Hội nghị cấp cao ASEAN diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều chuyển biến phức tạp; các đợt bùng phát dịch Covid-19 ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến trình phục hồi và phát triển kinh tế của các nước trong khu vực. Trong khi đó, việc tiếp cận, phân bổ vắc-xin không đồng đều khiến mục tiêu miễn dịch cộng đồng chưa đạt được. Đà phục hồi kinh tế thế giới và khu vực được duy trì, song còn bấp bênh; tăng trưởng kinh tế ASEAN được dự báo vẫn ở mức dương, song giảm từ 4,4% xuống còn 4%. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gia tăng, vừa là cơ hội, vừa là thách thức với ASEAN trong việc thể hiện và khẳng định vị trí trung tâm trong cấu trúc khu vực, cũng như vai trò trung lập và năng lực điều hòa vốn là thế mạnh của Hiệp hội.
Phát huy kết quả tốt đẹp trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm 2020, Việt Nam tiếp tục cùng ASEAN giữ vững đà hợp tác, duy trì vai trò trung tâm và vị thế của ASEAN. Việt Nam phối hợp Brunei thúc đẩy mối quan tâm trong năm 2020 với các mục tiêu ưu tiên của năm 2021, nhất là về ứng phó Covid-19, đánh giá triển khai Hiến chương ASEAN, xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025 và thúc đẩy vai trò của ASEAN trong hợp tác tiểu vùng. Một trong những đóng góp quan trọng của Việt Nam trong năm 2021 là thúc đẩy ASEAN công nhận Vương quốc Anh là Đối tác đối thoại thứ 11 của Hiệp hội.
Tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 38 và 39 cùng các hội nghị liên quan, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các nhà lãnh đạo ASEAN thảo luận và quyết định về các vấn đề then chốt nhằm thực hiện các mục tiêu của ASEAN. Tại Hội nghị, Việt Nam ưu tiên đẩy mạnh hợp tác kiểm soát đại dịch, thúc đẩy phục hồi, ổn định cơ hội kinh doanh và đầu tư nước ngoài sau đại dịch; giữ vững lập trường nguyên tắc của ASEAN về các vấn đề quốc tế và khu vực; đưa hợp tác phát triển tiểu vùng trở thành mối quan tâm xuyên suốt của ASEAN. Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò tích cực và đóng góp có trách nhiệm, cùng ASEAN xử lý thách thức nảy sinh, trong đó có tình hình Myanmar và cạnh tranh chiến lược nước lớn.
Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 38 và 39 cùng các hội nghị liên quan là chuỗi sự kiện cấp cao quan trọng nhất của ASEAN trong năm và là hoạt động đối ngoại đa phương chính thức có quy mô lớn nhất mà Thủ tướng Chính phủ nước ta tham dự sau Đại hội Đảng lần thứ XIII. Đây là dịp để Việt Nam tiếp tục khẳng định đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng.
Thủ tướng Phạm Minh Chính và đoàn đại biểu Việt Nam tham gia kỳ họp cấp cao ASEAN lần này thể hiện chủ trương "đóng góp chủ động, ứng xử tích cực và sẻ chia trách nhiệm", cùng các nước thành viên vượt qua thử thách, giữ vững đoàn kết, tiếp nối đà xây dựng Cộng đồng và đẩy mạnh liên kết khu vực, ứng phó có hiệu quả thách thức đang nổi lên, củng cố vai trò trung tâm và vị thế, tiếng nói của ASEAN trên trường quốc tế.
