Tại phiên thảo luận tại hội trường của Kỳ họp thứ sáu Quốc hội khoá XIV ngày 26-10, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Phùng Xuân Nhạ đã có phát biểu giải trình về vấn đề được cử tri quan tâm, bao gồm: Kỳ thi THPT quốc gia, vấn đề sách giáo khoa, tuyển dụng giáo viên.
Tiếp tục ổn định Kỳ thi THPT quốc gia với một số khắc phục
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, thực hiện chủ trương của Nghị quyết 29/NQ-T.Ư về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, trong đó khẳng định rõ phải tiến tới đổi mới hình thức thi và xét công nhận THPT theo hướng giảm áp lực, ít tốn kém cho xã hội, trung thực, khách quan, đánh giá đúng năng lực học sinh và làm cơ sở để xét tuyển đại học trong cả nước. Chính phủ cũng có Nghị quyết 44/ NQ-CP là tiến tới một kỳ thi đáp ứng được nhiệm vụ này.
Bộ trưởng cho biết, cho đến nay Bộ GD-ĐT thực hiện đúng chủ trương này, có lộ trình, và gắn với Nghị quyết 88/NQ-QH về đổi mới sách giáo khoa (SGK). Bộ GD-ĐT đặt ra lộ trình 6 năm (2015-2020) theo hướng một kỳ thi đánh giá được năng lực của học sinh tốt nghiệp THPT, sau đó, làm cơ sở để trường cao đẳng, đại học xét tuyển.
Với Kỳ thi THPT quốc gia, Bộ GD-ĐT đã cân nhắc nhiều phương án và sau từng năm, Bộ đều có cải thiện, nâng cao tốt hơn. Các khâu của kỳ thi như: bảo mật đề thi, chấm thi, công tác thanh tra… đều được chú trọng.
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ báo cáo sau các năm thực hiện, mục tiêu giảm áp lực, đỡ tốn kém được chứng minh rõ. Tính khách quan, trung thực cũng thể hiện khá rõ, qua việc đổi mới thi trắc nghiệm, tiêu cực giảm rất nhiều.
Cũng theo Bộ trưởng, thi cử thì phải trung thực, nhưng ông thừa nhận kỳ thi THPT quốc gia vừa qua bộc lộ rõ vấn đề về trung thực. Hiện tại, đã có 11 người chính thức bị xử lý theo quy định của pháp luật. Bộ trưởng khẳng định sẽ tiếp tục xử lý các sai phạm. “Tinh thần là sai thì sửa, sửa nghiêm theo đúng quy chế. Bộ GD-ĐT cùng cá nhân tôi phản đối và kiên quyết chống tiêu cực”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bộ GD-ĐT đã ngay lập tức rà soát toàn bộ quy trình về thi, chấm thi và xác định quy trình đầy đủ nhưng một số khâu, đặc biệt là khâu câu hỏi chuẩn hoá, ra đề thi, cần tốt hơn.
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ thừa nhận, Bộ GD-ĐT chưa lường hết khâu công nghệ để mã hóa đề thi, đây là sơ hở. Bộ đã họp toàn bộ giám đốc sở để bàn nghiêm vấn đề này. Trong nội bộ cũng chỉ đạo, kiểm điểm trách nhiệm từng cá nhân rút kinh nghiệm cho kỳ thi sau.
Đối với địa phương, Thủ tướng chỉ đạo rất rõ, phê bình và kiểm điểm trách nhiệm cá nhân liên quan sai phạm. Theo phân cấp, chủ tịch hội đồng thi, lãnh đạo địa phương…sẽ phải chịu trách nhiệm.
Tư lệnh ngành cho rằng kỳ thi này tốt để các trường sử dụng kết quả phục vụ tuyển sinh. Thực tế, các năm qua, các trường chủ yếu sử dụng kết quả thi, đồng thời đa dạng hình thức xét tuyển. Đặc biệt năm 2018 đã khắc phục được tình trạng 8 điểm cũng đỗ cao đẳng sư phạm.
Quá trình thực hiện Kỳ thi cho thấy, có nhiều điểm tốt hơn, còn có những khó khăn cần phải xử lý và phải kiên định định hướng đổi mới. Năm tới, chúng tôi đã xin ý kiến của Thủ tướng, Phó Thủ tướng Chính phủ là Bộ GD-ĐT tiếp tục ổn định kỳ thi với những khắc phục cần thiết.
