Dẫn chúng tôi ra thăm cánh đồng khu vực 1 ở thôn Thượng Thôn, xã Quảng Trung, nơi có nhiều diện “ma”, ông Nguyễn Mạnh Tăng, trưởng thôn và ông Nguyễn Trí, phó thôn cho biết, đây là vụ thứ 2 người dân sản xuất bằng giống DV108 do Tổng Công ty Sông Gianh cung cấp.
Giữa đồng ruộng vào cuối thời điểm trổ đòng và ngậm sữa, xuất hiện nhiều khóm lúa phát triển cao hơn, cây mảnh khảnh. Lá lúa chuyển từ màu xanh lục sang màu xanh nhạt, vàng mơ. Cây lúa cũng trổ bông nhưng hạt lép, vài hôm chết khô. Cán bộ kỹ thuật ngành nông nghiệp gọi là bệnh lúa von, còn người dân địa phương nói là lúa “ma”.
Nhà ông Tăng làm 4 sào ruộng gieo giống này và đều bị bệnh lúa von. Thấy ruộng lúa nhiều cây cao thấp khác nhau, nhiều người đứng ngồi không yên nên kéo nhau ra ruộng nhổ các khóm lúa “ma” để giảm bớt ảnh hưởng tới đồng ruộng.
Ban cán sự thôn Thượng Thôn đã báo cáo sự việc với UBND xã Quảng Trung và đã lập đoàn kiểm tra từng chân ruộng để kiến nghị với cấp trên về biện pháp xử lý.
Theo Trưởng thôn Thượng Thôn Nguyễn Mạnh Tăng, nếp quen trong sản xuất nông nghiệp của người dân nơi đây thường lựa chọn lúa của vụ trước làm giống cho vụ sau. Vì thế, bệnh lúa von này chắc chắn không chỉ ảnh hưởng đến năng suất của lúa vụ hè thu, mà đáng lo hơn là các hộ nông dân sẽ thiếu giống cho sản xuất vụ tới.
Còn theo ông Nguyễn Trí, trong khi giống lúa DV108 do Tổng Công ty Sông Gianh cung ứng xuất hiện bệnh lúa “ma”, thì một số giống lúa của doanh nghiệp khác cấp cho dân gieo sạ trên cùng chân đất sinh trưởng bình thường, dự kiến năng suất cao.
Chủ tịch UBND xã Quảng Trung Nguyễn Văn Hóa cho biết, lúa DV108 là nguồn giống do UBND thị xã Ba Đồn hỗ trợ cho người dân thông qua hợp đồng với Tổng Công ty Sông Gianh và được cung cấp trực tiếp từ doanh nghiệp này. Giống lúa có năng suất cao, nhưng sản xuất chủ yếu để bán chứ người dân ít sử dụng cho bữa cơm hằng ngày.
Hiện, diện tích đồng ruộng bị bệnh lúa von khoảng 30 ha, tập trung tại 3 thôn: Thượng Thôn, Trung Thôn và Biểu Lệ. Chính quyền địa phương mong các ngành chức năng của thị xã và doanh nghiệp cung cấp giống lúa kiểm tra, kết luận khách quan về nguyên nhân và biện pháp khắc phục nhằm giúp người dân giảm bớt thiệt hại và có nguồn giống sản xuất cho vụ sau.
Trước phản ánh của người dân và chính quyền địa phương về sự việc, ngày 10/8, lãnh đạo Phòng Kinh tế thị xã Ba Đồn cùng đại diện Tổng Công ty Sông Gianh đã tiến hành kiểm tra đồng ruộng tại xã Quảng Trung để tìm nguyên nhân và tìm biện pháp xử lý, khắc phục.
Theo ông Nguyễn Văn Khánh, Trưởng Phòng Kinh tế thị xã Ba Đồn, vụ hè thu 2021, thị xã trích kinh phí hơn 1,5 tỷ đồng mua giống của Tổng Công ty Sông Gianh hỗ trợ cho người dân toàn thị xã. Riêng xã Quảng Trung được hỗ trợ 14,2 tấn giống lúa DV108 và qua kiểm tra cho thấy có 35 ha sử dụng giống này xảy ra bệnh lúa von.
Nguyên nhân được xác định là do giống lúa chưa bảo đảm chất lượng và có tái mầm bệnh trong đất. Trước mắt, doanh nghiệp cam kết hỗ trợ cho người dân 5.000 đồng/kg cho loại giống DV108 và tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật cho người dân để sản xuất cho vụ sau; còn về thiệt hại do giảm năng suất lúa thì chưa được đề cập tới.
Tuy nhiên, dư luận nhân dân địa phương cho rằng, nếu doanh nghiệp không có biện pháp bồi thường, hỗ trợ kịp thời và hợp lý, niềm tin đối với đơn vị cung ứng giống lúa dần bị đánh mất trong nhân dân, nhất là thời điểm nhiều khó khăn hiện nay.
