Để loại hình du lịch nông nghiệp, nông thôn ngày càng phát triển, đóng góp nhiều cho xã hội, cần có những chính sách và chiến lược phát triển cụ thể, linh hoạt tại mỗi địa phương, để "đánh thức" và phát huy những sản phẩm du lịch mang lại những giá trị riêng biệt, bền vững.
Ngành kinh tế tích hợp
Với những thành tựu đã đạt được, du lịch nông nghiệp, nông thôn đã trở thành ngành kinh tế tích hợp, đưa sản vật nông nghiệp, đặc trưng nông thôn trở thành tài nguyên phục vụ du lịch.
Ghi nhận tại tỉnh Thừa Thiên Huế, địa phương vốn nổi tiếng với những di sản vật thể và phi vật thể của nhân loại, trong những năm gần đây đã hình thành một số tour, tuyến kết hợp du lịch cộng đồng trải nghiệm sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ như, trải nghiệm vườn thanh trà Thủy Biều (TP Huế), mô hình trồng rau thủy canh, dưa lưới nhà kính hay các vườn hoa hướng dương trong lòng thành phố hoặc ở vùng Thủy Thanh (thị xã Hương Thủy)...
Các loại hình du lịch này không chỉ thu hút khách du lịch mà còn góp phần phát triển kinh tế địa phương, hỗ trợ cộng đồng trong việc khai thác và bán các sản phẩm từ nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp cho khách du lịch và thị trường.
Theo Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế, trung bình mỗi năm, tỉnh đón khoảng 300.000 lượt khách đến trải nghiệm các loại hình du lịch cộng đồng. Nhờ đó, tạo việc làm ổn định cho hàng trăm lao động tại địa phương, góp phần đưa doanh thu, thu nhập từ dịch vụ và du lịch nông thôn của tỉnh ước đạt 50 tỷ đồng/năm. Đây cũng chính là nguồn nội lực để tái đầu tư cho các địa phương đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới.
Hình thành các mô hình du lịch theo tour, tuyến hay xây dựng làng văn hóa du lịch cộng đồng, đã trở thành thế mạnh của tỉnh Hà Giang. Hiện toàn tỉnh có 16 làng được công nhận hoàn thành các tiêu chí làng văn hóa du lịch cộng đồng theo từng giai đoạn thực hiện.
Tại đây, hệ thống kết cấu hạ tầng, điện chiếu sáng, nhà văn hóa, vệ sinh môi trường, cải tạo cảnh quan, gìn giữ nét văn hóa truyền thống được triển khai một cách đồng bộ. Nhờ đó, bộ mặt nông thôn thay đổi rõ nét, khang trang hơn, sạch đẹp hơn. Cùng với đó, người dân cũng nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, gìn giữ nét văn hóa, kiến trúc truyền thống bởi đó là những giá trị cốt lõi để một làng văn hóa thu hút du khách.
Theo Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới tỉnh Hà Giang Đỗ Tấn Sơn, hầu hết các làng văn hóa du lịch cộng đồng đều đạt tiêu chí nông thôn mới và là hình mẫu để các địa phương nhân rộng. Ngược lại, từ nguồn lực Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và các chương trình khác, các thôn vùng cao có tiềm năng về du lịch sẽ được tiếp sức, hỗ trợ để hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng, cảnh quan, môi trường, mở ra cơ hội phát triển du lịch.
Lợi ích kép trong phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn là điều không thể phủ nhận. Làm du lịch, đồng bào dân tộc thiểu số ở các bản làng xa xôi, heo hút, trở nên tự tin, năng động hơn.
Nhiều nét đẹp văn hóa của cộng đồng, làng xã được khôi phục, mở mang, trở thành sản phẩm du lịch. Cùng với đó là nông, lâm, thủy sản, ngành nghề truyền thống, đặc sản địa phương, sản phẩm OCOP... hình thành chuỗi sản phẩm du lịch khác biệt, tạo điểm nhấn đặc biệt trên hành trình du lịch trải nghiệm nông nghiệp, nông thôn.
Để du lịch nông nghiệp, nông thôn phát triển bền vững
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, để nâng cao hiệu quả phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn theo hướng bền vững, cần tập trung vào 6 nhóm giải pháp.
Trong đó, việc thay đổi tư duy du lịch nông nghiệp, nông thôn cần theo hướng bền vững, "đa dạng trong thống nhất". Đồng thời, phải có những cơ chế, chính sách phù hợp để thúc đẩy du lịch nông nghiệp, nông thôn phát triển.
