Mỗi ngày, làng nghề chế biến nông sản Dương Liễu thải ra hàng chục tấn phế thải nông nghiệp chưa được xử lý làm mùi hôi thối nồng nặc khắp các thôn xóm.
"Bọn trẻ con không có chỗ chơi, chúng phải chạy nhảy lên những đống rác cao ngất ngưởng, cạnh những ao hồ, cống rãnh nước đen ngòm. Nhiều đứa mắc bệnh đường ruột, đường hô hấp, đau mắt đỏ... Ban đầu bỏ tiền túi tìm cách xử lý rác, tôi chỉ mong muốn con cháu mình đỡ ốm đau vì rác mà thôi" - Nguyễn Phi Sinh tâm sự.
Chế rác thành... phân
| Công trình chế rác thối thành phân sạch của Nguyễn Phi Sinh đã được giải thưởng Những sáng kiến hành động vì môi trường do Ngân hàng Thế giới phối hợp với Bộ Tài nguyên Môi trường tổ chức. Anh được Quỹ Môi trường Kawoy (Nhật Bản) trao giải sáng kiến mới. Anh tiết lộ: "Công trình của tôi cũng đã được quỹ môi trường của Mỹ "để ý". Tháng 3 năm tới, tôi sẽ lên đường nhận giải tại Washington (Mỹ)". |
Năm 2001, UBND tỉnh Hà Tây công nhận 3 xã Dương Liễu, Cắt Quế, Minh Khai là cụm làng nghề chế biến nông sản. Được tỉnh đầu tư, các hộ nhộn nhịp sắm thêm máy móc, xây dựng nhà xưởng, mở rộng quy mô sản xuất.
Mỗi ngày, hàng chục xe tải, xe container chở sắn, dong riềng, dược liệu từ các tỉnh miền núi phía Bắc về tập kết ở đầu làng, rồi về các gia đình.
Tuy nhiên, các ông, bà chủ ở làng nghề chỉ quan tâm đến việc làm sao để có sản phẩm tốt, sản xuất nhiều, thu lãi cao. Họ không thèm "đếm xỉa" đến việc xử lý hàng tấn phụ phẩm. Họ "hồn nhiên" đổ rác, nước thải ra ao hồ, cống rãnh.
"Mùa hè mở cửa là mùi hôi thối xông vào nhà. Những hôm trời mưa, nước tràn lên đường, người nào "vô phúc" giẫm phải thì không bị ghẻ cũng bị thối chân" - anh Sinh cho biết.
Không cam tâm nhìn trẻ con, người già "thi nhau" nhập viện, Nguyễn Phi Sinh đã mua sách vở, nghiên cứu cặn kẽ về... rác và các phương pháp xử lý. "Trước đây, làng tôi có ít người làm nghề chế biến nông sản. Phụ phẩm từ các lò nấu bánh đa, miến dong được bà con tận dụng gần hết để làm phân bón ruộng. Nhưng rồi, số người làm ruộng "co lại". Những gia đình chuyển sang làm nghề tăng lên. Rồi các loại phân hóa học tràn ngập thị trường, chẳng ai nghĩ đến việc ủ bã sắn, bã dong thành phân bón ruộng nữa" - anh Sinh cho biết.
Có sách hướng dẫn, cộng với kinh nghiệm học được từ các lão nông tri điền, anh bắt tay nghiên cứu cách xử lý phân bón từ bã thải.
Anh ép khô rác rồi trộn với than bùn, vôi bột và một số tạp chất để tạo độ ẩm phù hợp. Để kiểm tra hiệu quả, anh bón ruộng ngô, lúa của gia đình. "Lúa, ngô lên bời bời, không hề kém bón phân hóa học" - anh phấn khởi cho biết.
Thành công này đã tạo thêm quyết tâm cho Nguyễn Phi Sinh "dấn sâu" vào công trình của mình, biến rác thải thành phân bón hữu cơ...
