Ưu tiên khắc phục tình trạng nghẽn lệnh

Thông tin trên được Tổng Giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán TP Hồ Chí Minh (HoSE) Lê Hải Trà chia sẻ khi trao đổi về các giải pháp khắc phục hiện tượng nghẽn lệnh giao dịch trên sàn HoSE.

Bảo đảm an toàn giao dịch

Theo thiết kế kỹ thuật, hệ thống giao dịch của HoSE có công suất tối đa 900.000 lệnh/phiên. Hệ thống hoạt động theo cơ chế phân bổ đều cho các công ty chứng khoán (CTCK).

Trong đó, hệ thống tự động dành 20% cho lệnh dự phòng, 80% còn lại chia cho CTCK theo 2 vòng. Vòng 1, chia đều mỗi công ty khoảng 3.000 lệnh (các CTCK đều được chia như nhau, kể cả công ty đã dừng hoạt động). Vòng 2, dung lượng lệnh sẽ được chia theo tỷ trọng lấy số lệnh vào hệ thống bình quân từ 30 ngày gần nhất của từng công ty để làm căn cứ chia lệnh vào mới.

Cách này nhằm tối ưu hoá phân bổ tài nguyên của hệ thống đang vận hành. Việc phân bổ số lượng lệnh dựa trên dữ liệu sử dụng thực tế nhằm ngăn chặn sự gia tăng đột biến về số lượng lệnh xuất phát từ lỗi hệ thống của một CTCK nào đó (nếu có), có thể gây rủi ro cho hệ thống của HoSE.

“Có thể nói đây là cơ chế tự bảo vệ của hệ thống, và trong tình huống hiện nay đã có hiệu quả tốt, giúp hệ thống giao dịch an toàn hơn trên bình diện toàn cục của thị trường. Nếu hệ thống tiếp tục nhận số lượng lệnh vượt quá năng lực có thể gây lỗi hệ thống và hậu quả có thể sẽ lớn hơn rất nhiều so với tình trạng nghẽn lệnh” – Tổng Giám đốc của HoSE nhận định.

Chỉ mới đầu năm 2020, giá trị giao dịch bình quân phiên trên HoSE ở mức 4.000 - 4.200 tỷ đồng/phiên, song cũng chỉ mới chiếm khoảng 20-30% năng lực hệ thống.

Tuy nhiên, trong bối cảnh dịch Covid-19, lãi suất ngân hàng giảm, nhiều kênh đầu tư truyền thống giảm hấp dẫn,… nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư mới tham gia thị trường tăng nhanh kỷ lục, vượt qua tất cả mọi dự đoán.

Theo thống kê của HoSE trong năm 2020, đặc biệt cuối năm, nhiều phiên giao dịch thanh khoản gần gấp 4-5 lần mức cao nhất của quá khứ, và 6-7 lần mức đầu năm.

“20 CTCK hàng đầu có lượng lệnh vào sàn tăng ít nhất là trên 3 lần, bình quân là 5-6 lần, cá biệt có một số công ty có số lệnh vào sàn tăng 13-18 lần. Số lệnh vào sàn nhiều phiên vượt quá số lượng lệnh thiết kế của cả hệ thống, gây hiện tượng nghẽn lệnh. Đây là thực trạng bất khả kháng” - ông Lê Hải Trà chia sẻ. 

Mặc dù được sự chỉ đạo sát sao của Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), HoSE đã rất nỗ lực tìm kiếm đồng thời nhiều giải pháp, tuy nhiên vẫn chưa thể khắc phục triệt để.

“Chính vì vậy, như đã chia sẻ thông tin nhiều lần trước, HoSE mong muốn nhận được sự chia sẻ, ủng hộ của các thành viên thị trường, cộng đồng nhà đầu tư, các cơ quan báo chí truyền thông, về nỗ lực khắc phục sự ách tắc ngoài mong muốn, cũng như sự chậm trễ trong việc đưa hệ thống giao dịch mới vào hoạt động trong năm 2020 theo kế hoạch do những yếu tố khách quan và chủ quan, vì lợi ích chung của thị trường” – ông Lê Hải Trà nói.

Triển khai nhiều giải pháp song song

Trước số liệu thực tế về tăng trưởng giao dịch, HOSE đã chủ động có kế hoạch thử nghiệm nâng lô giao dịch từ 10 lên 100 chứng khoán với các CTCK và báo cáo UBCKNN. Được sự chấp thuận của UBCKNN và nỗ lực của các CTCK, việc nâng lô giao dịch lên 100 đã được đẩy nhanh hơn.

