Theo thông tin trên kênh cảnh báo cháy sớm của Chi cục Kiểm lâm tỉnh Kiên Giang, hiện cấp dự báo cháy rừng trên địa bàn tỉnh đang xếp lần lượt từ cấp 3 (nguy cơ cao) đến cấp 5 (cực kỳ nguy hiểm). Đầu tháng 5/2025, toàn bộ diện tích rừng ở Kiên Giang có thể ở cấp cảnh báo cháy rừng cấp 4 (nguy hiểm) và cấp 5 (cực kỳ nguy hiểm).
Phòng cháy hơn chữa cháy
Hơn 27 năm nay, năm nào cũng vậy, cứ tới tháng 3 và tháng 4, ông Trần Văn Chuộng (50 tuổi, nhân viên Đội cơ động Phòng Quản lý và Bảo vệ rừng số 4, thuộc Vườn Quốc gia U Minh Thượng) thường xuyên "ngủ trong rừng”.
Các cánh rừng của Vườn Quốc gia Phú Quốc đang dự báo cháy cấp 5 với diện tích hơn 6.770 ha. Tại đây, xen lẫn với rừng tràm là dây leo, cây bụi khô, rất dễ bén lửa. Mặt khác, hiện nguồn nước chung quanh rừng đang sụt giảm nhiều, nếu nắng hạn kéo dài sẽ không có nước để chữa cháy.
Công việc hằng ngày của ông cùng 9 thành viên trong đội là luân phiên tổ chức tuần tra, lên tháp quan sát để canh, phát hiện và ngăn chặn người dân vào rừng bất hợp pháp. “Chỉ cần 1 người sơ suất như châm lửa đuổi ong lấy mật, hoặc đánh rơi tàn thuốc lá là rất dễ bén lửa, gây hậu quả cháy rừng”, ông Chuộng cho biết.
Theo quy định, với mức cảnh báo cấp 3, lực lượng cơ động như ông Chuộng phải ở lại trực từ 9-20 giờ hằng ngày.
Anh Bùi Việt Như (42 tuổi), một “tân binh” của đội cũng ở lại trực tại đơn vị, mặc dù nhà chỉ cách Vườn Quốc gia U Minh Thượng khoảng 15 km. Ông Chuộng và anh Như là 2 trong số khoảng 60 người được chia thành 5 đội chuyên trách, thực hiện bảo vệ diện tích hơn 5.693 ha (rừng tràm thứ sinh tự nhiên hơn 3.847 ha và rừng trồng hơn 1.846 ha) ở Vườn Quốc gia U Minh Thượng.
Đúng 10 giờ, anh Như, ông Chuộng và 8 thành viên trong đội nai nịt gọn gàng, người mang dao, người mang chai nước tiến theo lối mòn để tuần tra ở những nơi có nguy cơ cháy cao. “Năm 2002, vụ cháy rừng lớn ở Vườn Quốc gia U Minh Thượng đã gây thiệt hại nặng nề, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi sinh, chỉ có cách phòng ngừa nghiêm ngặt, phát hiện sớm mới có thể hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả do cháy rừng gây ra”, ông Chuộng nói.
Vườn Quốc gia Phú Quốc quản lý diện tích rừng khoảng 36.262 ha (bao gồm 29.596 ha rừng đặc dụng và 6.666 ha rừng phòng hộ) trải dài từ bắc xuống nam đảo Phú Quốc. Rừng ở đây có 3 hệ sinh thái chính là rừng lá rộng thường xanh (phân bố ở đỉnh đồi, sườn đồi và đồi núi thấp), rừng tràm (ở đồng bằng khô hạn và một vài nơi ngập nước theo mùa) và rừng ngập mặn (cửa sông, bãi biển).
Các cánh rừng của Vườn Quốc gia Phú Quốc đang dự báo cháy cấp 5 với diện tích hơn 6.770 ha. Tại đây, xen lẫn với rừng tràm là dây leo, cây bụi khô, rất dễ bén lửa. Mặt khác, hiện nguồn nước chung quanh rừng đang sụt giảm nhiều, nếu nắng hạn kéo dài sẽ không có nước để chữa cháy.
Tây Nam Bộ chủ động phòng, chống hạn, mặn
Kiên Giang là một trong những tỉnh có tỷ lệ độ che phủ rừng cao của cả nước, chiếm gần 12% diện tích; tổng diện tích có rừng hơn 66.490 ha, trong đó, rừng đặc dụng là hơn 39.700 ha.
Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lê Hữu Toàn, mực nước trên các cánh rừng ở Kiên Giang đang cạn kiệt, vật liệu khô và dễ bén lửa, làm tăng nguy cơ cháy rừng. “Nhiều cánh rừng ở huyện Giang Thành và thành phố Phú Quốc có nguy cơ cháy rất cao. Việc chủ động phòng chống cháy; nâng cao nhận thức của người dân trong phòng, chống cháy rừng thời điểm này là rất quan trọng”, ông Toàn cho biết.