Đây được xem là những định hướng cơ bản giúp các địa phương thực hiện chiến lược phát triển du lịch phù hợp.
Từ thực tiễn quản lý, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế, Nguyễn Văn Phương chia sẻ, cơ chế về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai trong khai thác và phục vụ loại hình du lịch này tại tỉnh còn lúng túng, chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể; nguồn lực địa phương vẫn còn hạn chế, cơ sở vật chất, hạ tầng chưa được đầu tư đúng mức như hệ thống đường sá, cầu gỗ tạm bợ...; mô hình trang trại nghỉ dưỡng hoạt động chủ yếu dựa vào thời tiết và mùa vụ, lao động hoạt động theo thời vụ cho nên công tác quản lý mô hình vẫn còn gặp nhiều khó khăn; mô hình trang trại chỉ dừng lại ở mức nhỏ lẻ, tự phát và chưa được đầu tư bài bản...
Do đó, tỉnh đề xuất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các ngành liên quan hướng dẫn về cơ chế quản lý đất đai trong khai thác phục vụ phát triển du lịch; hướng dẫn các địa phương trong công tác lập quy hoạch và xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm dịch vụ đối với từng loại hình du lịch; xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn cho loại hình trang trại, Hợp tác xã nông nghiệp kết hợp du lịch...
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, Nguyễn Thị Bé Mười cho biết: "Để gắn kết phát triển du lịch với chương trình xây dựng nông thôn mới, thời gian tới, Bến Tre thực hiện quy hoạch phát triển du lịch nông thôn đồng bộ với quy hoạch xây dựng nông thôn mới. Phát triển du lịch nông thôn hướng đến khai thác, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, cảnh quan sinh thái để tạo ra những sản phẩm mới phù hợp với thị trường. Đồng thời, phát triển dịch vụ phụ trợ du lịch, gắn phát triển hạ tầng du lịch nông thôn ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường; chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch nông thôn.
Còn tại tỉnh Hà Giang, để du lịch nông nghiệp, nông thôn trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tỉnh đã xây dựng kế hoạch, đề ra các nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện. Trong đó trọng tâm là huy động các nguồn lực để nâng cấp, đầu tư phát triển điểm du lịch nông thôn gắn với việc thực hiện các tiêu chí nông thôn mới.
Khảo sát, lựa chọn các sản phẩm du lịch nông nghiệp, nông thôn đặc thù của địa phương và lựa chọn các chủ thể tham gia mỗi liên kết là người dân, tổ hợp tác, Hợp tác xã.
Đồng thời, tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn về phát triển du lịch nông thôn cho người dân, bảo đảm 80% nguồn nhân lực tại các điểm du lịch nông thôn nâng cao kỹ năng phục vụ du lịch.
Bên cạnh đó, xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, nhằm phát triển du lịch cộng đồng, phát triển sản phẩm du lịch độc đáo, hỗ trợ sản xuất hàng hóa đối với sản phẩm nông nghiệp chủ lực hướng đến sự phát triển bền vững.
Tính đến thời điểm hiện tại, du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã bước đầu thu được những kết quả khả quan, góp phần làm thay đổi bộ mặt nông thôn theo hướng tích cực; nâng cao vai trò, vị trí chủ thể của người nông dân trong chuỗi du lịch nông nghiệp, nông thôn.
Tuy nhiên, để du lịch nông nghiệp, nông thôn phát triển bền vững, cần đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng một số mô hình, điểm nhấn về du lịch nông nghiệp, nông thôn.
Bên cạnh những chính sách được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tham mưu Chính phủ ban hành, các địa phương cũng cần rà soát lại các cơ chế, chính sách của địa phương mình nhằm bảo đảm việc quản lý đất đai, đào tạo nguồn lao động nông thôn phù hợp để tạo dấu ấn riêng biệt trong phát triển du lịch, tăng cường bảo đảm vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm tại các khu nghỉ dưỡng, dịch vụ du lịch...
Với việc xác định đúng hướng đi, thực hiện nhiều giải pháp căn cơ, đồng bộ, tin rằng trong tương lai không xa, du lịch nông nghiệp, nông thôn sẽ phát triển mạnh mẽ, đem lại nhiều hiệu quả thiết thực.