“Theo đó, kể từ ngày 4-1-2021, giải pháp này đã cho thấy hiệu quả, giảm tải được một phần lệnh vào hệ thống, tăng 15-18% thanh khoản như dự kiến. Tuy nhiên, hiện tượng nghẽn lệnh vẫn chưa xử lý được dứt điểm, nhất là trong các phiên có thanh khoản rất lớn chạm đến mức 15.000 - 16.000 tỷ đồng” - vị lãnh đạo của HoSE chia sẻ.

Bên cạnh đó, HoSE cũng đã chủ động báo cáo UBCKNN họp với các CTCK để rà soát, hạn chế lỗi phát sinh từ phía công ty, hạn chế giao dịch tự động, hạn chế số lệnh đặt, sửa, hủy... để tối ưu hóa lượng lệnh vào thị trường.

“Đối với TTCK, mọi thay đổi về mặt kỹ thuật đều có tác động quan trọng đối với hệ thống giao dịch của Sở và các CTCK. Hệ thống công nghệ thông tin chứng khoán có đặc thù riêng, đòi hỏi tính cẩn trọng và độ tin cậy cao. Vì vậy, quan điểm của cơ quan quản lý cũng như của HoSE là nghiên cứu, lựa chọn kỹ lưỡng giải pháp ít tác động nhất. Đây là quá trình phức tạp và mất nhiều thời gian để tránh những sai sót có thể xảy ra đối với hệ thống” – ông Lê Hải Trà nói.

Đồng thời cho biết, HoSE cũng đã đề xuất với các cơ quan quản lý cân nhắc hiệu quả của việc áp dụng một số giải pháp và hy vọng những giải pháp được triển khai trong thời gian tới sẽ có hiệu quả tích cực, giúp giảm tải hệ thống hiện nay trên HoSE trong khi chờ đợi đưa hệ thống mới và sử dụng.

Cụ thể về việc tăng lô giao dịch cổ phiếu lên 1.000. “Theo ý kiến của các chuyên gia, đây là một trong những giải pháp giảm được số lệnh nhỏ vào hệ thống, từ đó trực tiếp làm giảm áp lực lên hệ thống xử lý của HoSE. Các thị trường phát triển như Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), Singapore... đều đã trải qua lộ trình này” – ông Lê Hài Trà nói.

Theo tính toán của HoSE, việc tăng lô lên 1.000 có thể giảm 40-50% tổng số lượng lệnh giao dịch.

“Việc tăng lên lô 1.000 có thể mở đường cho những tầm cao mới của thanh khoản thị trường. Do các nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng được bảo vệ tốt hơn thông qua việc đầu tư vào chứng chỉ quỹ phát hành bởi các công ty quản lý quỹ chuyên nghiệp. Từ đó sẽ gián tiếp thúc đẩy sự phát triển của các quỹ đầu tư, thúc đẩy ngành quản lý quỹ phát triển, gia tăng lượng nhà đầu tư chuyên nghiệp trên thị trường theo đúng mục tiêu của Chính phủ. Đây là điều có ý nghĩa dài hạn đối với sự phát triển bền vững của TTCK Việt Nam” – ông Lê Hải Trà nhận định.

Trao đổi về giải pháp xử lý lô lẻ nếu áp dụng biện pháp nâng lô giao dịch, vị lãnh đạo của HoSE cho biết, bài toán này có thể được giải quyết một cách hiệu quả bằng những quy định đối với CTCK để việc mua lại/bán làm tròn lô của nhà đầu tư sát với giá thị trường hơn, bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Do giao dịch lô lẻ cũng có thể tạo áp lực đối với CTCK khi thị trường trầm lắng, chưa kể thời gian hoàn tất giao dịch kéo dài do phải bảo đảm yếu tố pháp lý, đặc biệt là CTCK nước ngoài; và hiện việc xây dựng một bảng giao dịch lô lẻ trên hệ thống giao dịch có thể gây mất ổn định hệ thống và cần thời gian dài, – ông Lê Hải Trà giải thích.

“Tôi muốn nhấn mạnh rằng, đây có thể chỉ là giải pháp tạm thời để giải quyết tình trạng nghẽn lệnh hiện nay. Trong tương lai, khi hệ thống giao dịch mới đi vào hoạt động, sẽ có bảng giao dịch lô lẻ, và chúng ta cũng hoàn toàn có thể quay trở lại lô 100 như hiện nay” – Tổng Giám đốc HoSE nhấn mạnh.