Ngày 16/12, Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (WWF) đã công bố báo cáo mới liên quan tới điều tra loài tại khu vực Tiểu vùng sông Mekong mở rộng năm 2023. Trong đó ghi nhận tổng cộng 234 loài mới tại khu vực Tiểu vùng sông Mekong mở rộng. Riêng tại Việt Nam có 112 loài, với 106 loài đặc hữu.
WWF cho biết, 106 loài đặc hữu này không thể tìm được ở nơi nào khác ngoài lãnh thổ Việt Nam. Nhiều loài trong số này đang bị đe doạ tuyệt chủng do các hoạt động của con người. WWF kêu gọi chính phủ trong khu vực tăng cường bảo tồn những sinh vật quý hiếm này, cũng như môi trường sống của chúng.
Báo cáo tập hợp công trình nghiên cứu của hàng trăm nhà khoa học từ các trường đại học, tổ chức bảo tồn và viện nghiên cứu trên khắp thế giới - những người đã phát hiện ra 173 loài thực vật có mạch, 26 loài bò sát, 17 loài lưỡng cư, 15 loài cá và ba loài động vật có vú ở Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam. Với 234 loài mới này, tổng số các loài mới được phát hiện tại khu vực kể từ năm 1997 là 3.623 loài.
 |
| Một loài chuột chù chỉ nặng 8gr được phát hiện. |
“Mặc dù mới được các nhà khoa học phát hiện năm ngoái, nhưng những sinh vật này đã tồn tại hàng thiên niên kỷ trong các môi trường sống độc dáo của khu vực”, ông Chris Hallam, Quản lý Chương trình các Loài hoang dã của WW-châu Á - Thái Bình Dương cho biết.
“Mỗi cá thể là một mảnh ghép quan trọng của một hệ sinh thái khoẻ mạnh và là một viên ngọc quý trong di sản thiên nhiên phong phú của khu vực. Các nhà nghiên cứu cũng xứng đáng được tôn vinh cho những nỗ lực không mệt mỏi để tìm hiểu các loài này, thường là trong các điều kiện khắc nghiệt với nguồn lực hạn chế”, ông Chris Hallam nói.
 |
Loài gừng có rễ giống mùi quả xoài được phát hiện ở Việt Nam. |
Trong đó, một số loài nổi bật được phát hiện như: Một loài gừng có rễ giống mùi quả xoài; một loài cá chạch hồng, mới được khoa học mô tả mặc dù chúng rất phổ biến trong ngành thương mại cá cảnh; một loài kỳ nhông cá sấu màu cam sáng, sống ở độ cao từ 1.800m đến 2.300m so với mực nước biển; một loài chuột chù chỉ nặng 8gr; một con nhím lông mềm có răng nanh sắc nhọn.
Các loài được phát hiện bằng nhiều cách khác nhau. Một số loài được tìm thấy trong các chuyến khảo sát thực địa, sau đó được lưu giữ tại các bảo tàng lịch sử tự nhiên và vườn bách thảo trong nhiều năm - đôi khi là nhiều thập kỷ - trước khi chúng được phân tích và xác định.
Chuyên gia Gernot Vogel, một trong những nhà nghiên cứu tham gia vào các phát hiện được nêu trong báo cáo, nhấn mạnh tầm quan trọng của những khám phá này, ví chúng như "ký ức về sự sống trên hành tinh của chúng ta".
Các loài mới đôi khi được phát hiện thông qua hoạt động thương mại, như trường hợp của nhiều loài phong lan và cá cảnh.
 |
Tìm thấy loài lan không lá qua hoạt động thương mại ở Việt Nam. |
Ông Nguyễn Văn Trí Tín, Quản lý Chương trình Bảo tồn Đa dạng sinh học của WWF-Việt Nam, nhấn mạnh: “Chúng ta cần hành động khẩn trương để bảo đảm rằng những loài vừa được phát hiện không bị biến mất, do mất sinh cảnh, buôn bán bất hợp pháp hay bị khai thác quá mức, trước khi chúng ta kịp hiểu đầy đủ về vai trò của chúng”.
“Mỗi loài là một mắt xích không thể thiếu trong mạng lưới sự sống, đóng vai trò hỗ trợ chức năng hệ sinh thái, sinh kế và văn hóa của chúng ta. Tại Việt Nam, việc bảo vệ những loài mới và môi trường sống của chúng không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức bảo tồn mà còn là trách nhiệm chung để gìn giữ di sản thiên nhiên quốc gia cho các thế hệ mai sau”, ông Nguyễn Văn Trí Tín cho hay.
Theo Báo cáo Hành tinh Sống, đa dạng sinh học tại Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng đang đối mặt với áp lực nghiêm trọng do mất và suy thoái sinh cảnh, khai thác quá mức (bao gồm cả nạn buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp), biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, các loài xâm lấn và dịch bệnh.
Để ngăn chặn sự suy giảm của các loài hoang dã, WWF đang hợp tác chặt chẽ với các cộng đồng, chính phủ và các bên liên quan nhằm hiểu rõ hơn về các loài, thúc đẩy các nỗ lực bảo tồn, và giải quyết những mối đe dọa nghiêm trọng như tội phạm liên quan đến động vật hoang dã và khai thác tài nguyên quá mức.