Bị niêm phong nhà vẫn quyết tâm nghiên cứu
Túi không sẵn tiền, Nguyễn Phi Sinh đã thế chấp nhà cửa, vay ngân hàng 60 triệu đồng để đầu tư cho công trình nghiên cứu. Không chỉ biến rác thải thành phân bón hữu cơ, anh còn tìm ra phương pháp chế rác thành phân bón hỗn hợp có tác dụng giữ độ ẩm, diệt vi khuẩn có hại cho đất và ngừa được sâu hại rễ cây.
Anh cho biết: "Trong khi nghiên cứu, tôi phát hiện ra công nghệ sử dụng thảo quả, phối trộn với phân khô để trị sâu hại rễ. Loại phân bón này có thể dùng cho vùng đất cát, vùng gò đồi. Nếu trồng rau, nông dân chỉ cần bón một lần, còn trồng ngô, lúa, khoai bón 2-3 lần/vụ".
Thử nghiệm thành công nhưng khi bắt tay vào sản xuất hàng loạt, các sản phẩm phân bón do Nguyễn Phi Sinh "chế ra" lại không tìm được thị trường tiêu thụ. Trong khi đó, vốn vay ngân hàng đã đến lúc phải trả.
"Không có tiền trả nợ, ngân hàng đã đến niêm phong nhà cửa. Vợ con tôi phải đi ở nhờ nhà người thân: Nhưng đã trót dấn thân vào nghiên cứu, tôi quyết bằng mọi giá đưa công trình của mình vào sản xuất". Để quảng bá cho sản phẩm, anh ký gửi phân bón tại các cửa hàng, cho không nông dân để họ bón thử nghiệm. Anh còn liên hệ với Sở Công nghệ Hà Tây đối chứng, kiểm định, so sánh giữa sản phẩm phân bón do cơ sở của anh sản xuất và phân bón bán trên thị trường trên diện tích 50ha. "Mất gần hai năm, nông dân Hoài Đức mới biết đến phân bón Phi Sinh" - anh nhớ lại.
Bán phân thu... tiền tỷ
Năm 1996, gom góp được hơn 300 triệu đồng, Nguyễn Phi Sinh quyết định mở tổ hợp sản xuất phân hữu cơ tổng hợp. Anh thuê bảy lao động trả gần 1 triệu đồng/người/tháng để chuyên đi gom chất bã thải, nạo vét cống rãnh lấy bùn thối. Mỗi ngày cơ sở của anh xử lý hơn hai tấn "rác rưởi" này.
Anh cho biết, loại phân này thích hợp với lúa, ngô, hoa, rau màu, cây cảnh... Nó có thể thay thế hoàn toàn các loại phân bón hóa học, giá cả chỉ bằng 1/10 giá phân bón cùng loại trên thị trường.
Thành công đã giúp anh có thêm tự tin để đăng ký độc quyền sản phẩm tại Chi cục Đo lường chất lượng tỉnh Hà Tây với thương hiệu phân bón SC999-Trường Sinh.
Số đơn đặt hàng gần đến cho Nguyễn Phi Sinh ngày càng nhiều. Sản lượng phân bón của anh tăng nhanh (từ 500 tấn năm 2000 lên 1.000 tấn năm 2004). Hệ thống máy móc, thiết bị của cơ sở cũng dần được nâng cấp, trị giá hơn 2 tỷ đồng.
Điều anh vẫn băn khoăn, do mặt bằng hạn chế nên cơ sở chỉ sử dụng được 1.000 tấn bã thải, bùn thối/năm. Trong khi đó, mỗi năm cụm sản xuất làng nghề thải ra 100.000 tấn. Thêm vào đó, chất thải theo nước, lắng đọng dưới dạng bùn khoảng 200.000 tấn.
"Nếu được địa phương cho thuê mặt bằng khoảng 2.000m2, cơ sở của tôi đủ khả năng nâng việc sử dụng bã thải, bùn thối lên gấp sáu lần hiện nay. Giá thành phân bón cũng sẽ giảm hơn" - anh tâm sự.
