Lễ hội Ramưwan của người Chăm theo đạo Nà Ni gồm 3 phần: lễ tảo mộ, lễ cúng gia tiên và lễ chay niệm tại thánh đường. Lễ tảo mộ là lễ quan trọng, khởi đầu cho tháng lễ Ramưwan.
Lễ tảo mộ diễn ra trong 3 ngày. Ngày đầu thì tảo mộ ở những chỗ xa nhà, ngày thứ hai và thứ ba sẽ tảo mộ ở những chỗ gần nhà hơn.
Đồng bào Chăm theo đạo Bà Ni quan niệm tảo mộ là nghi thức mời tổ tiên về ăn Tết, việc tảo mộ ở chỗ xa trước, làm lễ mời trước là để ông bà chôn cất ở nơi xa có thời gian nhiều để đi về nhà, kịp với ông bà chôn cất gần nhà.
Tảo mộ tổ tiên
Từ ngày 21 đến 23/3, là những ngày diễn ra lễ tảo mộ. Hàng nghìn người Chăm theo đạo Bà Ni trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận tựu về các nghĩa trang của làng mình để cùng thực hiện nghi thức tảo mộ - nghi thức quan trọng nhất trong Lễ hội Ramưwan, để mời ông bà, tổ tiên, người thân đã qua đời về vui đón Tết.
Trước đó vài ngày, người trong các tộc họ đến nghĩa trang làm cỏ, vun đắp cát cho các ngôi mộ.
Tại nghĩa trang làng Chăm Thành Tín, xã Phước Hải, huyện Ninh Phước, hàng nghìn người thuộc các tộc, họ mặc trang phục truyền thống, trưng mâm sản vật và tổ chức nghiêm trang nghi thức dâng cúng người đã khuất.
Ông Kiều Thiêu ở thôn Thành Tín cho biết, tảo mộ là phần quan trọng nhất. Tại đây, mỗi gia đình thực hiện các nghi thức dâng, cúng ngay phần mộ của dòng họ mình để mời ông bà, người thân đã khuất về vui Tết.
Mộ của người Chăm theo đạo Bà Ni không xây kiên cố mà chỉ đắp, phủ bằng cát trên mộ và đánh dấu bằng hai hòn đá có hình tròn đặt định vị theo hướng bắc-nam (hướng bắc là vị trí của phần đầu, hướng nam là vị trí của phần chân người mất).
Các mộ trong tộc họ được chôn với khoảng cách nằm gần nhau và xếp thành hàng dài rất đều. Có trường hợp cùng một ngôi mộ nhưng chôn chồng nhiều người lên nhau nên gọi là mộ chung.
Bắt đầu lễ tảo mộ, người thân trong tộc họ dùng tay vun đất, tưới nước lên từng phần mộ của dòng tộc mình, hàm ý là dọn dẹp và tẩy uế cho người đã khuất.
Tiếp đó, dưới sự chủ lễ của các thầy Char, người thân của người đã khuất cùng nhau dâng cúng những têm trầu cau, bánh trái… và vái lạy người đã khuất.
Cụ bà Báo Thị Xinh ở làng Chăm Thành Tín cho biết, Lễ tảo mộ là phong tục rất quan trọng, là tôn giáo, tín ngưỡng của người Chăm theo đạo Bà Ni, không phân biệt đẳng cấp, tầng lớp. Tất cả thực hiện với một mục đích là thể hiện lòng biết ơn tổ tiên.
 |
Mỗi gia đình được các thầy cúng chủ tế, hướng dẫn việc dâng cúng người thân đã khuất trong các ngày diễn ra lễ tảo mộ. |
Cầu thời tiết thuận lợi, mùa màng bội thu
Ngay sau khi thực hiện xong nghi thức lễ tảo mộ, người Chăm theo đạo Bà Ni quay về nhà làm lễ cúng ông bà.
Theo phong tục, mỗi nhà đều làm lễ cúng bằng một mâm đồ mặn và một mâm đồ ngọt. Các gia đình có con trai đi lấy vợ nơi khác cũng mang lễ vật về nhà để cúng vào dịp này. Sau phần cúng lễ, nhà nhà tổ chức sinh hoạt tập trung tại các gia đình, nhà họ hàng…
Sau phần lễ là phần hội, tại các làng Chăm theo đạo Bà Ni diễn ra nhiều hoạt động giải trí, văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao giữa thanh niên của mỗi làng. Các vị chức sắc tôn giáo thì tập hợp mọi người để tuyên truyền, nêu gương sáng tinh thần hòa hợp đạo giáo, vận động tín đồ đoàn kết, đùm bọc giúp nhau trong cuộc sống.
Năm nay, thu hoạch vụ lúa đông-xuân trúng mùa được giá, bà con thu nhập khá, rất phấn khởi mua sắm hàng hóa cần thiết vui đón lễ hội trong không khí no cơm, ấm áo.
Ông Nguyễn Đào, 70 tuổi ở làng Chăm Thành Tín chia sẻ: “Cùng với việc kính nhớ ông bà, tổ tiên Lễ hội Ramưwan còn là dịp để người Chăm theo đạo Bà Ni và Islam cầu nguyện xin ơn trên độ trì cho làng xóm bình yên, nhà nhà sung túc, người người được an lành, hạnh phúc, mùa màng tươi tốt, đất nước thái bình”.
Lễ hội Ramưwan rất quan trọng, nên vào dịp này những người được sinh ra tại các làng có trưởng thành và đi làm ăn xa tại các tỉnh, thành phố trong cả nước cũng đều dành thời gian quay về làng để sum vầy, tận hưởng những tình cảm tốt đẹp nhất bên gia đình, người thân và cúng bái tổ tiên.
Trong những ngày vui đón lễ hội, với truyền thống hiếu khách, người Chăm theo đạo Bà Ni nồng nhiệt tiếp đón bè bạn, đồng nghiệp, bà con xa, gần đến chúc mừng nhau may mắn.
Nhà nào có khách đến chúc mừng càng nhiều thì gia chủ càng phấn khởi và coi đó là niềm tin may mắn của một năm mới bình yên, khỏe mạnh, hạnh phúc, mưa thuận gió hòa, vụ mùa thuận lợi.
Sau những ngày diễn ra lễ hội vui tươi, các vị chức sắc, chức việc, tín đồ tham gia các nghi lễ tại các làng sẽ bước vào thời gian Tịnh chay (từ ngày 23/3 đến ngày 23/4 Dương lịch) tại các chùa Hồi giáo Bà Ni và thánh đường Hồi giáo (Islam) trong tỉnh, để cầu xin ơn trên độ trì cho mưa thuận gió hòa, làng xóm bình yên, đời sống nhà nhà, người người được sung túc, yêu thương nhau… hướng đến cuộc sống hội đủ các triết lý về chân, thiện, mỹ.
Ninh Thuận có hơn 74.000 người Chăm theo đạo Bà La Môn, Bà Ni và Islam sinh sống tập trung tại 22 làng, thuộc 6 huyện, thành phố. Trong đó, đồng bào Chăm theo đạo Bà Ni và Islam hơn 31.500 người, hiện sinh sống tập trung tại 6 xã thuộc 4 huyện trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận.