Từ đầu mùa khô 2024-2025 đến nay, trên địa bàn tỉnh Kiên Giang đã xảy ra 4 vụ cháy rừng, trong đó 1 vụ cháy rừng phòng hộ ở huyện Giang Thành và 3 vụ trên đảo Phú Quốc, gây thiệt hại gần 17 ha rừng tràm. Nhiều khu rừng ở thành phố Phú Quốc được cảnh báo cháy rừng ở cấp độ cực kỳ nguy hiểm.
Quyết liệt phòng, chống cháy rừng
Ban quản lý rừng Kiên Giang quản lý hơn 21.542 ha diện tích rừng và đất lâm nghiệp nằm trên 6 huyện và thành phố. Theo Giám đốc Nguyễn Minh Trí, mặc dù diện tích rừng không lớn, nhưng lại phân tán, đơn vị ít người nên rất khó quản lý. Đối với khu vực đồi núi, hải đảo, mùa khô hầu như không còn nước chữa cháy, và rất khó tiếp cận, đi lại. Một số hộ dân sống quanh rừng, đồi núi, rừng đặc dụng vẫn lên rừng và sử dụng lửa trái phép. “Trước nguy cơ cháy rừng rất cao, chúng tôi vận động người dân luôn sẵn sàng các dụng cụ hiện có như thau, thùng,… để dập tắt kịp thời khi có cháy xảy ra, đồng thời báo ngay cho lực lượng chức năng để kịp thời hỗ trợ. Ngoài ra, đơn vị sửa chữa hệ thống trạm, chốt các chòi canh lửa, đắp 11 đập giữ nước bảo đảm nguồn nước tại khu vực rừng tràm; ký hợp đồng với lực lượng phòng cháy, chữa cháy rừng, tổ chức trực 24/24 giờ kể cả ngày nghỉ”- ông Trí cho biết.
Vườn Quốc gia U Minh Thượng có hệ sinh thái rừng tràm phát triển trên đất than bùn có độ dày 0,3-1,2m; nguồn vật liệu cháy khô rất dày, được tích tụ qua nhiều năm.
Phó Giám đốc Vườn Quốc gia U Minh Thượng Trần Văn Thắng cho biết, tình trạng nắng nóng kéo dài như hiện nay sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hệ sinh thái rừng tràm trên nền than bùn, đơn vị đã chủ động giữ nước trên các tuyến kênh chính, bảo đảm độ ẩm đạt hơn 45%, cao hơn mức trung bình năm 2024; kiểm tra phương tiện chữa cháy, bảo trì và đưa vào sử dụng 13 máy chữa cháy chuyên dụng, 10 vỏ (thuyền) máy, 1 cano và 1 xuồng chữa cháy, sẵn sàng cơ động tiếp cận đám cháy trong thời gian ngắn nhất. “Dự kiến đầu tháng 4, đơn vị sẽ đóng rừng, không cho người vào tham quan, câu cá” - ông Thắng cho biết.
Vườn Quốc gia U Minh Thượng đang triển khai bản đồ số hóa hệ thống kênh mương, hồ chứa nước và tuyến tiếp cận để tối ưu hóa việc triển khai lực lượng khi có sự cố xảy ra. Ông Trần Công Hảo, Đội trưởng Đội cơ động Phòng Quản lý và bảo vệ rừng số 4 cho biết: “Hằng ngày, từ 9 giờ, chúng tôi tuần tra, kiểm tra các vị trí trọng điểm có nguy cơ cháy cao, chia nhau trực tháp canh, lội bộ dọc theo bờ đê rừng và chạy vỏ lãi dọc các con kênh để quan sát, kịp thời ngăn không cho người lạ vào rừng”.
Vườn Quốc gia Phú Quốc cũng bố trí 81 giếng khơi phòng cháy, chữa cháy rừng, 100 bồn chứa nước loại 2.000 và 5.000 lít/bồn, 4 bể xi-măng thể tích 12 m³/bể tại các địa điểm xung yếu và xây dựng 3 đập trữ nước phục vụ phòng chống cháy rừng.
Theo Giám đốc Vườn Quốc gia Phú Quốc Nguyễn Văn Tiệp, đơn vị khoanh vùng trọng điểm, tổ chức tuần tra, kiểm soát chặt chẽ các khu vực trọng yếu; thực hiện các biện pháp giảm vật liệu cháy, tạo đường băng cản lửa. Vườn cũng đóng lán trại, bố trí các đội phòng chống cháy trực 24/24 giờ tại các khu vực trọng điểm nhằm phát hiện sớm cháy rừng. Đơn vị tổ chức cho các gia đình sinh sống ven rừng ký cam kết bảo vệ, phòng cháy, chữa cháy rừng mùa khô.
Thời gian qua, các lực lượng chức năng tỉnh Kiên Giang cũng “mạnh tay” xử lý các trường hợp xâm hại rừng. Mới đây, lực lượng chức năng thành phố Phú Quốc xử phạt hành chính đối với 2 cá nhân do vi phạm quy định về sử dụng nguồn lửa không bảo đảm khoảng cách an toàn phòng cháy, chữa cháy rừng. Từ đầu năm đến nay, Vườn Quốc gia U Minh Thượng đã tổ chức hơn 500 cuộc tuần tra, phát hiện và xử lý 12 trường hợp có hành vi xâm nhập rừng và khai thác trái phép
