Chiều 14/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành giám sát “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”.
Theo đánh giá của Đoàn giám sát, “việc Bộ Giáo dục và Đào tạo không tổ chức biên soạn được một bộ sách giáo khoa của Nhà nước, hoàn toàn phụ thuộc vào xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa là chưa phù hợp với chủ trương, quan điểm của Đảng, Nhà nước”.
Đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu, trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 xem xét, quyết định chủ trương về việc giao Bộ Giáo dục và Đào tạo chuẩn bị nội dung một bộ sách giáo khoa của Nhà nước, đồng thời khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia biên soạn sách giáo khoa.
Phát biểu trước khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn “một lần nữa đề nghị Đoàn giám sát và Ủy ban Thường vụ Quốc hội hết sức cân nhắc điều này”.
Bộ trưởng cho biết, trong phiên làm việc giữa Đoàn giám sát và Chính phủ cuối tháng 7, Bộ cũng nêu một số ý kiến phân tích và kiến nghị về việc này. Dường như vẫn đang còn những quan điểm khác nhau về bản chất và vai trò của sách giáo khoa trong hoạt động dạy và học theo chương trình mới.
Theo Bộ trưởng, Nhà nước nắm và trông coi chương trình thống nhất toàn quốc, đó là nội dung lõi của giáo dục, là pháp lệnh, còn sách giáo khoa là học liệu, là công cụ hỗ trợ giáo viên chuyển tải chương trình, thực hiện các yêu cầu môn học.
 |
Quang cảnh phiên họp chiều 14/8. (Ảnh: DUY LINH) |
“Chương trình là duy nhất, thống nhất, học liệu là đa dạng và linh hoạt, vậy có cần một bộ sách giáo khoa - tức một bộ học liệu của nhà nước không. Trong số hàng trăm bài giảng trên truyền hình, giáo viên đã dạy theo chương trình với sự chuẩn bị riêng, không theo bất cứ bộ sách giáo khoa nào. Vậy có cần Quốc hội phải thông qua việc giao Bộ Giáo dục và Đào tạo chuẩn bị nội dung cho học liệu không?”, Bộ trưởng đặt vấn đề.
Cảm ơn Đoàn giám sát đã rất quan tâm tới một vấn đề nóng của giáo dục để hỗ trợ, nhưng theo Bộ trưởng, cách quan tâm này “chưa sát hợp với sách giáo khoa với tư cách tồn tại mới của chúng. Điều này không phải vấn đề kỹ thuật hay vấn đề quản lý, mà liên quan tới tinh thần cốt lõi nhất của đổi mới”.
Người đứng đầu ngành giáo dục cho biết, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang ra sức hướng dẫn, điều chỉnh, yêu cầu giáo viên thay đổi quan niệm về sách giáo khoa, thay đổi cách mà giáo viên sử dụng sách giáo khoa và coi đó là trọng tâm của đổi mới phương pháp dạy học. Việc này không chỉ ảnh hưởng lớn tới chủ trương xã hội hóa trong việc biên soạn và phát hành sách giáo khoa, mà còn và hệ trọng hơn nó có thể tác động tới tinh thần đổi mới mà toàn ngành đang hướng tới về mặt phương pháp.
Bộ trưởng cho rằng, nếu lo lắng về an toàn an ninh sách giáo khoa thì điều này cũng không thành vấn đề, vì Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam, doanh nghiệp 100% vốn nhà nước đang nắm bản quyền 2 bộ sách giáo khoa. Sách giáo khoa cho các lớp 5-9-12 là những bộ sách cuối cùng cũng đã soạn xong và đang thẩm định…
“Điều này cũng rất khác với nội dung Nghị quyết số 122 năm 2020 cho phép Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ tổ chức biên soạn khi không có tổ chức và cá nhân nào biên soạn. Hiện nay, tất cả các môn học (trừ môn tiếng dân tộc) còn lại đều đã có một số sách được các tập thể và cá nhân biên soạn, vậy thì Bộ tổ chức chuẩn bị nội dung một bộ sách không giải quyết được mấy vấn đề”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhận định.
