Trong gần ba thập kỷ qua, nhất là từ năm 1980 - khi cuộc cải cách giáo dục lần thứ hai của đất nước được tiến hành, giáo dục tiểu học nước ta thu được nhiều thành tựu to lớn, không ngừng tăng nhanh cả về quy mô, số lượng và chất lượng giáo dục.
Tuy nhiên, bước vào thế kỷ 21, đối chiếu với những chuẩn mực về chất lượng giáo viên tiểu học đã được xây dựng trong những thập kỷ của thế kỷ 20 vừa qua đã trở nên bất cập, nhất là sự bất cập của giáo dục tiểu học nói riêng, cùng với nhiệm vụ chung của giáo dục phổ thông hiện nay trong việc đáp ứng nhu cầu của sự nghiệp CNH, HÐH đất nước. Chuẩn mực chất lượng của giáo viên tiểu học (GVTH), nói chung, đã được xây dựng thông qua công tác đào tạo của các nhà trường sư phạm tiểu học.
Qua đánh giá và rút kinh nghiệm, ngành sư phạm đã nhận ra rằng, công tác đào tạo GVTH còn bộc lộ nhiều thiếu sót, nhược điểm; đó là chưa bảo đảm cân đối giữa hai hệ thống kiến thức và kỹ năng: hệ thống kiến thức và kỹ năng có liên quan bộ môn cần dạy; hệ thống kiến thức và kỹ năng có liên quan việc tổ chức và triển khai các hoạt động dạy học và giáo dục. Tính tích hợp, tính thực tiễn của hai hệ thống kiến thức và kỹ năng còn chưa cao, do đó, giáo sinh còn gặp nhiều lúng túng khi vận dụng kiến thức vào thực hành, thực tập sư phạm cũng như khi ra dạy học. Nội dung đào tạo về khoa học giáo dục còn thiên về lý thuyết chung chung, chưa đem lại cho giáo sinh năng lực sư phạm thực tiễn. Việc đổi mới phương pháp đào tạo ở các trường sư phạm chưa đem lại những kết quả khả quan. Phương pháp đào tạo còn nặng về đồng loạt, ít mang tính cá thể; chưa phát huy được mạnh mẽ tính chủ động, óc sáng tạo, tính độc lập của giáo sinh trong học tập và rèn luyện.
Ðể giải quyết những bất cập về chất lượng GVTH nói chung, công tác đào tạo GVTH nói riêng, thực hiện các tư tưởng chỉ đạo của Ðảng và Nhà nước ta trong lĩnh vực sư phạm đào tạo GVTH, Dự án phát triển giáo viên tiểu học đã được chính thức triển khai thí điểm ở 10 tỉnh trong đó có tỉnh Phú Yên. Chuẩn nghề nghiệp GVTH là gì?
Ðây là một khái niệm mới, được đưa vào lần đầu ở Việt Nam. Nội hàm của nó hàm súc và mô tả đầy đủ các yêu cầu phải có của cấu trúc nhân cách của người GVTH trong giai đoạn mới, trong đó bao hàm cả nội hàm của khái niệm chuẩn trình độ đào tạo như lâu nay đã sử dụng. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học là tiêu chí người giáo viên trong giai đoạn mới để các trường cao đẳng sư phạm vận dụng vào công tác đào tạo.
Ðể triển khai có hiệu quả, trước hết các trường phải tổ chức cho cán bộ quản lý và giảng viên nghiên cứu các yêu cầu của chuẩn nghề nghiệp GVTH và các tiêu chí đánh giá GVTH theo chuẩn để các cán bộ quản lý và giảng viên có ý thức trong việc vận dụng khi thiết kế các chương trình công tác chuyên môn, cũng như trong các bài giảng cụ thể của các học phần đào tạo GVTH nhằm giúp sinh viên có ý thức rèn luyện, phấn đấu theo chuẩn nghề nghiệp GVTH ngay từ khi còn học ở trường sư phạm.
Các đơn vị quản lý của trường nói chung, nhất là các khoa, tổ chuyên môn có tham gia đào tạo GVTH phải có một chương trình chuyên môn về việc nghiên cứu triển khai vận dụng chuẩn nghề nghiệp GVTH trong chương trình đào tạo cụ thể.
Các phòng, ban chức năng như phòng đào tạo và nghiên cứu khoa học, phòng tổ chức, phòng công tác sinh viên phải giúp nhà trường thiết kế các chương trình công tác tổ chức và quản lý đào tạo theo hướng tạo ra nhiều hoạt động tích cực, thiết thực, hiệu quả để giúp sinh viên rèn luyện và phấn đấu theo chuẩn nghề nghiệp GVTH.
Các tổ chuyên môn, các khoa đối chiếu và liên hệ với chương trình chi tiết của các học phần đào tạo để tìm thấy những giải pháp vận dụng chuẩn nghề nghiệp GVTH thích ứng trong từng chương, từng phần về mặt tổ chức cho sinh viên lĩnh hội tri thức khoa học cơ bản, cũng như phương pháp dạy học cần thiết mà sinh viên sẽ phải sử dụng khi hành nghiệp ở trường tiểu học hiện nay và trong tương lai gần.
Trường CÐSP có thể biên soạn riêng một học phần "rèn luyện theo chuẩn nghề nghiệp GVTH" với thời lượng là hai đơn vị học trình. Học phần này có thể xem như phần "mềm" bổ sung ở các học phần tự chọn của chương trình đào tạo GVTH mới. Học phần có thể phân chia trách nhiệm biên soạn cho các tổ chuyên môn. Có thể đề ra yêu cầu chung cho cách biên soạn nội dung của mỗi lĩnh vực căn cứ vào các yêu cầu của chuẩn nghề nghiệp GVTH, nội dung giảng dạy được xây dựng bao gồm hai phần: một phần là các kiến thức được chọn lọc vừa đủ để thể hiện các yêu cầu của chuẩn; phần hai là thực hành theo chuẩn dưới dạng các bài tiểu luận thu hoạch của sinh viên có sự hướng dẫn của giảng viên.
Trong thực tế, khi tiến hành vận dụng chuẩn nghề nghiệp GVTH trong các trường cao đẳng sư phạm có thể có sự không thống nhất ý tưởng trong các giảng viên sư phạm về mặt nhận thức giá trị của chuẩn; sẽ có giảng viên cho rằng việc rèn luyện theo chuẩn của sinh viên khi còn đang học ở trường sư phạm là việc làm khiên cưỡng; sự không thống nhất ấy sẽ là một lực cản nhất định trong khi triển khai công việc. Việc điều hành của nhà trường về việc vận dụng chuẩn trong đào tạo sẽ khó có tính nhất quán, bởi vì đây là lần đầu tiên thử nghiệm trong đào tạo GVTH ở nước ta.
Hơn nữa, đến nay chuẩn nghề nghiệp GVTH vẫn còn là dự thảo chứ chưa phải là văn bản pháp quy. Ðồng thời ranh giới giữa bốn mức độ của mỗi yêu cầu theo chuẩn vẫn còn khá tế nhị và khó phân rạch ròi. Ðiều này sẽ khó cho giảng viên khi trình bày vấn đề đối với sinh viên một cách tường minh. Tuy nhiên, cần phải thấy rằng việc xây dựng chuẩn nghề nghiệp GVTH là xu hướng tất yếu trước yêu cầu bức xúc ngày càng cao về chất lượng của sự nghiệp giáo dục nói chung, và sự phát triển giáo dục tiểu học nói riêng của đất nước.
