị đầu tư, lựa chọn nhà thầu và giải phóng mặt bằng dự án.
Ông Nguyễn Văn Khay, Phó Giám đốc BQL các dự án trọng điểm phát triển đô thị Hà Nội cho biết: cho đến nay, công tác chuẩn bị đầu tư và lựa chọn nhà thầu thi công đã cơ bản hoàn tất. Thiết kế kỹ thuật của dự án đã được Bộ Giao thông Vận tải thẩm định. Việc thẩm định tổng dự toán hiện đang được Cục giám định và quản lý chất lượng công trình giao thông tiến hành. Thành phố đã phê duyệt kết quả sơ tuyển nhà thầu. Hồ sơ mời thầu sẽ được phát hành trong tháng 8.
Trong khi đó, tiến độ giải phóng mặt bằng rất chậm chạp. Với thời hạn đặt ra là khởi công công trình vào tháng 10-2005, từ nay đến trước thời điểm khởi công, chủ đầu tư và chính quyền địa phương phải giải phóng mặt bằng 400 hộ dân trên tuyến. Đến nay, trong tổng số 1.200 hộ dân trong diện GPMB, Hội đồng GPMB quận Đống Đa đã phê duyệt đợt đầu tiên gồm 201 phương án trị giá 120 tỷ đồng khi thu hồi đất ở của 200 hộ dân các tổ 65,68 phường Nam Đồng, và các tổ 42,43,44,45,47 phường Phương Liên.
Ông Trần Việt Trung, Phó Chủ tịch UBND quận kiêm Chủ tịch Hội đồng GPMB quận Đống Đa cho biết: mặc dù 201 phương án đền bù đã được phê duyệt nhưng chưa có hộ dân nào nhận tiền đền bù, phá dỡ, bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư, do nhà tái định cư chưa thi công xong.
Theo kế hoạch, các hộ dân nằm trong diện di dời để GPMB đường Kim Liên-Ô Chợ Dừa được bố trí tái định cư tại khu đô thị mới Nam Trung Yên. Đây là khu tái định cư lớn nhất trên địa bàn thành phố Hà Nội (rộng 56 ha), vị trí khá thuận tiện, được xây dựng đồng bộ, hiện đại theo quy hoạch gồm các khối nhà chung cư với tổng số 4.000 căn hộ, hạ tầng kỹ thuật và các công trình công cộng... Các khối nhà chung cư tại khu này do Tổng Công ty đầu tư phát triển nhà Hà Nội thi công, tuy nhiên tiến độ rất chậm. Nhà B3 được bố trí để tái định cư cho gần 200 hộ dân di dời đợt đầu đường Kim Liên-Ô Chợ Dừa được đơn vị thi công hứa hẹn sẽ bàn giao vào tháng 6-2005, rồi tháng 7... mà đến giờ này vẫn chưa xong. Nhà B11 để bố trí tái định cư cho 200 hộ di chuyển đợt tiếp theo cũng đang thi công dở dang. Các công trình hạ tầng kỹ thuật khác như điện, hệ thống cấp nước, thoát nước, cáp điện thoại...hiện nay đang được các đơn vị thi công, phải đến ngày 15-8 mới hoàn thành.
Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết phần lớn các hộ dân trong diện di dời đều yêu cầu được nhận nhà tái định cư trước khi di chuyển, bàn giao mặt bằng. Ông Đặng Hữu Quyến, tổ 45 phường Phương Liên cho biết: "Chúng tôi muốn được nhận nhà tái định cư ngay để ổn định cuộc sống. Nếu phải bàn giao mặt bằng khi chưa có nhà tái định cư, thành phố tốn chi phí cho các hộ dân tạm cư trong thời gian chờ nhà mới, người dân phải di chuyển hai lần trong thời gian ngắn, ảnh hưởng việc học tập, công tác."
Đại diện những hộ dân phải di dời, bà Lê Thị Thành, phường Phương Liên có những yêu cầu chính đáng như:"Trước khi đưa vào sử dụng, các cơ quan chức năng cần thẩm định chất lượng công trình, bảo đảm khu nhà có hệ thống điện, nguồn cung cấp nước sinh hoạt ổn định, chất lượng tốt, tránh để tình trạng khi xảy ra sự cố, người dân không biết kêu ai. Ngoài ra, các công trình hạ tầng xã hội như trường học, chợ, khu vui chơi, nơi khám chữa bệnh cho người dân khu tái định cư mới cũng cần phải xây dựng ngay, bảo đảm điều kiện học tập, sinh hoạt cho nhân dân."
Từ nay đến ngày khởi công dự án, chỉ còn có hai tháng. Đề nghị thành phố Hà Nội nhanh chóng giải quyết những vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng. Trước mắt chỉ đạo Tổng Công ty đầu tư và phát triển Nhà Hà Nội gấp rút hoàn thành việc xây dựng hai nhà B3 và B11 trong tháng 8 và tháng 9 để bàn giao ngay cho các hộ dân, để họ triển khai việc phá dỡ, bàn giao mặt bằng. Đồng thời cũng cần đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật như trường học, chợ, đường nội bộ, hè, sân vui chơi... trong các lô nhà trên, triển khai các dịch vụ cung cấp điện, nước, vệ sinh môi trường... bảo đảm sinh hoạt thiết yếu cho người dân. UBND và Hội đồng GPMB quận Đống Đa cần tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thẩm định và phê duyệt các phương án đền bù. Trong tháng 8 chi trả ngay 201 phương án đền bù đã được phê duyệt.