Tổng kết việc tổ chức đại hội đảng bộ cấp huyện và tương đương, và qua đại hội đại biểu một số đảng bộ tỉnh, có thể thấy những ưu điểm cơ bản là: Một, đã bám sát Chỉ thị 36 CT/T.Ư của Bộ Chính trị và hướng dẫn của Ban Tổ chức T.Ư, chuẩn bị nhân sự kỹ lưỡng, dân chủ, tập trung, đúng nguyên tắc; hai, hầu hết các đảng bộ đã bảo đảm tiêu chuẩn cấp ủy viên, trong đó có những đòi hỏi cao của thời kỳ mới, có cơ cấu phù hợp, nơi nào cán bộ không đủ tiêu chuẩn thì bầu thiếu, không vì cơ cấu mà hạ thấp tiêu chuẩn cấp ủy viên; ba, riêng về cơ cấu bảo đảm ba độ tuổi, chú ý cơ cấu vùng miền, các ngành, đơn vị trọng điểm, nhất là cơ cấu cán bộ trẻ tuổi, cán bộ nữ, cán bộ là người dân tộc thiểu số.
Điều cần rút kinh nghiệm là, ở một số đảng bộ còn để xảy ra sai sót trong các bước chuẩn bị nhân sự. Về tiêu chuẩn, tiểu ban nhân sự còn để lọt những đồng chí chưa đủ tiêu chuẩn (tuổi, học vấn, quá trình công tác thực tiễn, đạo đức, lối sống) vào danh sách giới thiệu của cấp ủy. Xảy ra tình trạng này là do thiếu dân chủ, cấp ủy và người đứng đầu có tư tưởng cá nhân, cục bộ địa phương, thậm chí tìm mọi cách đưa người thân, con cháu vào cấp ủy. Một số nơi cán bộ mới được luân chuyển, hoặc mới được bổ nhiệm, chưa đủ thời gian thử thách, chưa có uy tín trong đảng bộ, cho nên sự tín nhiệm của đại hội với đồng chí đó chưa cao, thậm chí không trúng cấp ủy.
Về cơ cấu, tính chung toàn quốc, tỷ lệ cấp ủy viên trẻ tuổi khóa này thấp hơn khóa trước. Ở các tỉnh miền núi, đồng bằng, tỷ lệ cán bộ trẻ lại cao hơn các thành phố lớn. Còn ở một số tỉnh, thành phố, tỷ lệ cấp ủy viên trẻ tuổi (dưới 35) chỉ đạt dưới 4%. Phải chăng công tác bồi dưỡng, luân chuyển, đề bạt cán bộ ở các thành phố lớn còn chậm, chưa mạnh dạn? Phải chăng người lãnh đạo còn chưa tin cán bộ, cách nhìn nhận, xem xét cán bộ trẻ còn khắt khe, vẫn còn nặng tư tưởng sắp xếp cán bộ tuần tự nhi tiến, “sống lâu lên lão làng”? Và phải chăng những tác động mặt trái của công tác cán bộ, như chạy chức, chạy quyền, cơ hội, thực dụng ở các thành phố xảy ra phổ biến hơn so với các địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa?
Tiêu chuẩn cán bộ là căn cứ để đánh giá một người có khả năng hoàn thành tốt hay chưa tốt công việc được giao. Không rõ tiêu chuẩn thì sự đánh giá rơi vào cảm tính, tùy tiện. Nói chuyện xưa để bàn chuyện nay. Khi nói về Đạo làm tướng, Trần Hưng Đạo nêu lên mấy “tiêu chuẩn”: “Tướng mà sớm dậy khuya nằm, lời lẽ kín đáo, đó là tướng chỉ huy được trăm người. Tướng thẳng mà biết lo, mạnh mà giỏi đánh, đó là tướng chỉ huy được nghìn người. Tướng mà ngoài mặt hăm hở, trong lòng ân cần, biết người khó nhọc, thương kẻ đói rét, đó là tướng chỉ huy được vạn người. Tướng mà gần người hiền, tiến người tài, ngày thường cẩn thận, thành thực rộng rãi, giỏi việc dẹp loạn, đó là tướng chỉ huy được mười vạn người. Tướng mà dùng nhân ái đối với kẻ dưới, lấy tín nghĩa phục nước láng giềng, trên biết thiên văn, dưới biết địa lý, giữa biết việc người, coi bốn biển như một nhà, đó là tướng chỉ huy cả thiên hạ, không ai địch được”. Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn, cán bộ cách mạng phải có đức và có tài, nhưng Người nhấn mạnh: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”. Bác căn dặn phải khéo dùng cán bộ: “Chọn cán bộ khéo thì sẽ phát huy được đức và tài của anh chị em. Lãnh đạo khéo, tài nhỏ có thể hóa ra tài to. Lãnh đạo không khéo, tài to cũng hóa ra tài nhỏ”.

Ra mắt Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đác Nông khóa XI. Ảnh | Quỳnh Anh
Hội nghị lần thứ 11, Ban Chấp hành T.Ư Đảng Khóa XI, đã cụ thể hóa tiêu chuẩn các đồng chí Ủy viên T.Ư Đảng: Có tinh thần yêu nước sâu sắc, có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tuyệt đối trung thành với chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh, đường lối của Đảng, Hiến pháp của Nhà nước và lợi ích của dân tộc; có ý chí chiến đấu cao, gương mẫu thực hiện nguyên tắc, kỷ luật của Đảng, nói đi đôi với làm, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, quyết liệt trong hành động, làm việc có hiệu quả. Có phẩm chất đạo đức và lối sống trong sáng, được cán bộ, đảng viên và nhân dân tín nhiệm; có tinh thần trách nhiệm cao, tận tuỵ với công việc; dám hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích chung của Đảng, của đất nước. Bản thân không tham nhũng, quan liêu, cơ hội, vụ lợi, tham vọng quyền lực và kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực, quan liêu, tham nhũng; không để vợ, chồng, con, người thân lợi dụng chức quyền để trục lợi; có ý thức giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, gương mẫu chấp hành sự phân công và nguyên tắc tổ chức, kỷ luật của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc tự phê bình và phê bình; công minh, công bằng trong đánh giá, sử dụng cán bộ...
