Nhấn mạnh vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân đối với sự phát triển kinh tế đất nước, tại Hội thảo “Vốn ngân hàng góp phần thúc đẩy kinh tế tư nhân” do Thời báo Ngân hàng tổ chức ngày 21/3, Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Đào Minh Tú khẳng định: Xác định phát triển kinh tế tư nhân là chiến lược, chính sách lâu dài của quốc gia. Thời gian qua, ngành Ngân hàng đã tích cực thực hiện đồng bộ các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng tín dụng nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh của người dân, doanh nghiệp nói chung cũng như các doanh nghiệp tư nhân nói riêng.
Dư nợ cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ đạt 2,74 triệu tỷ đồng
Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú, mặt bằng lãi suất cho vay đến nay đã giảm mạnh (lãi suất cho vay bình quân năm 2024 giảm 1,24%, năm 2025 tiếp tục có xu hướng giảm so với cuối năm 2024), góp phần hỗ trợ hoạt động của doanh nghiệp, người dân.
Với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, Ngân hàng Nhà nước đã xác định là đối tượng ưu tiên cho vay với lãi suất ưu đãi khi cho vay ngắn hạn bằng VND thấp hơn các lĩnh vực sản xuất kinh doanh thông thường (hiện là 4%/năm).
Song song với đó, Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cầu các tổ chức tín dụng tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, lành mạnh, hạn chế nợ xấu gia tăng và phát sinh; hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, lĩnh vực ưu tiên, lĩnh vực là động lực tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; kiểm soát chặt chẽ tín dụng với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro.
Với sự nỗ lực, vào cuộc của Ngân hàng Nhà nước và hỗ trợ tích cực của các ngân hàng thương mại, hoạt động cấp tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân tại các tổ chức tín dụng đạt khoảng 6,91 triệu tỷ đồng, tăng 14,72% so với năm 2023, chiếm khoảng 44% dư nợ tín dụng nền kinh tế. Trong đó, có 100 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ với tổng dư nợ đạt 2,74 triệu tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2023, chiếm 17,6% dư nợ nền kinh tế, có 208.992 doanh nghiệp vừa và nhỏ còn dư nợ.
“Điều này cho thấy nguồn vốn tín dụng ngân hàng đã đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn cho mục đích sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tư nhân, đồng thời góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển và tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước”, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú nhấn mạnh.
 |
Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú phát biểu khai mạc hội thảo. |
Theo Phó Tổng Giám đốc Agribank Phùng Thị Bình, thời gian qua, nguồn vốn tín dụng đầu tư cho khu vực kinh tế tư nhân của Agribank luôn được quan tâm chú trọng. Đến nay, tỷ trọng tín dụng đầu tư cho khu vực này khoảng 80% tổng dư nợ của Agribank với gần 1,4 triệu tỷ đồng, trong đó các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân với quy mô hơn 400 nghìn tỷ đồng chiếm khoảng 90% dư nợ đối với khách hàng doanh nghiệp và đã tăng hơn 30% trong vòng 5 năm qua.
Trong năm 2024, Agribank chủ động giảm lãi suất cho vay 4 lần, đưa lãi suất cho vay bình quân thời điểm cuối năm giảm gần 2% so với đầu năm và thuộc nhóm thấp trên thị trường.
Để hỗ trợ hơn nữa cho khu vực kinh tế tư nhân, trong 2 tháng đầu năm 2025, Agribank tiếp tục giảm từ 0,2%-0,5% sàn lãi suất cho vay ngắn hạn để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, đồng thời triển khai 9 chương trình tín dụng quy mô trên 350 nghìn tỷ với lãi suất cho vay thấp hơn từ 1-3% so với lãi suất thông thường, bảo đảm cung cấp đầy đủ các sản phẩm tín dụng tới tất cả đối tượng khách hàng. Trong đó, riêng các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân, Agribank dành nguồn vốn 240 nghìn tỷ đồng, áp dụng cho nhiều đối tượng như: khách hàng doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp nhỏ và vừa, khách hàng FDI, khách hàng xuất nhập khẩu,..
Đồng bộ giải pháp hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân bứt phá
Mặc dù khu vực kinh tế tư nhân đã có sự phát triển mạnh mẽ, nhưng các doanh nghiệp vẫn đối mặt với nhiều khó khăn.
Theo Phó Thống đốc thường trực Đào Minh Tú, phần lớn các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, hạn chế về tiềm lực tài chính và khả năng cạnh tranh. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến khả năng tiếp cận vốn của các doanh nghiệp tư nhân vẫn còn gặp nhiều khó khăn.
