Bến tre khôi phục vườn cây ăn trái

So với nhà cửa, thiệt hại về cây ăn trái đối với nhà vườn Bến Tre là rất lớn. Cả nước có hơn 37.500 ha dừa thì hơn 21 nghìn ha bị hư hại, ảnh hưởng xấu đến năng suất và sản lượng trong nhiều năm sau. Cả tỉnh hiện có 39.759 ha cây ăn trái thì 15.515 ha bị gãy, đổ hoàn toàn. Chỉ riêng huyện Châu Thành, cây ăn trái bị hư hại là 2.550 ha. Chợ Lách, vốn nổi tiếng là vùng có nhiều loại quả ngon, cây quý cũng không tránh khỏi thiên tai.  Cả huyện có 443 ha, chủ yếu là các giống cây quý, mang tính chủ lực như măng cụt, sầu riêng, boòng boong, chôm chôm... gãy, đổ hoàn toàn. 1.631 ha giống cây khác bị thiệt hại nặng do gãy cành, rụng trái; hơn 6.750 ha bị lay gốc, tước lá xơ cành, làm ảnh hưởng sự phát triển và năng suất trong vài năm tiếp theo. Tính sơ bộ, mùa trái cây Tết năm nay, Chợ Lách thất thu hơn 15.160 tấn, thiệt hại quy ra tiền vụ này hơn 126 tỷ đồng. Theo tính toán của UBND huyện, chỉ riêng về cây ăn trái, số thiệt hại do bão đã lên đến 792 tỷ 649 triệu đồng. Ðó là chưa kể nhiều cây quý lâu năm thuộc hàng "cây tổ" bị đổ, nguy cơ mất nguồn giống quý, nếu không có biện pháp lưu giữ kịp thời. Ngoài việc mất thu thập thường xuyên từ kinh tế vườn, nông dân còn phải bỏ vốn trồng cây mới, tốn công, tốn của chăm sóc và thêm một bộ phận nông dân thiếu việc làm trong các vụ thu hoạch trái cây hằng năm.

Tại xã Vĩnh Thành, nơi được thị trường cả nước biết đến với thương hiệu trái cây Cái Mơn nổi tiếng, nhiều nông dân làm vườn vẫn chưa hết bàng hoàng vì bão. Cả xã có hơn hai triệu cây ăn trái bị đổ, trong đó măng cụt từ 80 năm tuổi trở lên gãy 1.469 cây; sầu riêng vài chục năm tuổi gãy, đổ 1.069 cây, boòng boong từ 30 năm tuổi trở lên đổ gần 400 cây... Những cây đổ, gãy lại là cây quý, lâu năm, cho sản lượng ổn định, nên mức thiệt hại càng tăng. Ông Mai Tấn Quận, nhà vườn ấp Ðông Nam, xã Vĩnh Thành nói: "Cả vườn có 50 cây măng cụt từ 80 năm tuổi trở lên thì bão quật ngã mất 48 cây rồi, hai cây còn lại đều xơ xác, phải mất vài năm, chăm sóc thật tốt mới hồi phục được". Măng cụt có đặc điểm sinh trưởng khác với nhiều giống cây ăn trái khác, chỉ trồng được bằng hạt. Nhiều người đã thử chiết, ghép nhưng chưa thành công. Theo cách trồng truyền thống, phải gần 20 năm măng cụt mới bắt đầu cho trái. Dưới 50 năm tuổi, trái ra nhiều hơn, nhưng năm có năm không. Cho trái đều, sản lượng ổn định mỗi vụ vài trăm kg thường là những cây từ 50 năm tuổi trở lên. Nếu tính bình quân giá mỗi kg măng cụt 10.000 đồng, thì mỗi năm ông Quận mất thu nhập hơn 150 triệu đồng.

