Tham dự hội thảo có các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Nguyễn Đình Trung, Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk; đại diện các bộ, ngành Trung ương; Hiệp hội Cà-phê Ca cao Việt Nam, các viện nghiên cứu nông nghiệp, các tập đoàn, tổ chức kinh tế quốc tế và đại diện Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các doanh nghiệp, hợp tác xã sản xuất, kinh doanh cà-phê đến từ nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước.
Cà-phê Việt Nam chủ yếu xuất khẩu thô
Theo thống kê Cục trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến cuối năm 2022, diện tích cà-phê của Việt Nam đạt khoảng 710,66 nghìn ha, năng suất đạt 28,2 tạ/ha, cho sản lượng hơn 1,84 triệu tấn. Trong đó, 5 tỉnh Tây Nguyên chiếm 91,2% về diện tích và 93,2% về sản lượng cà-phê cả nước.
Để nâng cao năng suất và chất lượng cà-phê, trong những năm qua các địa phương hướng dẫn người sản xuất cà-phê thực hiện theo Quy trình tái canh cà-phê vối của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Đối với diện tích cà-phê chất lượng cao, cà-phê đặc sản đang áp dụng quy trình chăm sóc theo các tiêu chuẩn chứng nhận VietGAP, 4C, Rainforest, Organic.
Theo thống kê sơ bộ của các tỉnh, đến năm 2022 diện tích cà-phê có chứng nhận đạt 185,8 nghìn ha và hình thành nhiều vùng chuyên canh sản xuất cà-phê hàng hoá lớn, tạo việc làm và thu nhập cho gần 600 nghìn hộ nông dân trong cả nước.
 |
| Quang cảnh hội thảo. |
Bên cạnh đó, thực hiện cam kết của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị thượng đỉnh Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP 26) và định hướng của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, hiện nay Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như các địa phương đã ban hành các quy trình kỹ thuật về canh tác, tái canh, chế biến, đồng thời hướng dẫn các địa phương áp dụng theo các tiêu chuẩn chứng nhận. Tùy theo điều kiện thực tiễn, mỗi địa phương sẽ chọn những quy trình phù hợp để áp dụng…
Với những nỗ lực đó, trong năm 2022 Việt Nam đã xuất khẩu trên 1,77 triệu tấn cà-phê mang lại kim ngạch trên 4,05 tỷ USD, cao nhất trong những năm qua. Trong sản lượng cà-phê xuất khẩu thì loại cà-phê nhân sống Robusta vẫn chiếm tỷ lệ cao nhất với trên 1,5 triệu tấn, kim ngạch trên 3 tỷ USD; cà-phê nhân sống Arabica chỉ đạt trên 58 nghìn tấn, kim ngạch trên 253 triệu USD và cà-phê chế biến đạt trên 91 nghìn tấn, kim ngạch trên 572 USD.
Hiện nay Việt Nam đã xuất khẩu cà-phê tới hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó các thị trường nhập khẩu lớn như: Đức, Italia, Hoa kỳ, Bỉ, Tây Ban Nha, Nhật Bản, Philippines, Nga, Trung Quốc, Anh....
Bên cạnh đó, những năm gần đây, cà-phê đặc sản Robusta của Việt Nam xuất hiện ngày càng nhiều hơn tại các hội chợ cà-phê quốc tế ở Mỹ, Italia, Nhật Bản, Hàn Quốc được các nhà rang xay, nhà nhập khẩu đánh giá cao, quan tâm kết nối và bắt đầu có lô hàng xuất khẩu số lượng lớn. Cà-phê Robusta đặc sản Việt Nam lần đầu tiên được sử dụng trong các cuộc thi pha chế danh tiếng tại Australia và Mỹ…
Mặc dù đã đạt được những thành tựu quan trọng, nhưng ngành cà-phê Việt Nam còn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức để đạt được mục tiêu sản xuất cà-phê bền vững, trong đó nổi bật là vấn đề chất lượng như quản lý sử dụng đầu vào trong canh tác, mở rộng diện tích cà-phê có chứng nhận, chế biến cà-phê, xuất khẩu....
Trong thương mại, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu sản phẩm thô, cà-phê Việt Nam được trộn lẫn với cà-phê từ các nước khác để chế biến nhiều sản phẩm cà-phê khác nhau nên người tiêu dùng không biết đến cà-phê Việt Nam. Giá xuất khẩu cà- phê của Việt Nam thấp hơn trung bình thế giới, nên dù đứng hàng đầu về sản lượng xuất khẩu cà-phê, Việt Nam chỉ đứng thứ 10 về giá trị…
 |
| Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Tuấn Hà cho biết, quan điểm của tỉnh là không tăng diện tích cà-phê, mà tập trung tái canh theo kế hoạch và thực hiện phát triển cà-phê theo hướng xanh, bền vững ở cả ba khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường. |
Giải pháp phát triển cà-phê chất lượng cao
Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Tuấn Hà cho biết: Đắk Lắk được xem là “thủ phủ” cà-phê của Việt Nam, với diện tích khoảng 213 nghìn ha, chiếm trên 30% diện tích cả nước; năng suất bình quân đạt 28 tạ/ha, sản lượng đạt khoảng 558 nghìn tấn cà-phê nhân. Cà-phê là sản phẩm nông nghiệp chủ lực trong cơ cấu nền kinh tế tỉnh Đắk Lắk, với giá trị xuất khẩu hàng năm gần 900 triệu USD, chiếm khoảng 55% kim ngạch xuất khẩu của tỉnh và chiếm 21% kim ngạch xuất khẩu cà-phê của cả nước.
