Trận đánh quyết tử trên biển
Chuyến đi biển ngày 15-4-1966 vận chuyển vũ khí vào Cà Mau là chuyến đi thứ tám của con tàu 69. Tàu có 16 cán bộ, chiến sĩ do Thuyền trưởng Nguyễn Hữu Phước và Chính trị viên Tăng Văn Huyễn chỉ huy. Xuất phát từ bến K15, Ðồ Sơn (Hải Phòng) tàu 69 ra khơi hòa vào dòng tàu buôn các nước ngược xuôi trên Biển Ðông. Nhờ ngụy trang, ứng xử khéo léo khi gặp máy bay và tàu tuần dương của Mỹ, sau tám ngày, tàu đã cập bến Bồ Ðề, tỉnh Cà Mau an toàn.
Nhớ lại những ngày tháng ở bến nước Cà Mau ngóng chờ vũ khí tàu 69, Ðại tá Khưu Ngọc Bảy, nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 962 (lực lượng bến) bồi hồi tâm sự: Ngắm nhìn từng hòm vũ khí còn nguyên mùi dầu mỡ, anh em bến vui và xúc động lắm. Tàu 69 vào bến nhưng bị hỏng chân vịt, phải nằm lại để sửa chữa. Lần ấy, địch biết tàu ta nằm trong bến nên ém chặn các lối ra, mấy lần tàu định trở ra bắc nhưng đều không thành. Ngày 1-1-1967, nhận định tụi lính ngụy vui đón Tết Dương lịch mà lơ là việc cảnh giới, tàu 69 bí mật ra khơi. Lúc đó là 19 giờ. Phía bờ, chúng tôi sẵn sàng lực lượng yểm trợ. Ðứng trên chòi cao quan sát, chúng tôi nín thở theo dõi con tàu. Chừng 40 phút sau... Bỗng có hai luồng sáng vút chéo lên từ phía biển. Tàu 69 đụng địch rồi. Anh Tư Mao, người phụ trách hét lên và báo động toàn bến. Trong phút chốc, ngoài cửa vàm sáng rực pháo sáng.
Nguyên Thuyền trưởng Nguyễn Hữu Phước, năm nay 79 tuổi, hiện sống ở TP Cần Thơ kể: Chừng 21 giờ, tàu tới khu vực giữa Hòn Khoai và Côn Ðảo thì phát hiện một tàu địch. Tôi hạ lệnh né trái. Chừng nửa tiếng sau, anh em báo cáo có một tàu cao tốc đang đuổi theo. Lúc này tàu 69 cách bờ khoảng 25 hải lý. Trong tích tắc, đã thấy bốn tàu địch áp sát uy hiếp. Chúng phát loạt tín hiệu rồi chiếu đèn pha sáng rực cả một vùng. Ðịch bắc loa gọi hàng. Tôi hạ lệnh bật đèn phía mũi, lái tàu sang trái, vuông góc với mục tiêu và nổ súng chiến đấu. Thấy tàu 69 chuyển hướng, địch bị bất ngờ, vòng sang mạn phải và chiếu thẳng đèn, nã súng về phía ta. Tôi hạ lệnh bắn tiếp hai phát pháo đỏ báo hiệu cho người ở bến.
Trận hải chiến sinh tử bắt đầu. Dưới hiệu lệnh thuyền trưởng, các họng súng 12ly7, B40, ÐKZ trên tàu 69 đồng loạt nhả đạn. Chiếc tàu địch đi đầu trúng đạn bốc cháy. Thấy vậy, ba chiếc còn lại điên cuồng giáng trả tàu 69. Mặt boong tóe lửa. Thủy thủ trưởng Ðoàn Văn Dĩ trúng đạn hy sinh ngay loạt đạn đầu, ba thủy thủ khác bị thương. Trong tình thế nguy nan, anh em vẫn bình tĩnh chiến đấu. Lúc sau, hai thùng khói mù trúng đạn bốc cháy, anh em nhanh tay ném xuống biển. Một cột khói khổng lồ bao trùm cả mặt biển. Chớp thời cơ, tàu 69 tăng tốc về hướng bờ. Ðịch điều thêm tàu chiến và máy bay C.130 đến thả pháo sáng, bắn chỉ điểm. Cuộc chiến đấu càng trở nên gay go, quyết liệt; một số thủy thủ bị thương. Nhiều tấm gương chiến đấu dũng cảm, ngoan cường. Báo vụ Phan Hải Hồ bị bắn nát chân phải, chỉ còn lớp da dính bên ngoài, máu chảy lênh láng, vẫn ghì chặt tay súng và đề nghị y tá Huyễn lấy dao cắt bỏ. Thương bạn, y tá Huyễn không dám cắt. Phan Hải Hồ liền đề nghị phó thuyền trưởng Hấn: "Anh giúp tôi chặt cái chân này. Vướng quá, khó chiến đấu". Cảm phục tấm gương dũng cảm của Phan Hải Hồ, Chính trị viên Tăng Văn Huyễn hô to: "Các đồng chí! Nhân danh Bí thư Chi bộ, tôi tuyên bố từ giờ phút này, đồng chí đảng viên dự bị Phan Hải Hồ trở thành đảng viên chính thức của Ðảng". Tinh thần chiến đấu của Phan Hải Hồ như thúc giục anh em trả thù cho đồng đội. Lúc này là 24 giờ. Ðịch điều thêm hai máy bay. Tàu 69 vừa đánh tàu, vừa bắn trả máy bay địch. Phó thuyền trưởng Hai trúng đạn nằm bất động trên ca-bin. Hiếu, Nhật và Khảm đều bị thương, máu chảy tràn boong tàu. Một phát đạn rơi xuống khiến tàu 69 bốc cháy. Do vòi nước chống cháy bị dập nát, nên mọi người phải dùng bơm chống cháy dập lửa. Sau ba giờ quần thảo trên biển, mặc dù bắn hơn 121 phát đạn nhưng địch không tiêu diệt được tàu 69. Tàu 69 cơ động, khi tới gần bờ, được sự hỗ trợ của lực lượng du kích bến, con tàu nhanh chóng lọt vào trong vàm. Lúc đó là 0 giờ 20 phút ngày 1-1-1967.
