Con tằm lột xác mới nhả tơ

Hỏi: Thời gian qua giá tơ trên thị trường thế giới tăng ở mức cao, hơn 20 USD/kg, thậm chí lên đến 24 USD nhưng ngành dâu tằm tơ Việt Nam lại đi xuống, lắm lúc doanh nghiệp ươm tơ lại than thua lỗ. Vì sao vậy, thưa ông?

- Ông Nguyễn Công Tiến: Giá tơ tăng cao trong thời gian qua và khó giảm xuống bởi nhu cầu tơ lụa trên thị trường thế giới luôn tăng cao hơn nguồn cung. Ở Việt Nam giá kén, nguyên liệu để ươm tơ, lại tăng nhanh hơn giá tơ do không đáp ứng đủ nhu cầu cho công nghiệp ươm tơ. Tăng nóng nhất là trong các tháng đầu năm nay, lên đến 43.000 đồng/kg kén, nay còn 34.000 đồng, trong khi giá thành nuôi kén khoảng 20.000 đồng/kg. Giá xuất khẩu tơ hơn 300.000 đồng/kg một chút nhưng để làm ra một kg tơ cần đến 7 kg kén có chất lượng (nếu chất lượng kém, cần đến 10 - 12 kg) thì làm sao có lãi.

Theo tôi sản lượng kén trong nước, chủ yếu là ở Lâm Đồng, chỉ đáp ứng được 30-40% nhu cầu ươm tơ. Thiếu kén đã đẩy giá mua kén lên cao, làm giảm chất lượng kén, rồi các cơ sở ươm tơ tranh mua kén. Anh sẽ không bao giờ nghĩ ra rằng một số cơ sở ươm tơ hiện đại ở Lâm Đồng phải nhập khẩu tơ sống của Trung Quốc để xe tơ cao cấp, cung cấp theo hợp đồng đã ký cho khách hàng.

Hỏi: Là người làm nghề dâu tằm tơ lâu năm, theo ông, muốn phát triển nghề này, phải chọn hướng đi nào?

- Ông Nguyễn Công Tiến: Nói gì thì nói, dẫu cho giá tơ, giá kén có lúc cao, lúc thấp, nghề dâu tằm tơ vẫn mang lại hiệu quả kinh tế. Công nghiệp ươm tơ của Việt Nam không có gì đáng bàn; cái đáng bàn nhất là đầu vào - đó là con tằm. Do đó, tôi khẳng định nghề dâu tằm tơ Lâm Đồng nói riêng và cả nước nói chung muốn "lột xác để nhả tơ", thoát ra khỏi tình trạng mất cân đối nuôi tằm - ươm tơ như đã nói ở trên, phải dựa vào nông nghiệp và nông dân.

Khâu đột phá chính là ở giống dâu và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật trồng dâu cho nông dân và giống tằm. Không thể tưởng tượng rằng Lâm Đồng được ví là "thủ phủ" của nghề này nhưng 7.000 ha dâu ở đây chỉ cho năng suất bình quân 10 tấn lá/ha. Nhiều giống dâu trồng ở Lâm Đồng mấy chục năm qua vẫn chưa thay giống mới. Thậm chí giống dâu Bầu Đen có từ thời Nguyên phi Ỷ Lan dạy dân trồng dâu, nuôi tằm, dệt lụa hàng mấy trăm năm trước nhưng có nơi nông dân vẫn chưa chịu từ bỏ để trồng giống mới. Còn giống tằm trong nước chỉ đáp ứng được 30% nhu cầu, còn lại phải nhập khẩu, chủ yếu từ Trung Quốc và các nước Trung Á.

Mấy năm nay, chúng tôi cố đưa giống dâu mới, năng suất gấp ba đến bốn lần năng suất bình quân hiện nay vào trồng nhưng mới chỉ được 800 ha. Hiệp hội xác định chuyển giao giống dâu và giống tằm cho nông dân là căn cơ để phát triển ngành dâu tằm tơ trong nước. Hiệp hội dự tính, đến năm 2006 sẽ cung ứng 100% nhu cầu giống tằm cho nông dân.

Hỏi: Nhưng không dễ dàng gì thuyết phục nông dân trồng dâu nuôi tằm giống mới?

- Ông Nguyễn Công Tiến: Ngoài các yếu tố như sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, công tác khuyến nông của Nhà nước, quy hoạch đất trồng dâu... thì cốt lõi vẫn là hiệu quả kinh tế. Hiện nay, nông dân trồng dâu nuôi tằm lấy giá kén tằm làm mục đích tính toán hiệu quả kinh tế. Một ha dâu cho 700 kg kén tằm như bây giờ thì dù giá kén có 40.000 đồng/kg đi nữa vẫn không hiệu quả bằng một ha dâu cho ra 3.000 kg kén, dù giá kén chỉ 25.000 đồng/kg. Như vậy phải làm sao chứng minh trồng dâu nuôi tằm lấy năng suất dâu, kén tằm làm mục đích, kèm theo là thông tin kỹ thuật và các mô hình trình diễn cho nông dân thấy tận mắt hiệu quả của việc trồng dâu nuôi tằm giống mới, năng suất cao. Hiệp hội đang bắt đầu làm việc này.

-------------------

So với Trung Quốc hay một so nước Trung Á, điều kiện trồng dâu nuôi tằm của Việt Nam tốt hơn rất nhiều. Ở các nước này, nông dân chỉ trồng dâu nuôi tằm được năm tháng/năm, còn lại phải nghỉ Đông do thời tiết khắc nghiệt. Trong khi ở Việt Nam, có thể trồng dâu nuôi tằm quanh năm, đất đai lại phù hợp cho cây dâu phát triển, nhất là ở Lâm Đồng. Thế nhưng, tất cả các khâu còn lại trong trồng dâu nuôi tằm, Việt Nam đều kém khá xa. Ở các nước này, năng suất lá dâu hơn 40 tấn/ha (cao gấp bốn lần Việt Nam); một ha dâu nuôi được ba tấn kén (cao gấp ba lần). Giá thành kén tằm của họ cũng chỉ 10.000 đồng, còn Việt Nam đến 20.000 đồng/kg.