Bộ trưởng nêu rõ, như đánh giá trong phần đầu của báo cáo giám sát đã nêu, việc triển khai đã đạt được những kết quả quan trọng đáng ghi nhận, đã tạo chuyển biến tích cực. Điều đó chứng tỏ chủ trương là đúng, đường đi là đúng, cách làm là đúng. Hiện nay đang giữa chặng đường, những khó khăn vướng vấp ban đầu là khó tránh khỏi, nhưng đang được khắc phục và cải thiện và ngày càng tốt thêm.
Vấn đề lớn lúc này là tiến hành đổi mới theo chiều sâu, đổi mới phương pháp dạy, học, kiểm tra đánh giá, gia tăng chiều chất lượng của đổi mới, tăng cường các điều kiện cho đổi mới thành công, cố gắng ổn định chính sách cho tới hết chu kỳ đổi mới, sau năm 2025 khi có những sản phẩm đầu ra thực sự của chương trình mới rồi tính tới những điều chỉnh chính sách lớn nếu có.
Bộ trưởng kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ngoài Nghị quyết giám sát chuyên đề, nên có nghị quyết riêng để thúc đẩy đổi mới giáo dục, trong đó giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo chuẩn bị và trình Chính phủ, trình Quốc hội các phương án tăng cường các điều kiện bảo đảm cho đổi mới giáo dục, làm sao cho đủ giáo viên, làm sao thu nhập đủ để giáo viên thực sự sống bằng nghề, thấy được động viên và tiếp tục phấn đấu đổi mới và tự đổi mới.
“Nhân tố quyết định thành công đổi mới là yếu tố con người, là thầy cô giáo. Giới hạn của số lượng và chất lượng nhà giáo, giới hạn của năng lực và trình độ của nhà giáo là giới hạn của đổi mới và chất lượng giáo dục. Bên cạnh đó, cũng cần đủ trường lớp, trường lớp được kiên cố, khang trang, đủ nhà công vụ cho giáo viên vùng xa, đủ nhà vệ sinh cho trường học, đủ trang thiết bị cho giáo dục, đủ đầu tư tài chính cho các hoạt động… Nếu không có những cái tối thiểu đó thì ngành giáo dục, các nhà giáo có nỗ lực mấy cũng khó đạt được các kỳ vọng và mục tiêu lớn”, Bộ trưởng nói.
 |
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà phát biểu ý kiến tại phiên họp. (Ảnh: DUY LINH) |
Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu quan điểm, việc Bộ Giáo dục và Đào tạo lựa chọn phương án xã hội hóa trong biên soạn sách giáo khoa để thu hút các nhà giáo dục, các thầy cô giáo tham gia cũng là phương án tốt. Tuy nhiên, bên cạnh tiếp tục kiểm soát chất lượng, Bộ cũng phải kiểm soát làm sao có cơ chế để qua việc biên soạn này sau khi lựa chọn xong, các sách giáo khoa đó thuộc bản quyền sở hữu của nhà nước.
Theo đó, cần cân nhắc phương án có kinh phí để các nhà biên soạn được hưởng chi phí trong quá trình xuất bản, phát hành. Nhà nước sau khi mua bản quyền có thể in, ấn, phát hành với chi phí thấp nhất. Việc lựa chọn trong số nhiều bộ sách chắc chắn sẽ có một bộ sách tốt nhất, sát với chương trình nhất, và có thể coi đấy như một bộ sách của nhà nước.
Liên quan ý kiến Đoàn giám sát về việc Bộ Giáo dục và Đào tạo cần biên soạn bộ sách giáo khoa của nhà nước, Phó Thủ tướng cho biết, Chính phủ sẽ nghiêm túc xin phép Quốc hội và trực tiếp trao đổi với các thành viên Đoàn giám sát để hiểu rõ hơn Nghị quyết 88 và Nghị quyết 122.
"Quan trọng hơn là thực tế đặt ra yêu cầu cần xem xét công việc này một cách toàn diện hơn, đánh giá đầy đủ hơn để bảo đảm chất lượng tốt hơn, từ đó đưa ra quyết định trong thời gian tới", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
