Chính sách đồng USD mạnh của Mỹ

Trước những lo ngại về tình trạng mất cân đối kinh tế toàn cầu khiến đồng USD mất giá trong vài tuần qua, trong khi kinh tế Mỹ đạt mức tăng trưởng ổn định và lạm phát kiềm chế ở mức vừa phải, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã quyết định giữ lãi suất đồng USD ở mức 5,25%, chấm dứt quá trình tăng liên tục từ tháng 6-2004. Quyết định này của FED nằm trong chính sách đồng USD mạnh Tổng thống G.Bush đã cam kết thực hiện.

Giá trị của USD, đồng tiền phổ biến nhất trên thế giới, giảm liên tục trong vài năm gần đây, trung bình khoảng 15% so với các đồng tiền lớn. Việc đồng USD trượt dài và dự báo tiếp tục trượt giá đã ảnh hưởng một số lợi ích của nước Mỹ và về lâu dài có thể đẩy nền kinh tế Mỹ suy thoái. Kể từ năm 2001, đồng USD mất giá 33% so với đồng ơ-rô của châu Ấu, 20% so với đồng yên của Nhật Bản, đồng thời cũng trượt giá so với đồng bảng Anh và đô-la Canada. USD mất giá mạnh phần nào làm hàng hóa sản xuất tại Mỹ hấp dẫn hơn đối với người nước ngoài sở hữu đồng tiền mạnh hơn đồng USD. Về ngắn hạn, việc xuất khẩu hàng hóa là một món hời đối với ngành công nghiệp Mỹ vừa mới thoát khỏi tình trạng trì trệ. Đồng USD yếu cũng là một nhân tố thúc đẩy ngành công nghiệp sản xuất của Mỹ. Các công ty đa quốc gia của Mỹ cũng được hưởng lợi khi chuyển đổi doanh thu ở nước ngoài sang đồng USD. Đó là ưu điểm tại thời điểm hiện nay, nhưng các chuyên gia kinh tế Mỹ cho rằng, về lâu dài đồng USD yếu có thể dẫn đến lạm phát, lãi suất tăng cao và suy thoái kinh tế. Ngược lại, đồng USD mạnh cho phép Chính phủ Mỹ vay nợ với chi phí thấp, thu hút đầu tư bằng USD, giúp trang trải thâm hụt ngân sách và giữ lãi suất ở mức thấp và cũng cho phép người Mỹ chi tiêu nhiều hơn khả năng thực tế (chi tiêu của nước Mỹ bằng 80% tiết kiệm hiện có của thế giới). Các nhà đầu tư nước ngoài hiện giữ gần hai nghìn tỷ USD trái phiếu Chính phủ Mỹ, nên khi đồng USD mất sức hấp dẫn, họ sẽ yêu cầu lãi suất cao hơn, khiến kinh tế Mỹ suy thoái. Ngay cả khi đồng USD tạm thời tăng giá gần đây, thâm hụt tài khoản vãng lai của Mỹ vẫn quá lớn và tình hình thiếu thốn các khoản tiết kiệm không kém phần nghiêm trọng, khiến nước này phải vay nước ngoài hơn một tỷ USD mỗi ngày (tổng nợ nước ngoài của Mỹ đã vượt quá con số 2.500 tỷ USD). Hơn nữa, đồng USD mất giá ở mức độ nghiêm trọng sẽ làm cho Mỹ nghèo hơn về kinh tế và yếu hơn về chính trị vào thời điểm mà Mỹ cho rằng "vai trò của mình trên trường thế giới trong chống khủng bố và thúc đẩy tự do mậu dịch trở nên cấp bách hơn lúc nào"!

Chính phủ Bush cam kết xúc tiến chính sách đồng USD mạnh, nhưng trên thực tế, Washington đã không vội vàng thực hiện mong muốn đó. Một điều chắc chắn là các bước mà Mỹ phải tiến hành để đẩy mạnh đồng USD sẽ rất khó khăn, liên quan việc kết hợp tăng thuế suất và cắt giảm ngân sách để kiểm soát nhu cầu vay nợ khổng lồ. Thâm hụt ngân sách liên bang Mỹ vượt quá 400 tỷ USD và tính toàn bộ hình thức tiền tệ ra vào, thâm hụt của các loại tài khoản năm 2005 của Mỹ khoảng 665 tỷ USD, tương đương 5,7% GDP! Giới bình luận ngờ rằng, Tổng thống G.Bush có thể đưa ra được một kế hoạch thực tế để làm giảm thâm hụt ngân sách, trong khi những dự báo trong mười năm tới còn kinh khủng hơn nhiều. Từ 1999 đến 2004, thu nhập của nước Mỹ tăng thêm hai nghìn tỷ USD, nhưng nợ trả góp và nợ tiêu dùng tăng gấp hai lần con số này! Do đó, người tiêu dùng sẽ bị thiệt hại nếu đồng nội tệ rớt giá hay lãi suất tăng. FED có thể mất kiểm soát lãi suất nếu người nước ngoài ngừng mua trái phiếu chính phủ của Mỹ, kéo giá trị đồng USD xuống thấp nhanh chóng.

Quyết định ngừng tăng lãi suất phần nào làm giảm lo ngại nguy cơ lạm phát kinh tế Mỹ, tuy nhiên FED cho biết, điều đó không có nghĩa đã ở cuối chu kỳ tăng lãi suất, khả năng tăng trở lại vẫn để ngỏ, có thể vào trước cuối năm nay, nếu nền kinh tế bắt đầu tăng trưởng quá nóng. Trong khi đó, các chuyên gia tài chính và kinh tế cảnh báo nguy cơ đồng USD tiếp tục trượt giá, lãi suất sẽ tăng sớm hơn dự kiến và nếu tốc độ tăng lãi suất mạnh, thì suy thoái sẽ là kết cục không thể tránh khỏi! Với thâm hụt tài khoản vãng lai của Mỹ gần 700 tỷ USD năm 2005, nếu Washington không có những hành động điều chỉnh kịp thời thì rủi ro chắc chắn sẽ gia tăng.