“Xác định cây cà-phê là thế mạnh của ngành kinh tế tỉnh Đắk Lắk, quan điểm của tỉnh không tăng diện tích cà-phê, mà tập trung tái canh theo kế hoạch và thực hiện phát triển cà-phê theo hướng xanh, bền vững ở cả ba khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường. Trong đó phát triển cà-phê chất lượng cao, xây dựng vùng nguyên liệu tập trung có chứng nhận và truy xuất nguồn gốc, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, thu hút đầu tư vào hoạt động chế biến sâu, tìm kiếm thị trường mới là định hướng quan trọng trong việc nâng cao giá trị ngành hàng cà-phê của tỉnh trong những giai đoạn tới”, đồng chí Nguyễn Tuấn Hà nhấn mạnh.
 |
Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Văn Đức giới thiệu về tình hình xuất khẩu của cà-phê Việt Nam. |
Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Văn Đức cho rằng: Để phát triển cà-phê Việt Nam chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần hỗ trợ các chương trình cho các tỉnh về tập huấn kỹ thuật, giống, mô hình trồng mới, các ứng dụng khoa học kỹ thuật tiến tiến, thích ứng biến đổi khí hậu, giảm vật tư đầu vào và phát thải cho người sản xuất, truy xuất nguồn gốc nhằm cải tạo vườn cà-phê đã già cỗi góp phần nâng cao năng suất chất lượng cà-phê.
Bên cạnh đó, Bộ cần xây dựng chương trình, dự án khảo nghiệm để lựa chọn ra các giống cà-phê mới phù hợp với yêu cầu sinh thái và vượt trội về năng suất, chất lượng, khả năng chống chịu phục vụ cho tái canh diện tích cà-phê già cỗi và trồng mới để nâng cao năng suất, chất lượng cà-phê.
Bộ tăng cường ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong sản xuất, cải tạo đất để gìn giữ và duy trì tính chất lý hóa của đất; kiểm soát điều kiện đất đai, nguồn nước và các yếu tố khác để bảo vệ vùng trồng cà-phê chất lượng cao, cà-phê đặc sản. Hỗ trợ công nghệ cơ khí hóa, tự động hóa trong chế biến sâu, bảo quản bảo đảm chất lượng cà-phê đặc sản có hương vị đặc trưng riêng, đáp ứng nhu cầu ở các thị trường xuất khẩu và tiêu thụ trong nước…
Tiến sĩ Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội cà-phê Buôn Ma Thuột đề nghị: Theo Quyết định 4635/QĐ-BNN-KHCN ngày 15/11/2017 phê duyệt đề án khung phát triển sản phẩm quốc gia “cà-phê Việt Nam chất lượng cao”, đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo các đơn vị liên quan sớm hoàn thành việc công bố bộ tiêu chí cà-phê chất lượng cao và hệ thống quản lý.
Triển khai thí điểm việc doanh nghiệp sử dụng nhãn hiệu chứng nhận cà-phê Việt Nam chất lượng cao. Tiếp tục chỉ đạo các địa phương triển khai các nội dung phân công theo đề án, đặc biệt là quy hoạch vùng sản xuất cà-phê chất lượng cao. Bên cạnh đó, đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo tổ chức triển khai đề án phát triển cà-phê đặc sản Việt Nam giai đoạn 2021-2030. Ban điều phối ngành hàng cà-phê cần đưa nội dung phát triển cà-phê chất lượng cao, cà-phê đặc sản vào các chương trình hành động điều phối tầm quốc gia…
Tại hội thảo, các nhà quản lý, chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà doanh nghiệp trong ngành cà-phê trao đổi kinh nghiệm quốc tế trong xây dựng tiêu chí và quản lý cà-phê chất lượng cao cũng như đề xuất xây dựng bộ tiêu chí cà-phê Việt Nam chất lượng cao… nhằm đẩy mạnh phát triển cà-phê Việt Nam chất lượng cao trong thời gian tới.
 |
| Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan và lãnh đạo Hiệp hội cà-phê ca cao Việt Nam, Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk chủ trì hội thảo. |
Đồng thời, các đại biểu cũng cho rằng, vào tháng 4/2021, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành “Đề án phát triển cà-phê đặc sản Việt Nam giai đoạn 2021-2030”. Đề án đưa ra các giải pháp toàn diện từ bổ sung chính sách, tổ chức sản xuất, nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực, xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, nguồn vốn đầu tư, hợp tác quốc tế...
Đây là chính sách rất quan trọng chính thức mở ra thời kỳ phát tiển ngành cà-phê của Việt Nam theo hướng nâng cao giá trị bằng con đường chất lượng. Vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần tích cực hỗ trợ các địa phương triển khai thực hiện đề án một cách hiệu quả, thực chất, góp phần nâng cao chất lượng và giá trị của cà-phê Việt Nam trên thị trường thế giới.
Phát biểu tại hội thảo, Bộ trưởng Nông nghiệp và Nông nghiệp phát thôn Lê Minh Hoan cho rằng: Để phát triển cà-phê Việt Nam chất lượng cao, đặc biệt là tăng giá trị không chỉ ở khâu sản xuất, chế biến tinh mà còn là ở giá trị văn hóa tiêu dùng cà-phê để đi vào đúng cảm xúc.
Vì vậy, chúng ta cần xây dựng văn hóa cà-phê Việt Nam để dẫn dắt ngành hàng cà-phê trở thành một hướng đi tích hợp đa giá trị, mang tính nhân văn, làm sao để người trồng cà-phê được chia sẻ lợi ích nhiều nhất trong chuỗi giá trị ngành hàng. Đồng thời, Việt Nam cần kiến tạo dư địa mới, không gian phát triển sáng tạo các sản phẩm từ cà-phê…
