Chiều 10/1, thảo luận về chủ trương đầu tư dự án, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội thể hiện đồng tình phải ưu tiên đầu tư sớm nhất cho trục giao thông huyết mạch từ bắc vào nam trong giai đoạn 2021-2025, nhằm kết nối, lưu chuyển hàng hóa và khai thác được nguồn lực ở các vùng.
Có ý kiến đề nghị cân nhắc, tính toán thêm suất đầu tư và tổng mức đầu tư cho dự án, đồng thời phải thực hiện công khai, minh bạch trong quá trình thực hiện các dự án thành phần, đặc biệt là khi thực hiện chỉ định thầu. Một số ý kiến đề nghị cần có cơ chế đặc thù đủ mạnh trong việc triển khai dự án, từ hoàn thiện hồ sơ, thủ tục dự án, thiết kế kỹ thuật, giải phóng mặt bằng, tái định cư, đến thi công…, nhằm bảo đảm đúng tiến độ cơ bản hoàn thành dự án vào cuối năm 2025.
Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh, sẽ xem xét lại một cách tổng thể để tiếp thu đầy đủ các ý kiến tâm huyết và xác đáng, cố gắng triển khai giai đoạn 2 đường cao tốc bắc-nam phía đông tốt nhất.
Về tổng mức đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nêu rõ, suất đầu tư cho dự án đã được tính toán dựa trên căn cứ, cơ sở của tư vấn. “Chúng tôi đã tính toán suất đầu tư của từng cây cầu, từng km hầm và từng cái cống, kể cả địa chất thủy văn. Tuy nhiên, để tiến tới đấu thầu hoặc chỉ định thầu, còn phải thuê tư vấn lập dự án và lúc đó sẽ xác định cụ thể hướng tuyến, các công trình, tiếp đó sẽ đến bước thiết kế kỹ thuật và dự toán, sau khi phê duyệt thiết kế kỹ thuật dự toán thì mới chỉ định thầu hoặc đấu thầu”, Bộ trưởng giải trình.
Tiếp thu góp ý của đại biểu Quốc hội về triển khai kiểm toán, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh các bước thực hiện sẽ tiếp tục được tính toán rất kỹ. Trong quá trình triển khai sẽ hết sức thận trọng để làm sao bảo đảm đúng quy định và tiết kiệm nhất.
Về giải phóng mặt bằng, tái định cư, Bộ trưởng cho biết sẽ giao thực hiện cho chính quyền địa phương nơi dự án đi qua. Theo đó, cao tốc bắc-nam phía đông sẽ giải phóng mặt bằng 1 lần theo Quy hoạch phát triển mạng lưới đường bộ đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hồi tháng 9 vừa qua. “Chúng ta thu hồi 1 lần, làm hàng rào bảo vệ toàn bộ phần đất này. Tất cả những công trình giao cắt đều là khác mức để bảo đảm theo tiêu chuẩn đường cao tốc. Do đó không phải tổ chức giải phóng nhiều lần, cũng không sợ người dân lấn chiếm phần đất đã thực hiện”, Bộ trưởng nêu rõ.
Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể báo cáo giải trình một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm. (Ảnh: LINH KHOA)
Đặc biệt trong tái định cư, Bộ trưởng cho biết sẽ tính toán để phù hợp với điều kiện thực tiễn, tránh tình trạng xây dựng những khu tái định cư rộng hoặc nhiều, dẫn đến lãng phí và tăng suất đầu tư.
Bộ trưởng cũng thông tin thêm, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, khoảng tháng 6/2022, sau khi phê duyệt dự án sẽ bàn giao mặt bằng cho địa phương và tập trung giải phóng mặt bằng trong 1 năm rưỡi. “Đến cuối năm 2023 là phải xong hết toàn bộ và Chính phủ sẽ họp giao ban để kiểm tra, chỉ đạo việc này”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết.
Nhấn mạnh các cơ chế đặc thù là rất cần thiết, nhất là chỉ định thầu tư vấn, thầu xây lắp để bảo đảm hoàn thành dự án đúng tiến độ, Bộ trưởng cho rằng nếu không có những cơ chế đặc thù này sẽ mất rất nhiều thời gian. “Nếu Quốc hội ủng hộ thì chúng tôi có thể rút ngắn thời gian này, mỗi 1 bước chúng ta đấu thầu khoảng 2 tháng và sẽ tiết kiệm ít nhất 6 tới 9 tháng, qua đó sẽ tạo điều kiện để thực hiện dự án, hoặc những cơ chế khác về đất, rừng..., để làm sao đẩy nhanh tiến độ”, Bộ trưởng cho biết.
Về tiến độ giải ngân, tới đây, sẽ ban hành 1 quy chế quy định trách nhiệm của địa phương, của Bộ Giao thông vận tải và các bộ, ngành, đặc biệt liên quan đến từng hạng mục công việc, trong đó có giải phóng mặt bằng, thời điểm hoàn thành dự án, hoàn thành thiết kế, thời điểm có nhà thầu, hay thời điểm khởi công… “Chính phủ đang chỉ đạo dành 3 năm tập trung thi công để cuối năm 2025 chúng ta phải xong. Có nghĩa là cố gắng cuối năm 2022 này phải khởi công đồng loạt các gói thầu”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nói.
Rút bài học kinh nghiệm của giai đoạn 1, theo Bộ trưởng, các cơ quan chức năng như công an, thanh tra, kiểm toán sẽ tham gia từ đầu trong giai đoạn 2 của dự án để bảo đảm công khai, minh bạch. Vấn đề chỉ định thầu cũng sẽ thực hiện đúng luật, có hồ sơ yêu cầu năng lực và có đầy đủ các tiêu chí, công bố công khai, rộng rãi, tổ chức xét tuyển các nhà thầu chứ không chỉ định thầu sơ sài. Chính phủ dự kiến sẽ thành lập Hội đồng liên bộ để bảo đảm tính công khai, minh bạch.
Liên quan vấn đề tổ chức thu phí để thu hồi vốn Nhà nước, theo Bộ trưởng, đã có Nghị quyết 52 của Quốc hội khóa trước cũng như Nghị quyết 117 quy định. "Hiện nay đề xuất phương án tổ chức thu phí. Bên cạnh đó có thể bán quyền thu phí 2 năm, 5 năm, 10 năm hoặc 15 năm, tùy theo điều kiện. Vấn đề này Chính phủ sẽ xem xét kỹ lưỡng để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội", Bộ trưởng cho biết.
Liên quan đến kiến nghị đầu tư dự án theo hình thức đối tác công tư (PPP), Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nêu rõ, ngoài dự án đường bộ cao tốc bắc-nam phía đông gồm 12 dự án thành phần này, còn rất nhiều các dự án nằm trong chương trình phục hồi cũng như trong quy hoạch đường bộ với hơn 9.000 km đường cao tốc. “Hiện nay, chúng ta phấn đấu đến năm 2025 mới có khoảng 3.000 km, do đó vẫn còn rất nhiều đường cao tốc cần đầu tư xây dựng. Chúng tôi xin tiếp thu để cùng với các bộ, ngành xem xét lại Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và các cơ chế, chính sách. Đặc biệt, những dự án nằm ngoài cao tốc bắc-nam phía đông sẽ kêu gọi đầu tư theo hình thức PPP”, Bộ trưởng Giao thông vận tải nhấn mạnh.
