Ô nhiễm bao quanh
Một ngày giữa tháng 8, dù bãi rác Bình Tú (đường Âu Cơ) còn cách xa chúng tôi hơn một cây số, nhưng đã cảm nhận mùi hôi từ rác bốc lên nồng nặc. Nhiều nhà trong khu vực này thường xuyên đóng cửa kín bít để giảm mùi hôi. Thậm chí, dù sống cách xa bãi rác hơn một km, anh Hoàng Văn Thao than thở, hơn 10 năm nay, mùi hôi thối từ bãi rác ngày càng nồng nặc. Người dân còn khốn khổ với những con ruồi “khổng lồ” luôn luôn xuất hiện khi có đồ ăn, trái cây. Nhiều nhà có trẻ nhỏ phải mắc màn khi ăn cơm để ruồi không bay vào đồ ăn. Có thể thấy, bãi rác ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, sức khỏe người dân, gây ô nhiễm không khí, là nguồn phát tán dịch bệnh, ô nhiễm nguồn nước mặt.
Theo ông Đỗ Minh Trí, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Phan Thiết, bãi rác Bình Tú hoạt động từ năm 1999, với tổng diện tích hơn 26 ha. Theo chủ trương, bãi rác đóng cửa vào năm 2008, nhưng do chưa có khu xử lý rác mới nên vẫn phải tiếp tục để hoạt động. Nhiều năm trước, bãi rác chỉ tiếp nhận khoảng 300 tấn/ngày; nhưng thời điểm hiện tại, với khối lượng hơn 345 tấn/ngày đã trở nên quá tải, gây ô nhiễm môi trường cho khu vực chung quanh. Vào thời điểm nắng nóng và có gió biển thổi vào, rác bay lên tạo thành các đám bụi rác. Để giảm tình trạng bụi rác, nhiều người đốt lửa khiến bãi rác cháy âm ỉ. Đây là nguồn ô nhiễm thứ cấp, tác động rất lớn đến sức khỏe người dân và môi trường khu vực.
Theo Công ty cổ phần Môi trường và Dịch vụ đô thị tỉnh Bình Thuận, năm 2020, công ty thuê đơn vị khoan lớp rác xuống phần đáy bãi thì phát hiện không có lớp chống thấm. Bãi rác có bể để chứa bùn nhưng cũng không xác định được vị trí do rác thải đã phủ một lớp dày khoảng 5m. Chưa được đầu tư chống thấm đáy, bãi rác cũng không có hệ thống thu gom nước rỉ rác, cho nên nước rỉ rác tự chảy và đọng tại các điểm trũng thấp, tự thấm vào đất, bốc hơi theo thời gian.
Hiện tại, bãi rác không có biện pháp thu gom, giảm khói bụi, khí thải và mùi phát sinh. Vì thế, toàn bộ lượng khói bụi phát sinh trong quá trình tự tiêu hủy, mùi và khí gas phát sinh từ quá trình phân hủy rác thải được phát tán vào môi trường đã gây ô nhiễm nghiêm trọng. Hiện nay, lượng nước mưa chảy tràn được tiêu thoát tự nhiên theo độ dốc địa hình khu vực, dẫn đến nguy cơ gây ô nhiễm môi trường nguồn nước mặt phía hạ nguồn là rất lớn.
Vì một môi trường xanh, sạch, đẹp
Tại kỳ họp thường kỳ giữa năm 2024, Hội đồng nhân dân tỉnh Bình Thuận thông qua, phê duyệt đầu tư dự án cải tạo, xử lý ô nhiễm môi trường bãi rác Bình Tú. Bãi rác sẽ được đóng cửa và lượng rác hiện có sẽ được xử lý triệt để, với mức đầu tư hơn 88 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách tỉnh trong giai đoạn 2021-2025 và chuyển tiếp sang giai đoạn 2026-2030. Hạng mục chính là xây dựng bãi chôn rác thải với diện tích khoảng 6,3 ha. Các hạng mục phụ gồm xây dựng hệ thống xử lý nước thải, khí thải và nhà điều hành, đường nội bộ, điện, nước, sân vườn trồng cây xanh, cổng tường rào bảo vệ... Dự án sau khi hoàn thành sẽ xóa bỏ điểm gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng của thành phố Phan Thiết, cải tạo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp.
Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Phan Thiết Đỗ Minh Trí cho biết, dự án bố trí triển khai trong đất quy hoạch cây xanh đô thị gồm xây ô chôn lấp rác, các công trình chính và phụ trợ được thiết kế. Trong quá trình xử lý triệt để môi trường và đóng cửa, bãi rác tạo thêm việc làm cho lực lượng lao động tại địa phương. Đặc biệt, việc bãi rác đóng cửa sẽ làm tăng giá trị các dự án đang triển khai, thu hút thêm các doanh nghiệp tiếp tục đầu tư tại khu vực này. Đến cuối năm 2024, rác sẽ chuyển giao tiếp nhận qua Nhà máy xử lý rác thành phố Phan Thiết (thuộc Công ty trách nhiệm hữu hạn Nhật Hoàng).
Hiện nay, nhà máy đang lắp đặt hệ thống làm phân vi sinh và lắp đặt dây chuyền làm viên đốt. Dự kiến đến cuối tháng 9/2024, nhà máy sẽ hoàn tất để chạy thử nghiệm. Trường hợp đến hết tháng 6/2025, nhà máy không thể tiếp nhận, xử lý rác theo đúng cam kết, Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Thuận chỉ đạo chủ đầu tư phối hợp các sở, ngành liên quan nghiên cứu, tham mưu phương án khác, báo cáo cấp thẩm quyền xem xét để làm cơ sở triển khai đóng cửa bãi rác Bình Tú đúng theo quy định pháp luật.
Ông Lê Quang Huy, Tổng Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Nhật Hoàng cho biết, hiện công ty đã, đang triển khai đồng bộ việc thiết kế, điều chỉnh thi công bổ sung thiết bị máy móc để bảo đảm an toàn công nghệ, cũng như để bảo đảm an toàn lao động và sức khỏe làm việc cho cán bộ. Bên cạnh đó, nhà máy đang triển khai lắp đặt thiết bị, công nghệ để sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh nhằm giảm lượng rác phải đốt, cũng như nâng cao công suất lượng rác xử lý triệt để hơn. Công ty cũng đang hoàn thiện đưa hai cụm lò đốt sử dụng công nghệ mới để chạy thử trước khi vận hành chính thức.
Nhà máy sẽ hoàn thiện toàn bộ cơ sở hạ tầng và cơ sở kỹ thuật để sẵn sàng tiếp nhận toàn bộ rác thải sinh hoạt của thành phố Phan Thiết bắt đầu từ ngày 1/1/2025. Nếu nhà máy hoàn thiện sớm việc đưa toàn bộ thiết bị xử lý rác, sẽ xin nhận rác sớm hơn ngay khi từng phần dây chuyền và công nghệ đi vào hoạt động.
