Tạo sinh kế cho người dân tham gia bảo vệ rừng

Xã Kim Hỷ (huyện Na Rì) có 10 thôn, bản với hơn 1.900 nhân khẩu, trong đó nhiều thôn, bản nằm trong vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ. Để hỗ trợ người dân, theo Quyết định 24/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về chính sách đầu tư phát triển rừng đặc dụng giai đoạn 2011-2020, Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ đã ký hợp đồng giao khoán bảo vệ rừng đặc dụng với 33 cộng đồng thôn, mức khoán 150.000 đồng/ha/năm, tổng diện tích giao khoán là 9.250 ha rừng.

Đồng thời sử dụng nguồn kinh phí bảo vệ rừng để hỗ trợ người dân trong vùng lõi và vùng đệm của Khu bảo tồn tháo gỡ khó khăn và nâng cao ý thức trách nhiệm trong bảo vệ rừng. Đến nay, hợp phần hỗ trợ sản xuất đã giúp 54 thôn với hơn 2.600 hộ được hưởng lợi. Hợp phần hỗ trợ xây dựng được triển khai tới 143 thôn với gần 7.500 hộ được hưởng lợi, nhiều công trình điện lưới, nước sạch, làm đường giao thông... phục vụ sinh hoạt của đồng bào được đầu tư xây dựng.

Thực hiện chính sách khoán bảo vệ rừng, khoanh nuôi tái sinh rừng tự nhiên, trong giai đoạn 2016-2020, diện tích đã thực hiện giao khoán bảo vệ rừng đặc dụng, phòng hộ, khoanh nuôi tái sinh rừng theo kết quả nghiệm thu là hơn 410.600 lượt ha, đạt 99,80% kế hoạch.

Các địa phương đã thường xuyên kiểm tra, giám sát về thực hiện trách nhiệm nghĩa vụ theo các nội dung quy định cụ thể trong hợp đồng đã được ký kết giữa các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng thôn, bản,... đối với việc nhận khoán bảo vệ và khoanh nuôi tái sinh rừng tự nhiên, nhờ đó đã hạn chế được nạn chặt phá rừng trái phép, nâng cao đời sống của hộ gia đình nhận khoán.

Để đa dạng hóa công tác bảo vệ rừng gắn với tạo sinh kế bền vững cho người dân, mới đây, tỉnh Bắc Kạn đã triển khai dự án “Khai thác, sử dụng kiến thức bản địa trong bảo vệ rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng (PCCC) của đồng bào dân tộc thiểu số góp phần bảo vệ đa dạng sinh học hệ sinh thái rừng tại vùng đệm Vườn Quốc gia Ba Bể”.

Dự án thuộc Chương trình tài trợ các dự án nhỏ của Quỹ Môi trường toàn cầu, Chương trình phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNDP-GEF SGP), với tổng kinh phí thực hiện hơn 1,1 tỷ đồng, được triển khai từ tháng 7/2021 đến tháng 6/2023. Mục tiêu tập trung vào các hoạt động vệ sinh rừng và bảo tồn loài kiến; tập huấn vệ sinh rừng theo kỹ thuật bảo đảm chức năng phòng hộ của rừng; tập huấn về khai thác sử dụng trứng kiến theo hướng bảo tồn.

Ngoài ra, thực hiện trồng cây dược liệu và trồng mới, cải tạo, thâm canh cây ăn quả đặc sản. Đến nay, Dự án đã trồng 1,2ha cây hoài sơn, 3.000m2 giảo cổ lam, 1ha hồng giống LT1; cải tạo, thâm canh 2 ha hồng không hạt địa phương...

Để khai thác nguồn lợi từ rừng, Chi cục Kiểm lâm Bắc Kạn triển khai dự án “Tăng cường quản lý và chia sẻ lợi ích công bằng cho các chuỗi sản phẩm dược liệu tự nhiên tại Việt Nam” nhằm hỗ trợ sinh kế cho người dân nhằm giảm thiểu tình trạng khai thác quá mức và buôn bán không bền vững nguồn tài nguyên dược liệu.

Trong quá trình thực hiện dự án, cộng đồng dân cư đã thành lập một tổ hợp tác và 15 nhóm thu hái dược liệu bền vững. Từ lợi ích cụ thể, người dân càng có ý thức, đoàn kết đồng lòng bảo vệ rừng và khai thác phụ phẩm từ rừng đặc dụng một cách khoa học, hiệu quả.

Theo Chi cục Kiểm lâm Bắc Kạn, mặc dù giao khoán bảo vệ là hình thức hiệu quả để giữ rừng kết hợp với tạo sinh kế bền vững cho người dân, nhưng thời gian qua, Bắc Kạn không đủ kinh phí để thực hiện. Riêng năm 2021, tỉnh giao khoán bảo vệ hơn 58.645ha rừng phòng hộ, hơn 16.638ha rừng sản xuất.

Tuy nhiên, tỉnh mới chỉ bố trí được kinh phí để chi trả tiền giao khoán bảo vệ đối với diện tích chuyển tiếp thuộc các xã khu vực I (hơn 7.948ha). Những diện tích giao khoán các xã khu vực II, khu vực III hiện chưa bố trí được kinh phí. Chi cục trưởng Kiểm lâm Bắc Kạn Nguyễn Hữu Thắng cho biết, lực lượng kiểm lâm tham mưu tỉnh kiến nghị Trung ương nghiên cứu xây dựng chính sách khoán bảo vệ tương xứng để người dân yên tâm giữ rừng; đồng thời có quy định cụ thể phân loại rõ ràng những diện tích rừng nào được phép cải tạo, trồng bổ sung để người dân có cơ hội làm giàu từ rừng.