Đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình: Phát triển phải gắn với ổn định an sinh-xã hội

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, chiều 8/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình.

Cần thiết kế các chính sách sinh kế dài hạn

Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Lâm Đồng) nhất trí với sự cần thiết đầu tư cảng hàng không quốc tế Gia Bình với cơ sở chính trị, pháp lý và cơ sở thực tiễn như Tờ trình của Chính phủ đã nêu.

Theo đại biểu, việc lựa chọn đặt sân bay ở Bắc Ninh một địa phương nằm cạnh Hà Nội, với một vị trí địa lý kinh tế quân sự đặc biệt quan trọng là phù hợp với định hướng phát triển mạng, cảng hàng không đa trung tâm được xác định trong Quy hoạch tổng thể quốc gia và Văn kiện của Đại hội Đảng.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần tiếp tục rà soát để bảo đảm tính thống nhất với quy hoạch của tỉnh Bắc Ninh, nhất là khi hợp nhất giữa Bắc Ninh và Bắc Giang và một số quy hoạch chuyên ngành. Đại biểu cho rằng đây là yêu cầu có ý nghĩa quan trọng vì phạm vi sử dụng đất rất lớn với 1884,94 ha, trong đó có 922,25 ha trồng lúa trở lên, đất trồng lúa 2 vụ, một loại đất đặc biệt quan trọng đối với an ninh lương thực quốc gia.

Để đảm bảo tính khả thi, hiệu quả của dự án, đại biểu đề nghị trước hết cần phải tuyên truyền tốt bảo đảm tính thuyết phục. Đồng thời, có chính sách tốt đền bù tái định cư cho người dân. Đi cùng với đó là triển khai đồng bộ các giải pháp, bảo đảm hiệu quả về kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh.

Ủng hộ chủ trương đầu tư Cảng hàng không Gia Bình tại Bắc Ninh, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) mong muốn làm rõ những băn khoăn rất lớn và hoàn toàn chính đáng của cử tri, nhất là về tác động an sinh, sinh kế tương lai của 7.100 hộ gia đình bị ảnh hưởng, trong đó có 5.800 hộ phải tái định cư.

Đại biểu cho rằng, phát triển là cần thiết, nhưng phát triển phải gắn với ổn định an sinh. An sinh phải gắn với trách nhiệm của Nhà nước và nhà đầu tư”, đại biểu nêu rõ,

Nhấn mạnh các nhóm giải pháp trọng tâm, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân đề nghị Quốc hội yêu cầu bắt buộc có đánh giá tác động đến đời sống người dân, tương tự đánh giá môi trường. Đánh giá này phải độc lập, minh bạch, không gộp chung vào báo cáo kinh tế-kỹ thuật; kết quả đánh giá phải được dùng để thiết kế các chính sách sinh kế dài hạn, chứ không chỉ là đền bù một lần. Ngoài phần đền bù, nhà đầu tư phải có trách nhiệm đồng hành với đời sống của người dân.

Cùng với đó, theo đại biểu Bảo Trân, cần xây dựng cơ chế ràng buộc trách nhiệm nhà đầu tư. Cụ thể, cần theo dõi, đánh giá đời sống người dân hằng năm trong 10 -20 năm sau tái định cư.

“Chỉ khi làm được như vậy, chúng ta mới bảo đảm rằng không ai bị bỏ lại phía sau, người dân yên tâm đồng hành với Nhà nước, dự án phát triển thật sự mang lại sự thịnh vượng lâu dài”, đại biểu bày tỏ.

Việc di dời các di tích lịch sử, văn hóa phải bảo tồn giá trị nguyên gốc

Quan tâm việc di dời các di tích lịch sử, văn hóa được quy định tại Điều 2 của dự thảo Nghị quyết, đại biểu Trần Văn Tiến (Đoàn Phú Thọ) cho biết, Nghị quyết giao cho Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh được phép di dời các di tích lịch sử, văn hóa. Chính phủ đã có giải trình việc di dời các di tích lịch sử, văn hóa không ảnh hưởng đến giá trị gốc cấu thành di tích nên tiếp tục công nhận là di tích lịch sử, văn hóa sau di dời.

Tuy nhiên tại Điểm a, Điểm b, Điểm c khoản 1 Điều 22 Luật Di sản văn hóa năm 2024 quy định về di tích lịch sử: Công trình xây dựng địa điểm phải gắn với sự kiện lịch sử, văn hóa tiêu biểu của quốc gia, địa phương trong quá trình dựng nước và giữ nước hoặc gắn với thân thế và sự nghiệp của anh hùng dân tộc, danh nhân, nhân vật lịch sử hoặc gắn với lịch sử phát triển công nghiệp, đô thị nông thôn, có ảnh hưởng tích cực đến phát triển của quốc gia hoặc địa phương.

Do vậy, đại biểu Trần Văn Tiến đề nghị nghiên cứu để việc di dời các di tích lịch sử vẫn bảo đảm tính lịch sử vốn có của di tích.

Đồng tình với cơ chế đặc biệt để bảo đảm tiến độ của dự án, song để cân bằng giữa phát triển và bảo tồn, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) đề nghị Ban soạn thảo xem xét, bổ sung tiêu chí công khai hồ sơ khoa học của từng di tích trước và sau khi di dời; nêu rõ giải pháp bảo tồn giá trị nguyên gốc và kế hoạch phát huy di tích sau di dời. Như vậy, sẽ bảo đảm hài hòa lợi ích phát triển văn hóa, tránh tâm lý băn khoăn của nhân dân và tạo sự đồng thuận xã hội cao hơn trong quá trình dự án được triển khai thực hiện.

Liên quan đến 25 điểm di tích, 18.800 ngôi mộ phải di dời và 7.100 hộ phải di dời, đại biểu Dương Khắc Mai cho rằng đây là 3 yếu tố rất quan trọng liên quan đến tâm linh, đến lịch sử, văn hóa và các yếu tố truyền thống. Do đó, cần phải có công tác tuyên truyền chính sách như thế nào để giải quyết được bài toán về tâm lý cho người dân, tạo được sự đồng thuận trong nhân dân, đây là yếu tố rất quan trọng.

Phát biểu giải trình trước Quốc hội về các vấn đề đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, thời gian qua chúng ta đã triển khai rất nhiều công trình như sân bay Long Thành cũng đều phải di dời, đền bù cho người dân và hỗ trợ giải phóng mặt bằng.

Bộ trưởng thông tin, ngoài chi phí đền bù, chúng ta có chi phí hỗ trợ để cho người dân triển khai thực hiện khi ra khu tái định cư mới như về công ăn việc làm, về chế độ, chính sách… Với hơn 900 ha lúa nước của Bắc Ninh, hiện nay chính quyền địa phương đã đền bù giải phóng mặt bằng khoảng 700 ha.

Đề cập đến vấn đề di dời các di tích lịch sử, Bộ trưởng Xây dựng cho hay, đã quy hoạch các di tích theo đúng quy định của Luật Di sản văn hóa, hiện nay địa phương cũng đang triển khai vấn đề này.

“Bằng cách này hoặc bằng cách khác, chúng ta cần giữ được hình hài của di tích, đồng thời di chuyển đến vị trí mà đạt được ý nguyện của người dân cũng như tôn tạo các di tích cho tốt”, Bộ trưởng nói.