Năm 2025 dự báo tình hình kinh tế thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, xung đột địa chính trị, căng thẳng thương mại gia tăng và chi phí vay cao ở nhiều quốc gia. Các khó khăn nêu trên sẽ tác động lớn đến nền kinh tế có độ mở lớn như nước ta, trong đó có khu vực kinh tế tư nhân, ông Đào Minh Tú cho biết.
 |
Tiến sĩ Lê Duy Bình trình bày tham luận tại Hội thảo. |
Chia sẻ ý kiến tại hội thảo, Tiến sĩ Lê Duy Bình-Giám đốc Economica Việt Nam cho rằng, kinh tế tư nhân hiện nay quyết định tới số lượng và chất lượng của hơn 50% GDP của Việt Nam.
Chúng ta không thể đạt được tốc độ tăng trưởng cao, bền vững, và cũng không thể chuyển dịch sang nền kinh tế dựa nhiều trên công nghệ, đổi mới và sáng tạo nếu như khu vực kinh tế tư nhân hiện chiếm hơn nửa nền kinh tế này không tăng trưởng ở tốc độ cao, không chuyển mình mạnh mẽ để hấp thụ, phổ biến công nghệ, và đổi mới sáng tạo, Tiến sĩ Lê Duy Bình nhấn mạnh.
Tuy nhiên, kinh tế tư nhân không chỉ là các doanh nghiệp tư nhân lớn và doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp. Cơ cấu các doanh nghiệp tư nhân đăng ký chính thức có sự mất cân đối. Trong số 940.000 doanh nghiệp đang hoạt động, phần lớn doanh nghiệp vẫn là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, trong khi số lượng doanh nghiệp cỡ vừa còn hạn chế. Hiện nay, xấp xỉ 97% các doanh nghiệp khu vực tư nhân trong nước có quy mô siêu nhỏ và nhỏ. Các doanh nghiệp lớn chỉ chiếm 1,5% tổng số.
Đáng chú ý, các doanh nghiệp quy mô vừa chỉ chiếm 1,5%, tạo ra cơ cấu doanh nghiệp “bất thường” khi so sánh với Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc) và Hàn Quốc. Hiện tượng “thiếu doanh nghiệp cỡ vừa”, tức là tình trạng các doanh nghiệp có quy mô trung bình có số lượng rất ít ỏi, là một điều đáng quan ngại, Tiến sĩ Bình bày tỏ.
Đáng chú ý, tính phi chính thức của khu vực kinh tế tư nhân còn rất cao. Bên cạnh 940 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, còn có hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, hàng trăm nghìn cá nhân kinh doanh, buôn bán, sản xuất nhỏ lẻ không đăng ký. Các chủ thể này thuộc khu vực kinh tế tư nhân tuy đóng vai trò quan trọng, song lại có địa vị pháp lý không rõ ràng.
Trên cơ sở Bộ luật Dân sự, các quy định về tài chính, tín dụng, ngân hàng, hợp đồng cùng nhiều lĩnh vực khác cũng không còn công nhận địa vị pháp lý của hộ kinh doanh là một bên trong hợp đồng dân sự.
Giao dịch với ngân hàng, tổ chức tín dụng, công ty tài chính cũng được quy về quan hệ với cá nhân là chủ hộ kinh doanh hơn là hộ kinh doanh đó. Vì vậy, việc vay ngân hàng không được đứng tên hộ kinh doanh. Thay vào đó, hộ kinh doanh thực hiện vay vốn dưới hình thức hợp đồng tín dụng giữa tổ chức tín dụng và chủ hộ kinh doanh với tư cách cá nhân.
Do vậy, theo ông Lê Duy Bình, khó khăn cũng phát sinh khi giao kết hợp đồng dân sự dưới tên hộ kinh doanh.
 |
Các đại biểu tham dự hội thảo. |
Từ đó, để thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân, các chuyên gia cho rằng cần có các chính sách có tính kiến tạo để doanh nghiệp trong khu vực phi chính thức chuyển đổi thành doanh nghiệp, để các doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển đổi thành doanh nghiệp quy mô lớn hơn, để các doanh nghiệp lớn sẽ nâng cao được năng lực và trở thành động lực, hạt nhân tăng trưởng của một ngành, một khu vực hay một cụm doanh nghiệp.
Các quyết sách đối khu vực kinh tế tư nhân cần đưa ra định hướng để hệ thống pháp luật cần được xây dựng theo hướng không chỉ phục vụ mục tiêu quản lý của cơ quan nhà nước, mà còn đóng vai trò kiến tạo để khơi thông nguồn lực, xây dựng một môi trường kinh doanh thuận lợi, an toàn, chi phí thấp và tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế. Hệ thống pháp luật phải sử dụng nhuần nhuyễn các công cụ và cơ chế thị trường trong huy động, phân bổ nguồn lực, khai thông được nguồn lực để phục vụ cho phát triển kinh tế, xã hội…
