Báo cáo của Bộ Tài chính – cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo cho thấy, bình quân 5 tháng đầu năm nay, CPI tăng 4,03% so với cùng kỳ năm 2023. Trong mức tăng này, có 10/11 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá tăng, 1 nhóm hàng có chỉ số giá giảm. Đáng chú ý, chỉ số giá nhóm giáo dục tăng 8,7% do trong năm học 2023-2024 một số tỉnh, thành phố tăng mức học phí, làm CPI chung tăng 0,54 điểm phần trăm. Chỉ số giá nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 6,87%, tác động làm CPI chung tăng 0,37 điểm phần trăm do giá dịch vụ y tế được điều chỉnh theo Thông tư số 22/2023/TT-BYT của Bộ Y tế từ ngày 17/11/2023.
Chỉ số giá nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 5,49%, làm CPI chung tăng 1,03 điểm phần trăm, do giá xi măng, sắt, thép, cát tăng theo giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào và giá thuê nhà ở tăng cao. Chỉ số giá nhóm văn hóa, giải trí và du lịch tăng 1,6%, tác động làm CPI chung tăng 0,07 điểm phần trăm. Ngược lại, chỉ số giá nhóm bưu chính, viễn thông 5 tháng đầu năm 2024 giảm 1,46% so với cùng kỳ năm trước do giá điện thoại thế hệ cũ giảm khi các doanh nghiệp áp dụng chương trình giảm giá, kích cầu đối với các dòng điện thoại thông minh đưa ra thị trường sau một thời gian.
Báo cáo nêu rõ, để thực hiện ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát theo mục tiêu Quốc hội đề ra và thực hiện lộ trình giá thị trường các dịch vụ công và mặt hàng do Nhà nước quản lý, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng - Trưởng ban Chỉ đạo điều hành giá đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai quyết liệt nhiều giải pháp kinh tế vĩ mô như bảo đảm thông suốt hoạt động cung ứng, lưu thông, phân phối hàng hóa, dịch vụ, nhất là đối với các mặt hàng chiến lược như xăng dầu, điện, tăng cường kết nối logistics thúc đẩy tiêu thụ, xuất khẩu nông lâm thủy sản.
Sau khi nghe báo cáo và các ý kiến phát biểu, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nêu rõ: công tác quản lý, điều hành giá trong những tháng đầu năm tiếp tục gặp áp lực, thách thức trước những biến động giá cả hàng hóa trên thị trường thế giới. Chính sách tiền tệ thắt chặt, lãi suất của đồng đô la neo cao, lạm phát tuy có giảm trong giai đoạn đầu nhưng vào thời điểm này đã đi theo chiều ngang. Một số quốc gia xảy ra xung đột vũ trang, căng thẳng chính trị… làm đứt gãy chuỗi cung ứng, vận chuyển hàng hóa. Ở trong nước, lạm phát được kiểm soát tốt, phục vụ cho ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm cung cầu hàng hóa, đặc biệt là những mặt hàng thiết yếu. Lạm phát nằm trong giới hạn Quốc hội cho phép (4,5%).
Phó Thủ tướng tin tưởng và kỳ vọng, nếu từ nay đến cuối năm không có những biến động lớn, đột xuất, bất ngờ xảy ra ảnh hưởng lớn đến việc điều hành thì chúng ta sẽ kiểm soát tốt lạm phát. Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành theo dõi sát diễn biến giá cả hàng hóa thị trường thế giới và trong nước để đề ra những giải pháp và kịch bản phù hợp, kịp thời, tinh thần phải kiểm soát được trong mức giới hạn Quốc hội cho phép là 4,5%; bảo đảm thông suốt việc cung ứng và lưu thông hàng hóa, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ.
Phó Thủ tướng yêu cầu tiếp tục lộ trình điều chỉnh giá dịch vụ công theo thẩm quyền cho phù hợp, trong đó nêu rõ mức độ, thời điểm tăng giá và phải phối hợp với Tổng cục Thống kê các cơ quan có liên quan đánh giá tác động, báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể, ba ngành Y tế (liên quan đến dịch vụ khám, chữa bệnh), Giáo dục (liên quan tới học phí giáo dục đại học và cơ sở giáo dục nghề nghiệp) và Điện lực có báo cáo đề xuất lộ trình để Ban Chỉ đạo tham mưu Thủ tướng Chính phủ.
Phó Thủ tướng đề nghị các đơn vị thực hiện nghiêm kịch bản điều hành giá, đề xuất tăng giá hàng hóa, dịch vụ phải nêu rõ thời điểm và lộ trình và mức độ, báo cáo Ban Chỉ đạo điều hành giá; nhấn mạnh, các chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa phải đảm bảo, thực hiện nghiêm. Làm tốt công tác này sẽ hỗ trợ tốt cho công tác kiểm soát lạm phát. Trong bối cảnh tâm lý kỳ vọng là rất lớn khi tăng lương vào thời điểm 1/7 tới, Phó Thủ tướng đề nghị làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra quá trình niêm yết thực hiện các chính sách, quy định về giá, trong đó kiểm tra yếu tố hình thành giá, không để tăng lương dẫn đến tăng giá bất hợp lý, "thành thói quen", làm mất đi ý nghĩa của việc tăng lương. Phải kiểm tra, kiểm soát, giám sát, đặc biệt là đối với các mặt hàng lương thực, thực phẩm thiết yếu, niêm yết giá tại các chợ truyền thống…
Đồng thời, cần chú trọng công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế. Bộ Tài chính phối hợp, đôn đốc theo sát tình hình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn quy định chi tiết thi hành Luật Giá. Bộ Thông tin và Truyền thông chú trọng công tác truyền thông, tạo sự đồng thuận trong xã hội, để người dân hiểu, chia sẻ và nhận thức cho đúng.
Cái gì chúng ta kiểm soát được thì kiểm soát chặt, cái gì thị trường quyết định thì phải theo sát để có những cơ chế phù hợp, thí dụ như xăng dầu hiện nay là phải bình ổn", nêu rõ điều này, một lần nữa Phó Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu phải đặc biệt lưu ý về công tác quản lý, điều hành giá trong tháng 7 (thời điểm tăng lương) để vừa thực hiện được chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đã đề ra. Bộ Tài chính kiểm tra tình hình giá cả tại các trung tâm lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh để có hướng xử lý nhanh khi có diễn biến liên quan đến lạm phát.
