Trong thời gian qua, việc đẩy mạnh phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Sơn La, đặc biệt là phát triển du lịch tại khu du lịch quốc gia Mộc Châu đã và đang được tỉnh Sơn La và huyện Mộc Châu tập trung triển khai thực hiện tốt. Qua đó, đã và đang góp phần phát huy tiềm năng cũng như lợi thế sẵn có về tài nguyên thiên nhiên, bản sắc văn hóa của các dân tộc trên vùng đất cao nguyên Mộc Châu, nơi đã được vinh danh là điểm đến thiên nhiên khu vực hàng đầu thế giới. Tuy nhiên vẫn còn đó những vi phạm trong trật tự xây dựng và việc xử lý gặp những khó khăn.
Dấu hiệu buông lỏng quản lý
Mấy năm trở lại đây, trên địa bàn một số huyện của tỉnh Sơn La nói chung, tại huyện Mộc Châu nói riêng đang rộ lên việc “sốt” đất. Đặc biệt, tại các vị trí đất có view đồi núi đẹp, bằng phẳng, rộng…, được các chủ sở hữu hay những nhà đầu tư trong, ngoài tỉnh quan tâm tìm mua để đua nhau xây dựng các công trình kinh doanh quán cà phê, khu nghỉ dưỡng bất chấp các quy định về đất đai, quy hoạch.
Một thực tế không thể phủ nhận đó là những kết quả khả quan bước đầu trong công tác quy hoạch làm cơ sở triển khai thu hút đầu tư phát triển du lịch, nâng cao đời sống người dân và bảo đảm quốc phòng, an ninh tại huyện Mộc Châu đã được tỉnh Sơn La chỉ đạo thực hiện rất tốt. Tuy nhiên, trong công tác quản lý về trật tự xây dựng tại Mộc Châu vẫn còn đó rất nhiều bất cập.
 |
Theo báo cáo của Ban Chỉ huy Quân sự huyện Mộc Châu, chủ xây dựng tại khu vực Mu Náu, bản Nà Bó, xã Mường Sang vẫn cố tình không chịu tháo dỡ theo quy định. |
Tại Mộc Châu, sau khi được quy hoạch là khu du lịch quốc gia, trên địa bàn các cơ sở của huyện bắt đầu xuất hiện tình trạng các homestay, khu du lịch nghỉ dưỡng, ăn uống có dấu hiệu xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, lâm nghiệp và cả đất quốc phòng, vi phạm nghiêm trọng về quản lý đất đai và trật tự xây dựng. Đây cũng chính là một trong những tác nhân gây suy thoái tới nguồn tài nguyên thiên nhiên, ảnh hưởng tới môi trường...
Điều đáng nói, tại một số cơ sở, việc phát hiện những vi phạm trong trật tự xây dựng của các nhà đầu tư, cá nhân đã được chính quyền, ban, ngành liên quan của huyện Mộc Châu lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính, nhưng không hiểu vì lý do tại sao các khu vực xây dựng trái phép này vẫn được tiếp tục hoàn thiện để sau đó ngang nhiên hoạt động kinh doanh, thu lợi trái quy định.
Thậm chí một số cơ sở homestay, khu nghỉ dưỡng sau khi bị lập biên bản vẫn tiếp tục được xây dựng, mở rộng thêm quy mô và còn được quảng cáo công khai trên các nền tảng xã hội mà không được chính quyền, các ban, ngành của huyện Mộc Châu xử lý sớm, dẫn tới hàng loạt các homestay, khu nghỉ dưỡng… vẫn tiếp tục được xây dựng, mở rộng quy mô trái quy định.
Công bố quy hoạch khu du lịch quốc gia Mộc Châu
Một chủ homestay nằm trong diện vi phạm phải bắt buộc tháo dỡ tại thị trấn Nông trường Mộc Châu, thông tin: Không bao giờ có chuyện xây dựng homestay mà chính quyền không biết. Vì chỉ cần xây dựng một công trình nhỏ thì kiểu gì cán bộ của thị trấn Nông trường Mộc Châu cũng có mặt.
Cũng theo chủ homestay thì để “hợp lý và ngầm hiểu” trong xử lý, cán bộ thị trấn nông trường Mộc Châu sẽ lập một biên bản gọi là đã phát hiện, nhắc nhở với nội dung cam kết không được xây dựng để sau này có xảy ra việc gì thì chủ xây dựng phải chịu trách nhiệm. Chứ nếu ngay từ đầu mà kiên quyết xử lý thay vì chỉ lập biên bản để đó thì không ai dám ngang nhiên xây dựng cả một khu homestay hay khu nghỉ dưỡng quy mô hàng tỷ đồng rồi kinh doanh thu lợi như nhiều năm qua.
 |
Homestay Phố Núi tại tiểu khu 10, thị trấn Mộc Châu đang được chủ sở hữu tự nguyện tháo dỡ dù đã đầu tư hàng tỷ đồng. |
Một thực tế cho thấy ở Mộc Châu, những năm trước đây, khi phát hiện ra vi phạm trong trật tự xây dựng tại các cơ sở, cán bộ chuyên môn chỉ lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính, không thường xuyên kiểm tra, giám sát hay có biện pháp ngăn chặn theo quy định ngay từ đầu khi các khu homestay, khu nghỉ dưỡng chưa đầu tư lớn.
