Chỉ cần một chiếc điện thoại di động nhỏ gọn có kết nối in-tơ-nét, mỗi cá nhân có thể tham gia hai MXH đình đám đang thu hút hàng triệu người ở Việt Nam sử dụng là Facebook và Zalo. Những người tham gia thuộc đủ các tầng lớp, lứa tuổi, khiến các MXH này trở thành “xã hội ảo” rộng lớn. Khi tham gia các MXH, điều hấp dẫn người dùng là việc có thể làm quen, kết bạn với những người chưa từng quen biết, có thể mua sắm, tham gia các hội, câu lạc bộ một cách dễ dàng mà không phải trải qua bất kỳ sự kiểm tra nào… MXH khiến mọi người gần nhau hơn. Bên cạnh mặt tích cực, MXH cũng có mặt tiêu cực. Đó là việc nhiều đối tượng xấu lợi dụng để thực hiện hành vi phạm tội.
Theo báo cáo mới đây của Bộ Công an về tình trạng mua bán người, các vụ việc xảy ra đều có đặc điểm chung là các đối tượng sử dụng mạng xã hội Facebook và Zalo để dụ dỗ, lôi kéo những phụ nữ trẻ thiếu hiểu biết. Theo lãnh đạo Cục Cảnh sát hình sự (C45, Bộ Công an), đối tượng mua bán người thường lập những tên giả, địa chỉ giả, tự đánh bóng hình ảnh trên MXH để tiếp cận những phụ nữ có nhu cầu tìm việc làm; những phụ nữ không may mắn trong cuộc sống gia đình như quá lứa lỡ thì, sau đó dụ dỗ họ rằng ra nước ngoài sẽ lấy được chồng,... Chúng cũng tiếp cận với những em bé mới lớn, chưa có kinh nghiệm sống, rủ đi chơi, mua sắm, giả vờ yêu đương, rồi lừa đưa sang biên giới để bán.
Một thủ đoạn mới xuất hiện trên MXH Facebook và Zalo trong thời gian gần đây là đối tượng xấu tạo ra các diễn đàn như diễn đàn chơi game để mời gọi những người chơi. Trong quá trình chơi, chúng tìm kiếm những con mồi là những thiếu nữ, sinh viên. Khi con mồi đã “cắn câu”, các đối tượng xấu lân la trò chuyện, làm quen, tìm hiểu gia cảnh. Dần dần thân nhau, chúng bắt đầu hẹn hò gặp gỡ nạn nhân.
Nhiều nạn nhân nhẹ dạ cả tin từ các tỉnh khác tìm đến tận Hà Nội để gặp mặt, hoặc các đối tượng sẵn sàng từ Hà Nội tìm đến nơi ở của nạn nhân để trao đổi, nói chuyện tình cảm. Các đối tượng này có kỹ năng nói chuyện, hiểu tâm lý của nạn nhân, biết xoáy sâu vào những tổn thương tình cảm của các cô gái như cô nào mới chia tay người yêu, chán gia đình, học hành... để động viên, an ủi, sau đó kết bạn, tỏ tình. Khi tình cảm chín muồi, chúng lại ngọt nhạt rủ về thăm quê, hoặc du lịch sang nước ngoài chơi với bạn. Khi sang bên kia biên giới, bọn chúng tiếp tục cấu kết với các đối tượng bên đó để thực hiện hành vi mua bán người...
Một mối nguy hiểm khác qua MXH là tội phạm buôn bán ma túy. Tội phạm ma túy nhờ có MXH đã không cần xuất đầu lộ diện để “chào hàng” trực tiếp, mọi giao dịch được thực hiện nhanh chóng, gọn nhẹ chỉ cần qua các đoạn tin nhắn trên Facebook hoặc Zalo. Mỗi lần giao hàng, đối tượng chỉ mang theo một số lượng rất nhỏ, vừa đủ cho một lần sử dụng của con nghiện... Trước sự truy quét gắt gao của lực lượng chức năng, nhiều “đầu nậu” ma túy đã và đang thông qua MXH để buôn bán.
Theo lãnh đạo Cục Cảnh sát phòng, chống ma túy (C47, Bộ Công an), thực tiễn công tác phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm ma túy cho thấy, tội phạm ma túy đã và đang triệt để lợi dụng các ứng dụng của công nghệ thông tin cho mục đích bất hợp pháp. Trong hầu hết vụ bắt giữ các đường dây mua bán, vận chuyển ma túy gần đây, các đối tượng đều sử dụng Zalo, Facebook, email... trong trao đổi, mua bán ma túy. Ma túy thường được bọn chúng đặt hàng từ các địa phương thông qua mạng xã hội, sau đó được vận chuyển đến các nơi bằng xe khách và bán lại cho con nghiện thông qua tài khoản Facebook hoặc Zalo. Theo lời khai của các đối tượng, thông qua MXH dễ dàng tìm được khách hàng.
Bên cạnh đó, nạn lừa đảo, chiếm đoạt tài sản thông qua MXH cũng liên tục xảy ra trong thời gian gần đây. Mặc dù cơ quan chức năng đã nhiều lần cảnh báo nhưng vẫn có nhiều người dân nhẹ dạ, cả tin mắc lừa, tổn thất kinh tế lớn. Riêng khoảng thời gian nửa đầu năm 2016, nhiều vụ lừa đảo trên MXH Facebook, Zalo đã liên tiếp xảy ra với thiệt hại từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng.
Báo cáo tại hội nghị tổng kết 5 năm thực hiện chương trình hành động phòng, chống mại dâm giai đoạn 2011-2015, Bộ Công an cho biết, hàng loạt đường dây mại dâm thông qua MXH đã bị lực lượng công an triệt phá. Tuy nhiên, Bộ cũng khẳng định, tình trạng mại dâm qua in-tơ-nét chưa có biện pháp ngăn chặn triệt để do việc kiểm soát các trang MXH cần sự phối hợp của nhiều ban, ngành. Các website, MXH thường có máy chủ đặt ở nước ngoài cho nên việc ngăn chặn cũng gặp nhiều hạn chế.
Nếu không có biện pháp quản lý chặt chẽ, chúng ta đã và đang vô tình để những mặt trái của MXH gây ra những hậu quả khôn lường đối với đời sống xã hội nói chung và tuổi trẻ nói riêng.
