Năm 2020 là một năm đặc biệt với cả ASEAN và Việt Nam, bởi đây là năm thứ 5 kể từ ngày Cộng đồng ASEAN được thành lập và cũng là năm thứ 25 Việt Nam gia nhập “mái nhà chung” ASEAN. Việc đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020 mở ra cho Việt Nam cơ hội khẳng định vị thế ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế. Song, năm 2020 cũng mang lại những thách thức lớn với Việt Nam trên cương vị Chủ tịch ASEAN, bởi đại dịch Covid-19 đã và đang ảnh hưởng lớn tới mọi hoạt động kinh tế, xã hội… của người dân các quốc gia trong và ngoài khu vực.
Bằng sự nỗ lực, linh hoạt và trách nhiệm cao, Việt Nam đã có những phản ứng nhanh nhạy, sáng tạo, từng bước dẫn dắt ASEAN tăng cường hơn nữa hợp tác nội khối và với các đối tác để kiểm soát sự lây lan của dịch bệnh, cũng như đề ra lộ trình phục hồi kinh tế khu vực sau đại dịch. Dưới sự dẫn dắt của Việt Nam, các nước ASEAN đã đồng lòng thúc đẩy những sáng kiến nhằm giúp Hiệp hội ứng phó hiệu quả dịch Covid-19, như lập quỹ, kho dự phòng ứng phó Covid-19; lập ra các tiêu chuẩn ứng phó với dịch bệnh; xây dựng kế hoạch phục hồi tổng thể nền kinh tế ASEAN cho giai đoạn sau dịch bệnh... Các chuyên gia kinh tế khu vực nhận định rằng, Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm tất cả các quốc gia thành viên ASEAN có thể phối hợp các nỗ lực, nguồn lực, cùng thúc đẩy toàn diện kế hoạch phục hồi kinh tế sau đại dịch.
Bên cạnh việc dẫn dắt ASEAN ứng phó đại dịch và từng bước phục hồi kinh tế - xã hội, vai trò của Việt Nam trong duy trì và thúc đẩy hợp tác, triển khai đầy đủ, hiệu quả các mục tiêu trọng tâm, ưu tiên, sáng kiến trong năm 2020 cũng được các nước thành viên đánh giá cao. Những sáng kiến, ưu tiên được thống nhất từ đầu năm theo đề xuất của Việt Nam đều tiến triển đúng lộ trình, như triển khai các Kế hoạch tổng thể thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN năm 2025 trên cơ sở kết quả kiểm điểm giữa kỳ trên cả ba trụ cột; rà soát, đánh giá thực hiện Hiến chương ASEAN; xây dựng định hướng phát triển của ASEAN sau năm 2025.
Tiếp nối những thành quả đã đạt được trong thời gian đảm nhiệm trọng trách Chủ tịch ASEAN, Việt Nam nỗ lực hết sức để tổ chức Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 37 và các Hội nghị cấp cao liên quan, chuỗi hoạt động lớn cuối cùng trong Năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam. Tại cuộc họp báo quốc tế về Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 37, Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Tổng Thư ký Ủy ban quốc gia ASEAN năm 2020, Trưởng đoàn quan chức cấp cao (SOM) ASEAN của Việt Nam nhấn mạnh, đây là dịp quan trọng để lãnh đạo các nước ASEAN khẳng định cam kết và quyết tâm chính trị mạnh mẽ, nhằm duy trì đà hợp tác và liên kết khu vực, ứng phó hiệu quả đại dịch Covid-19, củng cố vai trò trung tâm và vị thế của ASEAN, cũng như đề ra định hướng phát triển phù hợp cho ASEAN.
Phát huy tinh thần Năm ASEAN 2020 “Gắn kết và chủ động thích ứng”, trong thời gian đảm nhiệm cương vị Chủ tịch ASEAN năm 2020, Việt Nam luôn nỗ lực không ngừng thể hiện hình ảnh là một thành viên năng động, tích cực, linh hoạt, sáng tạo và đóng vai trò dẫn dắt ASEAN thực hiện nhiệm vụ kép, vừa ứng phó dịch bệnh hiệu quả, vừa thúc đẩy các nỗ lực xây dựng Cộng đồng ASEAN. Những đóng góp của Việt Nam có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu xây dựng một Cộng đồng ASEAN đoàn kết, hướng tới người dân, lấy người dân làm trung tâm, dựa trên luật lệ, gắn kết với các đối tác và chủ động thích ứng để vượt qua thách thức.
