Nhùng nhằng trong công tác đền bù
Theo quan sát của phóng viên vào sáng 18-1, chiếc lều dựng tạm của người dân nằm ven Quốc lộ 2 và sát với thân đập Thủy điện Sông Lô 2 (thôn Tân Tiến, xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên). Ngoài dựng lều, các hộ dân căng nhiều băng-rôn với nội dung: “Chúng tôi yêu cầu Thủy điện Sông Lô 2 giải quyết dứt điểm những thiệt hại về nhà cửa, đất đai, hoa mầu mà công ty đã gây ra”.
Ngồi trong chiếc lều dựng tạm, ông Nguyễn Minh Bộ, thôn Làng Mới, xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên cho biết: “Thời tiết lạnh giá như mấy hôm nay tôi cũng không muốn ra ngồi ở chiếc lều tạm bợ làm gì. Cực chẳng đã mới phải làm thế vì đã nhiều năm nay, Thủy điện Sông Lô 2 chưa tính toán hỗ trợ thiệt hại về nhà cửa, đất đai, hoa màu khi thủy điện này tích nước lòng hồ. Riêng gia đình tôi có đến hàng nghìn m2 đất trồng màu bị nước từ lòng hồ thẩm thấu, không trồng cấy gì được”.
Cùng chung nỗi niềm với ông Bộ, ông Trần Công Bảo, đại diện Công ty Đại Minh Thịnh, thôn Tân Tiến, xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên cho biết, công ty của gia đình ông Bảo xây dựng khu nhà rộng 6.000 m2 để làm kho chưa hàng hóa, là nơi làm việc thường xuyên của khoảng 30 công nhân. Phía sau khu nhà khoảng 30m là lòng hồ Thủy điện Sông Lô 2. Trước đây, khu nhà này luôn cao hơn mực nước sông Lô từ 5-7m, nền đất ổn định, móng nhà xây kiên cố nên không có hiện tượng sụt lún, đứt gãy, nứt nẻ. Nhưng khi Thủy điện Sông Lô 2 tích nước thì sự cố xuất hiện, móng nhà sụt lún, tường nhà nứt toác, nguy cơ đổ sập cao.
Huyện Vị Xuyên và chủ đầu tư Thủy điện Sông Lô 2 đến kiểm tra hiện trạng. Các bên thống nhất, giao cho chủ đầu tư thủy điện thuê Trung tâm Kiểm định chất lượng công trình xây dựng tỉnh Hà Giang (Trung tâm Kiểm định) kiểm tra, xác định nguyên nhân.
Đầu năm 2019, Trung tâm Kiểm định có kết luận chính thức, chỉ rõ nguyên nhân dẫn đến hiện tượng sụt lún, nứt tường khu nhà của Công ty Đại Minh Thịnh, đó là: Do Thủy điện Sông Lô 2 tích nước lòng hồ, chênh lệnh mực nước lòng hồ so với đê bao. Nước xâm nhập theo các địa tầng khác nhau vào chân móng khu nhà, dẫn đến tình trạng biến dạng trạng thái đất khu vực này. Đất từ trạng thái dẻo cứng chuyển sang trạng thái dẻo mềm ở địa tầng từ -1,5m đến -7m. Từ đó dẫn đến hiện tượng sụt, lún, nứt nhà. “Sau khi có kết luận của Trung tâm Kiểm định thì phía chủ đầu tư nhà máy không đồng tình và đến nay chúng tôi vẫn chưa nhận được bất cứ sự hỗ trợ hay động thái giải quyết nào của Thủy điện Sông Lô 2”, ông Trần Công Bảo bức xúc cho biết.
Qua tìm hiểu, từ năm 2018, Thủy điện Sông Lô 2 tích nước lòng hồ để phát điện, trong quá trình tích nước đã gây ngập úng và ảnh hưởng trực tiếp đến tài sản, cây cối, đất đai của người dân. Theo báo cáo số 650 của UBND xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên, ngày 28-12-2020: Trong quá trình tích nước, lòng hồ Thủy điện Sông Lô 2 đã gây ngập ủng cục bộ, ảnh hưởng trực tiếp đến đất đai, tài sản, cây cối của người dân. Ngày 29-5-2019, huyện Vị Xuyên đã thành lập tổ công tác để rà soát, đo đạc, kiểm kê tài sản của người dân bị ảnh hưởng. Theo đó, trên địa bàn xã có 252 hộ được hỗ trợ với tổng số tiền hơn 10 tỷ đồng. Ngày 17-1-2020, Thủy điện Sông Lô 2 có công văn về việc chậm chỉ trả kinh phí hỗ trợ thiệt hại, đồng thời cam kết bố trí kinh phi chi trả làm hai lần: Lần 1 chi trả 50% giá trị thiệt hại chậm nhất là 15-3-2020; lần 2 chi trả 50% giá trị còn lại chậm nhất là 15-5-2020.