Một tấc boong tàu là một phần Tổ quốc
Thoát khỏi vòng phong tỏa trên biển nhưng tàu 69 vẫn là mục tiêu săn đuổi của địch trên đất liền. Cựu chiến binh Lê Xuân Khảm, nguyên giáo viên Trường đại học Hàng hải, Hải Phòng kể lại: Anh em chúng tôi và con tàu 69 mình đầy thương tích được lực lượng bến Ðoàn 962 cưu mang, che chở. Ðúng tròn 10 năm. Thời điểm đó, các con tàu 100 của Thuyền trưởng Lê Minh Sơn và tàu 187 của Thuyền trưởng Phan Xã cũng chở vũ khí vào đây nhưng đều gặp địch, bất thành. Ngoài một số anh em cán bộ tàu được theo tàu không số cập bến chuyến tiếp đó trở về miền bắc, số anh em còn lại của
tàu 69, tàu 100, tàu 187 được biên chế về Ðoàn 962, lập thành một đội, có tên là Ðơn vị 970, trở thành những du kích bến, vừa chiến đấu bảo vệ bến, bảo vệ tàu 69. Trong những trận đánh quyết tử ấy, tàu 69 được bảo vệ an toàn nhưng ba đồng đội của tôi là Thập, Kỷ, Loan đã anh dũng hy sinh. Sau này lực lượng còn lại mỏng, sợ tàu rơi vào tay giặc, anh em phải liên tục di chuyển địa điểm trú ẩn cho tàu. Lúc thì đưa tàu về rạch Cái Bần, khi xuôi cửa Lũng, lúc lại rê tàu lên rạch Chim Ðẻ... cực khổ vô cùng. Ông Ðỗ Xuân Tâm, ở Ðồ Sơn (Hải Phòng) - thợ máy tàu 187, là máy trưởng tàu 69 kể: Nhiều nơi, anh em phải lội hai bên bờ vừa đẩy, vừa kéo tàu nhích từng đoạn. Tình cảm của thủy thủ với tàu 69 thật lớn. Anh em thường bảo nhau: Một tấc boong tàu là một phần Tổ quốc, quyết không để tàu rơi vào tay giặc. Cho đến một ngày, biết tàu không còn "đủ sức" trở về miền bắc, tổ chức quyết định cho tàu "chìm vào lòng đất mẹ". Thế là con tàu 69 mãi mãi nằm lại rạch Xẻo Già, trong rừng đước xã Rạch Gốc (Cà Mau). Giờ đây, do dòng chảy thay đổi, biển ăn sâu vào đất liền. Nơi con tàu nằm lại năm xưa chỉ còn là kỷ niệm, với những câu chuyện huyền thoại về những cảm tử quân quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh, vì độc lập, tự do, thống nhất nước nhà.
Với thành tích tám chuyến đi, vận chuyển hơn 600 tấn vũ khí, hàng hóa vào các chiến trường miền nam, cán bộ, chiến sĩ tàu 69 luôn thể hiện tinh thần chiến đấu dũng cảm, kiên cường, mưu trí, không sợ hy sinh, gian khổ, chiến đấu bảo vệ tàu, bảo vệ hàng, giành thắng lợi khiến địch phải khiếp sợ... Chiến công của tập thể cán bộ, chiến sĩ tàu 69 đã góp phần vào sự nghiệp giải phóng miền nam, thống nhất Tổ quốc. Với thành tích đặc biệt xuất sắc, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh trên biển, Quân chủng Hải quân đã đề nghị Ðảng, Nhà nước phong tặng tàu 69 danh hiệu Anh hùng LLVTND trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
