Lễ hội đền Trấn Vũ được tổ chức hằng năm vào ngày mùng 3 tháng ba (âm lịch), mang bản sắc văn hóa truyền thống, nhằm biểu hiện sự tôn kính của con người với thần linh, phản ánh những ước mơ, khát vọng của con người, mong muốn có cuộc sống an bình, tốt đẹp. Lễ hội cũng là nét sinh hoạt văn hóa xuất phát từ nhu cầu cuộc sống của con người, góp phần củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, luôn hướng về nguồn cội; đồng thời là nơi giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa cho thế hệ trẻ.
Một trong những giá trị văn hóa độc đáo của Lễ hội truyền thống đền Trấn Vũ là nghi lễ “Kéo co ngồi” - tập quán xã hội, tín ngưỡng có từ lâu đời trong hội làng Cự Linh, xã Thạch Bàn, huyện Gia Lâm xưa (nay là cụm Ngọc Trì, phường Thạch Bàn, quận Long Biên).
 |
Người dân hào hứng tham gia lễ hội và nghi lễ kéo co tại đền Trấn Vỹ. |
Theo sử sách, nghi thức “Kéo co ngồi" được tổ chức trong lễ hội đền Trấn Vũ vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch hằng năm với 3 mạn tham gia: mạn Chợ, mạn Đường và mạn Đìa. Điểm độc đáo của nghi lễ này là các đội tham gia ngồi trên nền đất để kéo, người kéo co ngồi chân co chân duỗi và ngồi xen kẽ, người quay mặt bên này, người bên kia của dây. Trò chơi và nghi lễ “Kéo co ngồi" là cách thức người dân cầu cho mưa thuận, gió hòa và mùa vụ bội thu.
Ngày 19/12/2014, nghi thức "Kéo co ngồi" đền Trấn Vũ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Tháng 12/2015, Kéo co truyền thống châu Á đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại dưới tên "Nghi lễ và trò chơi kéo co", do 4 quốc gia Campuchia, Hàn Quốc, Philippines và Việt Nam cùng đệ trình.
 |
Dây song để thực hành nghi lễ kéo co. |
Theo hồ sơ đề nghị của Việt Nam, UNESCO công nhận "Nghi lễ và trò chơi kéo co" là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại cho 4 tỉnh, thành phố: Lào Cai, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hà Nội, trong đó có "Kéo co ngồi" đền Trấn Vũ, phường Thạch Bàn (quận Long Biên, thành phố Hà Nội).
 |
Nghi lễ và trò chơi "Kéo co ngồi". |
Đại diện Ban tổ chức cho biết, việc tổ chức trình diễn nghi lễ "Kéo co ngồi" - Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại tại lễ hội đền Trấn Vũ nhằm đưa đến cho nhân dân, khách thập phương xa gần cùng chiêm ngưỡng nghi lễ cổ của ông cha, tái hiện nét văn hóa truyền thống đặc sắc, thể hiện mong muốn, khát vọng của người dân Ngọc Trì nói riêng, Thạch Bàn nói chung: Cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, một cuộc sống đủ đầy, ấm no, hạnh phúc.
Ngoài ra, tại đền Trấn Vũ hiện nay còn lưu giữ pho tượng Huyền Thiên Trấn Vũ - pho tượng đồng đúc liền khối được chế tác khoảng thế kỷ 18, cao hơn 4m, nặng khoảng hơn 4.000kg. Pho tượng được Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia năm 2015 và đã đi vào truyền thuyết, gắn liền với lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc.
Cùng với Bảo vật quốc gia tượng Huyền Thiên Trấn Vũ, hiện nay, tại đền cũng còn lưu 23 đạo sắc phong có từ niên đại Cảnh Hưng 44 đến thời Nguyễn (từ năm 1740 đến năm 1940) đã được Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội công nhận là tài liệu lưu trữ quý, hiếm.