Đây là những tiêu chuẩn rất cụ thể, là sự đòi hỏi cao đối với các đồng chí cán bộ cao cấp của Đảng trong tình hình hiện nay. Khi dùng “thước đo”, “người cầm thước” phải luôn căn cứ vào những tiêu chuẩn đó. Với thái độ, phương pháp thận trọng, khách quan, công tâm khi đánh giá cán bộ, vì lợi ích chung, không vì lợi ích của một nhóm người, thì sẽ lựa chọn được những đồng chí xứng đáng, không đưa những người cơ hội, thực dụng, yếu kém về phẩm chất, năng lực tham gia bộ máy lãnh đạo. Ở nhiều đảng bộ vừa qua khi giới thiệu, lựa chọn nhân sự, cùng với những yêu cầu cơ bản về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị, còn nhấn mạnh thêm một số tiêu chuẩn cụ thể, phù hợp tình hình địa phương, đơn vị, như: năng lực cụ thể hóa nghị quyết của cấp trên vào một địa bàn miền núi, vùng cao có đông đồng bào dân tộc thiểu số; khả năng hiểu biết, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ kinh tế đối ngoại; sự gương mẫu, am hiểu pháp luật và khả năng thuyết phục, tập hợp quần chúng, v.v.
Tuy nhiên, do đặc thù, tính chất công việc, do nhiệm vụ công tác ở mỗi địa phương, đơn vị khác nhau, lại cần có sự cơ cấu hợp lý. Lâu nay chúng ta thường nói là bố trí đúng cán bộ. Đặt người đúng chỗ, tin người giao việc, ai giỏi việc gì làm đúng việc đó, “dụng nhân như dụng mộc”, để không ai nhầm chỗ, không ai phải mang sở đoản ra để dùng vào việc sở trường. Đã từng có chuyện ở một vài nơi: kỹ sư thủy lợi làm giám đốc sở văn hóa, chuyên gia khí tượng thủy văn nhờ biết chụp ảnh nghệ thuật cho nên được giao lãnh đạo hội văn học-nghệ thuật (!).
Cơ cấu cấp ủy một cách hợp lý là nhằm bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện; tạo điều kiện cho các đồng chí cấp ủy viên học tập, nâng cao trình độ mọi mặt, có hiểu biết rộng và hiểu biết sâu một số lĩnh vực, giỏi một việc và biết nhiều việc. Cơ cấu cấp ủy còn nhằm bảo đảm có cán bộ đại diện ở các vùng miền, dân tộc, lắng nghe được tiếng nói, tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, đảng viên, quần chúng ở các đoàn thể, địa bàn, khu vực, lĩnh vực đặc thù. Không chỉ có cơ cấu vùng miền, ngành, đoàn thể, mà còn phải chú ý cán bộ ở ba độ tuổi, để bảo đảm sự phát triển liên tục và tính kế thừa. Đại hội đảng bộ các cấp vừa qua cho thấy, về cơ bản cấp ủy đã bảo đảm cơ cấu theo chỉ đạo của cấp trên. Một cấp ủy được bầu “đẹp” nhất là đủ số lượng, bảo đảm tiêu chuẩn, cơ cấu, nhưng không vì cơ cấu mà đưa vào cấp ủy những trường hợp gượng ép. Theo hướng đó, vừa qua, đại hội đảng bộ cấp trên cơ sở ở nhiều nơi bầu thiếu số lượng cấp ủy, vì chưa bảo đảm tỷ lệ cán bộ trẻ tuổi, cán bộ nữ. Số cấp ủy viên còn thiếu sẽ được bầu bổ sung trong nhiệm kỳ, chủ yếu ở năm đầu và năm thứ hai khi có nhân sự đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn.
Tiêu chuẩn và cơ cấu cấp ủy là hai mặt của một vấn đề trong việc kiện toàn, bổ sung cấp ủy. Hai mặt đó tác động lẫn nhau, bổ sung cho nhau, là vấn đề rất hệ trọng trong các kỳ đại hội Đảng. Quá nhấn mạnh, hoặc coi nhẹ mặt nào đều không đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng, bảo đảm năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức Đảng. Đại hội các đảng bộ cấp tỉnh, thành phố và đảng bộ trực thuộc Trung ương sắp tới đòi hỏi tiêu chuẩn cấp ủy viên cao hơn, đòi hỏi bản lĩnh chính trị, kiến thức toàn diện, năng lực tham gia lãnh đạo tập thể cao hơn. Vì vậy, qua tổng kết đại hội các đảng bộ cấp cơ sở và trên cơ sở, các đảng bộ sẽ có những kinh nghiệm bổ ích, chuẩn bị thật tốt công tác nhân sự, góp phần bảo đảm thành công của đại hội.
Tiêu chuẩn và cơ cấu cấp ủy là hai mặt của một vấn đề trong việc kiện toàn, bổ sung cấp ủy. Hai mặt đó tác động lẫn nhau, bổ sung cho nhau, là vấn đề rất hệ trọng trong các kỳ đại hội Đảng. |