Không để độc quyền sách giáo khoa
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng, vấn đề SGK tồn tại từ lâu. Nghị quyết 40/NQ-QH từ năm 2000 về đổi mới SGK, kết luận một bộ SGK sử dụng trong cả nước, giao Bộ GD-ĐT biên soạn. Theo Luật Xuất bản, Bộ giao việc biên soạn, biên tập, chỉnh lý, in ấn, phát hành cho NXB Giáo dục Việt Nam, một mặt đã dẫn tới độc quyền.
Điểm tốt của cách làm này là chương trình ổn định cho toàn quốc, nhiều vùng giáo viên khác nhau, trình độ khác nhau. Nhưng cũng tồn tại nhiều bất cập. Vì có một bộ SGK, nên rất nhiều thầy cô phụ thuộc sách dẫn đến máy móc, cứng nhắc, rập khuôn. Điểm này được bàn tới và cân nhắc rất kỹ khi xây dựng Nghị quyết 88/NQ-QH.
Một bộ SGK cũng chưa khai thác được trí tuệ của nhiều tầng lớp nhân dân, khó xã hội hóa. Sắp tới, nước ta thực hiện một chương trình, nhiều bộ SGK, song nhiều khó khăn vẫn tồn tại. Vì việc quản lý một bộ sách đã phức tạp, tới đây, một chương trình, một số SGK sẽ càng khó hơn.
Có thể, một số sách không có NXB nào nhận làm hoặc trình độ không đồng đều giữa giáo viên các vùng miền. Do đó, Quốc hội đã giao Bộ GD-ĐT trước mắt chủ động biên soạn một bộ, sau đó khuyến khích các cá nhân, tổ chức có điều kiện tham gia biên soạn, không để độc quyền.
Bộ trưởng cho biết, mỗi phương án đều có ưu, nhược điểm nhưng lần này, chúng ta đang tiếp cận một cách căn bản theo thông lệ quốc tế, tức là dựa vào chương trình tổng thể, chương trình môn học, từ đó mới viết sách. Việc thiết kế SGK tạo cơ hội để thầy cô chủ động, sáng tạo về mặt phương pháp và linh hoạt vùng miền.
Đề nghị hai điều kiện quan trọng đối với giáo viên
Bộ trưởng khẳng định, Bộ GD-ĐT chịu trách nhiệm về chất lượng, các quy chuẩn giáo viên, việc đủ giáo viên cho các trường, chương trình đào tạo, bồi dưỡng cho trường sư phạm.
Tại thời điểm này nhận thấy nhiều vấn đề về chất lượng, quy chuẩn, Bộ GD-ĐT đã sửa nhiều quy định, nhưng việc sử dụng tuyển dụng theo phân cấp lại thuộc thẩm quyền của địa phương.
“Tôi tha thiết đề nghị địa phương ưu tiên bố trí giáo viên, không giảm biên chế giáo viên cơ học, thực hiện như Thủ tướng chỉ đạo, ở đâu có học trò, ở đó phải có giáo viên, trường lớp”, Bộ trưởng nói.
Trong thực tế, nguyên lý đối với giáo dục phổ thông phải đủ giáo viên, trường lớp cho các cháu học. Thực tế, Bộ GD-ĐT đã làm việc với Bộ Nội vụ và các bộ, ngành khác, thống nhất định mức 35 học sinh tiểu học, 45 học sinh THCS trên một lớp. Thực ra, đây vẫn là mức cao, các nước chỉ 20 cháu/lớp. Chúng tôi đề nghị bảo đảm điều đó - Bộ trưởng chia sẻ.
Bộ trưởng cũng cho rằng chính sách bảo đảm giáo viên cho vùng sâu, xa, không nên dồn, dịch cơ học, tránh học sinh bỏ học vì nhà xa, không bảo đảm điều kiện về cơ sở vật chất, trường lớp.
Tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đề nghị các bí thư tỉnh ủy ưu tiên bố trí cho giáo viên. Bộ Nội vụ tham mưu để bảo đảm chế độ chính sách cho thầy cô.
Ông khẳng định, Bộ GD-ĐT không thể chịu trách nhiệm chất lượng nếu thiếu hai điều kiện quan trọng là biên chế giáo viên đúng theo định mức và chế độ chính sách, trường lớp, cơ sở vật chất.
* Đại biểu Quốc hội lo ngại về "điểm đen" trong giáo dục
