Đác Nông : Ồ ạt đào cây mật nhân vì tin đồn

Nhiều hộ kinh doanh tại đây bày bán cây mật nhân với số lượng lớn đủ các bộ phận như thân cây, củ, rễ với giá 40.000-50.000 đồng/kg. Để dễ tiêu thụ và thu lợi nhuận cao, một số người còn thái mật nhân thành miếng nhỏ, sấy khô rồi đóng vào bao để bày bán… Theo Chủ tịch Hội Đông y tỉnh Đác Nông Trương Văn Minh, việc rộ lên phong trào sử dụng cây mật nhân bắt nguồn từ thông tin đồn thổi “cây mật nhân chữa được bách bệnh, đặc biệt là tăng cường sinh lực cho nam giới”.

Người người lùng mật nhân

Chủ tịch Hội Đông y tỉnh Đác Nông Trương Văn Minh cho biết : cây mật nhân còn gọi là cây bách bệnh (tên khoa học là Eurycoma Longifolia), là loài thực vật thuộc nhóm thuốc quý. Theo kinh nghiệm dân gian, các bộ phận của loài cây này như rễ, vỏ, thân cây... từ lâu được dùng để bào chế các loại biệt dược chữa bệnh ăn uống không tiêu, nôn mửa, đầy bụng, tiêu chảy, kiết lỵ, đau mỏi lưng, chữa sốt rét, giải độc do uống nhiều rượu ; lá nấu nước trị ghẻ, lở ngứa… Ngoài ra, còn chữa khí hư, đặc biệt có công dụng tăng cường sinh lực cho nam giới.

“Mặc dù cây mật nhân có nhiều công dụng nhưng một thời gian dài trước đây ít người quan tâm đến, nhưng kể từ khi trên ti-vi xuất hiện quảng cáo rầm rộ loại sâm Alipas với nội dung tăng cường sinh lực cho nam giới, trong đó có thành phần của cây mật nhân, từ đó mọi người mới để ý và đổ xô sử dụng cây mật nhân”, ông Minh nói.

Tin vào cây mật nhân có thể chữa bách bệnh, đặc biệt là tăng cường sinh lực cho nam giới, thời gian gần đây nhiều người dân ở tỉnh Đác Nông, nhất là nam giới đã tìm mua củ, rễ mật nhân về thái lát mỏng rồi phơi khô ngâm rượu hoặc nấu nước sử dụng hằng ngày.

Từ khi rộ lên phong trào sử dụng cây mật nhân, anh Nguyễn Văn Tuấn, ở phường Nghĩa Trung, thị xã Gia Nghĩa cũng tranh thủ ra chợ mua một ít củ mật nhân về thái nhỏ sấy khô ngâm rượu uống hàng ngày. Anh Tuấn tâm sự: “Từ trước đến nay, tôi chưa nghe cũng như chưa khi nào sử dụng cây mật nhân ngâm rượu uống để chữa bệnh hay tăng cường sinh lực. Nhưng thời gian gần đây, trước tin đồn thổi uống rượu ngâm củ mật nhân sẽ tăng cường sinh lực, không biết thực hư thế nào nhưng thấy mọi người trong xóm đều mua về ngâm rượu để dùng, tôi cũng sắm cho mình một hũ sử dụng gần một tháng nay. Uống vào tôi thấy vẫn bình thường không khoẻ hơn trước. Thậm chí, có nhiều hôm bạn bè kéo đến, đem rượu mật nhân ra chiêu đãi, vui bạn vui bè uống qúa chén mấy ngày hôm sau mệt mỏi không đi làm được”.

Cũng giống như anh Tuấn, từ ngày rộ lên phong trào sử dụng mật nhân, ông Nguyễn Văn Bá, ở phường Nghĩa Thành, thị xã Gia Nghĩa ngoài việc thủ cho mình một hũ rượu ngâm củ mật nhân để sử dụng hàng ngày, ông còn mua rễ về ngâm pha rượu bán cho khách. Ông Bá bộc bạch: “Gần một tháng nay, nhiều người đến hỏi mua rượu pha mật nhân lắm ! Có ngày tôi bán được hơn chục lít rượu pha chế với mật nhân. Không biết công dụng của loài cây này có đúng như tin đồn thổi hay không mà hiện nay ai đến mua rượu cũng đòi pha mật nhân cả, dù có đắt một tí cũng chấp nhận”.

Không chỉ riêng anh Tuấn, ông Bá, thời gian gần đây, ở Đác Nông từ các quán cà phê đến quán nhậu hay tại các công sở vấn đề “thời sự” được nhiều người quan tâm, bàn tán nhất là việc mua, bán và sử dụng cây mật nhân. Thậm chí, tại chợ trung tâm thị xã Gia Nghĩa nhiều chị em buôn bán ở đây kể vanh vách công dụng của cây mật nhân. Chị Nuyễn Thị Hoa, một tiểu thương ở chợ Gia Nghĩa cho biết: Nghe tin đồn thổi, người nhà của chị ở tận ngoài tỉnh Thừa Thiên Huế cũng gọi điện vào nhờ mua một ít củ, rễ mật nhân khô gửi về ngâm rượu uống.