Cam kết là vậy, nhưng nhiều lần Thủy điện Sông Lô 2 thất hứa với dân. Mãi đến ngày 31-7-2020, Thủy điện Sông Lô 2 mới chi trả xong số tiền hỗ trợ lần 1. Phần còn lại, công ty cam kết chi trả xong trước 31-8-2020, những đến nay vẫn chưa thực hiện.
Ông Nguyễn Hữu Vượng, nhà ở thôn Tân Đức, xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên bức xúc cho biết: “Thủy điện Sông Lô 2 tích nước lòng hồ đã ngập toàn bộ hệ thống kè đá chống sạt lở bờ sông và gây ngập úng đất đai của gia đình. Mặc dù đã kiến nghị nhiều lần với công ty, nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết. Chính quyền địa phương và Thủy điện Sông Lô 2 cũng đã đến gia đình tôi để kiểm tra hiện trạng nhưng không đưa vào phương án đền bù”.
Kiến nghị thu hồi giấy phép hoạt động
Việc Thủy điện Sông Lô 2 nhùng nhằng trong công tác bồi thường thiệt hại về nhà cửa, tài sản, hoa màu của người dân đã được UBND tỉnh Hà Giang và UBND huyện Vị Xuyên nhiều lần ra văn bản chỉ đạo phải thực hiện nghiêm túc, giải quyết dứt điểm.
Văn bản của tỉnh, huyện ban hành nhiều lần, thời gian thủy điện tích nước phát điện cũng đã ba năm nhưng những vấn đề liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ thiệt hại về tài sản của nhân dân đến nay vẫn chưa dứt điểm. Điều đó khiến người dân bức xúc, dẫn đến việc khiếu nại, khiếu kiện, lập lán phản đối, gây mất an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.
Bà Nguyễn Thị Liên, Chủ tịch UBND xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên cho biết: “Khi người dân lập lán, căng băng-rôn, xã đã xuống tuyên truyền, vận động cho nhân dân. Qua vận động bà con cũng hiểu và có thời điểm đã không căng băng-rôn nữa. Nhưng sau lại treo vì bà con sốt ruột chờ mãi mà quyền lợi vẫn chưa được giải quyết”.
Không chỉ chậm trễ trong việc giải quyết những thiệt hại về nhà cửa, đất đai, hoa màu, chủ đầu tư Thủy điện Sông Lô 2 còn chây ì trong việc nâng cấp, sửa chữa một số tuyến đường theo cam kết.
Cụ thể, thông báo số 199 của UBND tỉnh Hà Giang, ngày 2-8-2018 nêu rõ: “Chủ đầu tư Thủy điện Sông Lô 2 phải khẩn trương sửa chữa, nâng cấp ngay các tuyến đường giao thông từ trung tâm khu công nghiệp Bình Vàng đi UBND xã Phú Linh (Vị Xuyên); đường giao thông liên thôn của thôn Hợp Thành, thôn Làng Mới, thôn Bình Vàng, xã Đạo Đức như đã cam kết trước khi thi công công trình”. Tuy nhiên, đến nay việc nâng cấp, sửa chữa vẫn chưa được thực hiện.
Trong kết luận thanh tra số 77, ngày 29-4-2020 của UBND tỉnh Hà Giang về việc chấp hành các quy định của pháp luật liên quan đến dự án Thủy điện Sông Lô 2 đã chỉ rõ nhiều sai phạm trong quá trình triển khai dự án như: Xây dựng đập tràn và đập dâng bờ phải, dâng nước lòng hồ phát điện khi chưa có quyết định giao đất, cho thuê đất; vận hành phát điện thương mại nhưng chưa được cấp phép khai thác mặt nước; vi phạm quy định về đầu tư, xây dựng; xây dựng nhà quan trắc khi chưa được cấp có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư…
Mới đây, trong văn bản gửi Sở Công thương Hà Giang vào ngày 5-1-2021, UBND huyện Vị Xuyên đã nêu một trong ba kiến nghị đó là: “Trong trường hợp chủ đầu tư Thủy điện Sông Lô 2 chưa giải quyết xong các tồn tại, vướng mắc, cũng như chưa thực hiện các nội dung đã cam kết với người dân, UBND huyện Vị Xuyên đề nghị Sở Công thương tham mưu cho UBND tỉnh ban hành văn bản gửi cơ quan có thẩm quyền tạm dừng giấy phép hoạt động điện lực để giải quyết các vướng mắc phát sinh do Thủy điện Sông Lô 2 dâng nước gây ra”.