Cây ăn trái là một trong những thế mạnh kinh tế của Bến Tre. Vào thời điểm hiện nay, việc dựng lại nhà cửa cho nhân dân, sửa sang trường học cho các cháu học sinh đã cơ bản hoàn thành, khôi phục vườn cây ăn trái trở thành nhiệm vụ quan trọng của tỉnh. Nhiều việc phải làm ngay như thu dọn cây đổ, vệ sinh vườn, không để lá mục tự nhiên ảnh hưởng xấu đến môi trường; tỉa bớt cành, dựng lại những cây nghiêng, thúc thêm phân cho những cây bị gió lay lỏng gốc mau hồi phục. Tiếp đến là quy hoạch lại, tăng thêm diện tích một số loại cây quý, có giá trị kinh tế cao; chuẩn bị cây giống, phân bón, trồng lại những cây bị mất.

Tại huyện Chợ Lách, Chủ tịch UBND huyện Nguyễn Ngọc Phong khẳng định: Khôi phục vườn cây đặc sản là ưu tiên hàng đầu của huyện trong những năm tới, kiên quyết giữ cho được nét truyền thống và thương hiệu trái cây Cái Mơn, Chợ Lách nổi tiếng lâu nay. Sau khi khảo sát thực tế, đánh giá thiệt hại, UBND huyện lập đề án khôi phục vườn cây với những chương trình rất cụ thể. Trước mắt, trợ giúp nông dân vật tư, phân bón; mời các nhà khoa học về huyện mở các lớp tập huấn, hướng dẫn nông dân cách chăm sóc, cắt tỉa, tạo tán mới cho những diện tích cây bị nghiêng, hư hỏng do bão; trồng mới cây đặc sản trên toàn bộ diện tích 443 ha bị gãy, đổ; quy hoạch trồng thêm khoảng 1.000 ha bưởi da xanh, để trong vòng bốn, năm năm tới có thể thu hoạch, bù đắp phần nào sản lượng của số cây quý đã mất. Ðồng thời, khuyến khích nông dân làm vườn tạm thời chuyển sang trồng hoa, cây cảnh, để có thu nhập ngay; đề nghị các ngân hàng điều tra, khoanh nợ, giãn nợ, tiếp tục cấp vốn cho nông dân... Trong buổi làm việc mới đây, Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bến Tre đã đồng ý dành nguồn tín dụng 20 tỷ đồng cho nông dân Chợ Lách vay vốn để trồng mới và phục hồi vườn cây bị hư hại... Một giải pháp hết sức cần thiết trong thời điểm hiện nay đang được nông dân các vùng trồng cây ăn trái áp dụng là trồng xen cây ngắn ngày trên diện tích vườn cây lâu năm, coi đó là biện pháp "lấy ngắn nuôi dài", giữ ổn định thu nhập trong suốt thời gian chờ cây cho hoa kết quả.

Khắc phục khó khăn trước mắt, tận dụng lợi thế sông nước, kênh rạch, huyện Châu Thành có kế hoạch đưa 1.000 ha mặt nước vào nuôi trồng thủy sản; chuyển thêm 120 ha lúa ba vụ sang cơ cấu hai lúa, một màu, nâng diện tích trồng màu toàn huyện lên 300 ha, tạo thêm thu nhập, giúp nông dân ổn định đời sống, yên tâm chăm sóc cây ăn trái lâu năm. Về phía nông dân, nhiều nhà vườn đã tìm cho mình hướng đi cụ thể sau bão. Tại xã Tiên Thủy, hàng trăm hộ làm vườn đã bắt tay vào việc trồng lại vườn cây; trồng xen hoa màu, chăn nuôi thêm gia súc, gia cầm để sớm có thu nhập. Thăm vườn nhà anh Nguyễn Hữu Trí, chúng tôi được biết, vợ chồng anh đã mua 60 cây sầu riêng giống chuẩn bị trồng lại vào chính vị trí những cây vừa đổ. Lo cái ăn hằng ngày, anh chị trồng thêm 2,5 công bạc hà; 200 cây đu đủ, nuôi thêm sáu con dê... Với cách làm này, chỉ sau vài tháng, vườn bạc hà mỗi ngày cũng cho thu nhập vài chục nghìn đồng, sau tám tháng đu đủ cũng cho thu hoạch. Tại nhiều vùng nông thôn khác ở Bến Tre, cây tắc (quất), cây hoa nguyệt quế... đang là sự lựa chọn "lấy ngắn nuôi dài" của nông dân làm vườn.