Chỉ đến khi dư luận lên tiếng, có chỉ đạo xử lý từ cấp tỉnh thì lúc này các khu vực xây dựng trái phép đã được hình thành, đi vào hoạt động kinh doanh trong một thời gian dài… Và khi đó, cấp ủy, chính quyền nơi đây mới tìm cách để tổ chức tuyên truyền vận động hay cưỡng chế tháo dỡ, gây nên những bức xúc xã hội không đáng có cùng những thiệt hại về kinh tế cho chủ sở hữu…
Khó khăn trong xử lý vi phạm
Làm việc với lãnh đạo Đảng ủy, Ủy ban nhân dân xã Mường Sang, huyện Mộc Châu, được biết: Tại địa bàn xã có rất nhiều homestay hay khu nghỉ dưỡng vi phạm đang được tiến hành các thủ tục xử lý theo quy định. Trong đó, có một công trình xây dựng trái phép trên đất quốc phòng tại khu vực Mu Náu, bản Nà Bó. Đến tháng 12/2022, tại khu vực này đã xây dựng trái phép nhiều công trình trên đất quốc phòng. Hiện xã đang tổ chức phối hợp hoàn tất các thủ tục để vận động tự tháo dỡ. Nếu không chấp hành sẽ tổ chức cưỡng chế tháo dỡ theo đúng quy định.
Được biết, đã nhiều lần trong tháng 3/2023, khi phát hiện sự việc xây dựng trái phép trên đất quốc phòng, Ban Chỉ huy Quân sự huyện Mộc Châu đã phối hợp với Hạt kiểm lâm huyện, Ủy ban nhân dân xã Mường Sang kiểm tra, tiến hành lập biên bản yêu cầu chủ sở hữu dừng ngay việc xây dựng các công trình nhưng chủ công trình này vẫn cố tình xây dựng và đến nay vẫn còn nhiều công trình chưa được tháo dỡ.
Tại thời điểm phóng viên có mặt để ghi nhận tại khu vực Mu Náu, bản Nà Bó vẫn thấy nhiều người đang tiến hành làm một công trình dẫn vào một hang động trong khu xây dựng trái phép thuộc đất quốc phòng…
  |
Một công trình vi phạm về xây dựng tại tiểu khu 13, thị trấn Mộc Châu đang được chủ sở hữu tự nguyện tháo dỡ. |
Chia sẻ về những khó khăn, vướng mắc trong quá trình xử lý các khu homestay xây dựng trái phép, lãnh đạo thị trấn Mộc Châu, chia sẻ: Đối với những công trình đã xây dựng trái phép, thị trấn đã tuyên truyền vận động được nhiều chủ cơ sở homestay chủ động tháo dỡ. Quá trình tháo dỡ đã được thị trấn hỗ trợ nhân lực, máy móc. Hai năm trở lại đây, thị trấn Mộc Châu không để phát sinh việc xây dựng mới homestay trái phép.
Cũng theo lãnh đạo thị trấn Mộc Châu, việc tuyên truyền, vận động đối với những chủ homestay xây dựng có quy mô lớn trước đó nhiều năm đang gặp rất nhiều khó khăn. Bởi số tiền đầu tư của họ rất nhiều, đã xây dựng với quy mô lớn. Tuy nhiên, quan điểm của thị trấn là kiên quyết xử lý theo quy định và chỉ cưỡng chế tháo dỡ khi chủ đầu tư cố tình không chấp hành sau khi đã tuyên truyền, vận động.
 |
Nhiều homestay xây dựng chưa đúng quy định trên đất nông nghiệp, lâm nghiệp đang được huyện Mộc Châu tuyên truyền vận động tháo dỡ. |
Được biết, việc xử lý vi phạm hành chính của Ủy ban nhân huyện Mộc Châu đối với các chủ cơ sở xây dựng homestay, khu nghỉ dưỡng chưa dứt điểm. Bởi một thực tế cho thấy đa phần các công trình xây dựng trái phép mới chỉ lập biên bản xử phạt hành chính trong lĩnh vực xây dựng.
Thậm chí, còn nhiều công trình đã có quyết định cưỡng chế, quyết định khắc phục hậu quả, yêu cầu tháo dỡ công trình, trả lại hiện trạng ban đầu… nhưng chủ sở hữu cơ sở xây dựng trái phép vẫn không chấp hành nộp tiền xử phạt vi phạm hành chính, không chịu tháo dỡ những công trình xây dựng trái phép...
Huyện Mộc Châu là một trong những nơi có thế mạnh cho việc phát triển du lịch. Việc phát triển các dịch vụ du lịch trong thời gian qua đã và đang tạo được nhiều công ăn, việc làm với thu nhập cao cho người dân nơi đây. Tuy nhiên, không vì thế mà thả lỏng việc quản lý đất đai, trật tự xây dựng trên địa bàn với tình trạng các homestay, khu nghỉ dưỡng xây dựng trái phép, vi phạm luật đất đai và xây dựng… Bởi lẽ, việc để xảy ra tình trạng các homestay, khu nghỉ dưỡng vi phạm trong một thời gian dài như vậy chính là thuộc trách nhiệm, thẩm quyền xử lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện.