Trong khi đó, theo những người làm trong ngành đông y, để sử dụng mật nhân có hiệu quả, là bài thuốc tốt cho sức khoẻ cần phải có chỉ định của các thầy thuốc, lương y có kinh nghiệm. Những người có sức đề kháng yếu, trong cơ thể mang nhiều bệnh liên quan đến nội tạng như gan, mật, dạ dày… nếu dùng mật nhân sẽ nguy hiểm đến tính mạng, đặc biệt là phụ nữ có thai không nên dùng cây này làm thuốc. Tuy nhiên, về thông tin cây mật nhân có thể chữa được cao huyết áp, tiểu đường hay nhiều bệnh nan y khác thì chưa có một tài liệu nào khẳng định.

Ông Trương Văn Minh cảnh báo: hiện nay do người người sử dụng cây mật nhân nên nhu cầu tăng cao khiến nhiều người đổ xô vào rừng đào cây mật nhân về bán tràn lan như bán củi. Tuy nhiên, chưa có cơ quan chức năng hay một đơn vị chuyên môn nào kiểm tra các “khúc củi” bày bán này có phải là dược liệu mật nhân hay không? Và khi các cơ quan chức năng chưa vào cuộc, người dân cần hết sức cẩn thận khi tìm mua cây mật nhân nhằm tránh mua phải mua cây mật nhân “dởm” rồi rước họa vào thân.

Cây thuốc quý có nguy cơ tuyệt chủng

Theo đông y, cây mật nhân là một loại thảo dược quý. Tuy nhiên, trước tin đồn chữa được bách bệnh và tăng cường sinh lực cho nam giới, nhiều người dân đổ xô vào rừng săn lùng đào mật nhân về bán tràn lang khiến cho cây thuốc quý này có nguy cơ tuyệt chủng.

Bà Nguyễn Thị Kim Thúy, một tiểu thương bày bán củ mật nhân với số lượng lớn ở chợ Gia Nghĩa cho biết: Số mật nhân này được bà mua lại của những người đi rừng ở các huyện như Đác Glong, Đác R’lấp và Tuy Đức về bán lại. Từ cuối tháng 7 đến nay, khi rộ lên phong trào sử dụng mật nhân khiến nhiều tiểu thương ở chợ kiêm thêm việc bán mật nhân nên nhiều điểm bán chất thành đống như củi.

Riêng điểm bán của bà Thuý do nằm ở vị trí thuận lợi nên một tháng nay, bình quân mỗi này bà bán được từ 60-70 kg mật nhân với giá 40.000-50.000 đồng/kg.

Tại chợ Gia Nghĩa, chúng tôi gặp anh K’Hơn ở xã Đác Plao, huyện Đác Glong chở mật nhân ra bán, anh cho biết: “Do chưa có đất sản xuất nên tôi và nhiều người dân trong xã kéo nhau vào rừng đào cây mật nhân đem về bán. Thời gian đầu, mỗi chuyến đi rừng chỉ một, hai ngày là đào được 30 đến 40 kg củ, rễ mật nhân mang về bán. Còn bây giờ, do nhiều người đi đào nên phải vào tận rừng sâu giáp ranh với các tỉnh Đác Đắc, Lâm Đồng mới đào được củ, rễ to, dễ bán nên mỗi chuyến đi phải mất gần một tuần mới đào được khoảng 50kg”.

Còn ông Trần Văn Thắng, một trong mười người thường xuyên đi rừng đào mật nhân ở xã Nhân Cơ, huyện Đác R’lấp cho biết: Cây mật nhân phân bố rộng trên địa bàn tỉnh Đác Nông, nhưng tập trung nhiều nhất là trên địa bàn các huyện Đác Glong, Đác R’lấp, Đác Song, Tuy Đức… Trước đây, khi chưa ai để ý đến loại thảo dược quý này, chỉ cần vào bìa rừng là đào được mật nhân, thậm chí còn mọc cả trong rẫy cà phê. Hơn một tháng nay, nhiều người đi đào cây mật nhân cho thu nhập cao, mỗi chuyến đi rừng từ hai đến ba ngày đào được 30-40kg đã cho thu nhập trên dưới một triệu đồng, khiến cho nhiều chuyên “hành nghề” đào mật nhân.

Theo lời anh Thắng, không chỉ người dân địa phương mà thời gian gần đây nghe tin đồn thổi, nhiều người dân ở các tỉnh miền trung như Bình Định, Quảng Ngãi, Phú Yên… cũng kéo lên đi rừng đào cây mật nhân về bán, làm cho “đội quân” đi rừng săn lùng mật nhân ngày càng đông. Do nhiều người đổ xô đi đào, cây mật nhân bị thu hẹp nhanh chóng, hiện nay muốn đào được với số lượng lớn phải vào tận rừng sâu, thậm chí một số người còn lén lút vào các khu bảo tồn thiên nhiên Nam Nung, Tà Đùng, vườn quốc gia Nam Cát Tiên… để đào làm tăng tình trạng phá rừng. Với cách khai thác tận diệt đào cả rễ, củ thì có lẽ chẳng bao lâu nữa loại cây này sẽ bị “xóa sổ”.

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Nhân Dân, hiện nay ở Đác Nông không chỉ có người dân mua mật nhân về sử dụng mà xuất hiện nhiều thương lái từ các nơi tìm đến thu gom với số lượng lớn để đưa ra các tỉnh, thành phố bán với giá khá đắt, thậm chí có người còn thu gom để bán ra nước ngoài.

Chủ tịch Hội Đông y tỉnh Đác Nông Trương Văn Minh lo lắng: Nếu cứ để tình trạng khai thác và buôn bán cây mật nhân một cách tràn lang như hiện nay thì không bao lâu nữa loại thảo dược qúy này sẽ cạn kiệt, thậm chí là tuyệt chủng.