Thông thường thì từ thành phố Lào Cai đi Làng Nủ là từ đường cao tốc Hà Nội xuống nút giao thông Bảo Hà rồi đi theo Quốc lộ 279 là đến Bảo Yên, nhưng để tránh sạt lở, chúng tôi chọn đi theo Quốc lộ 70 qua nút giao Bảo Thắng để về thôn Làng Nủ.
Nhà mới và những nỗi niềm
Sau những ngày dãi nắng, dầm mưa, lội bùn tìm kiếm nạn nhân mất tích trong trận lũ quét, sạt lở đất, ngày 24/9, các cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 98, Sư đoàn 316, Quân khu 2 rời Làng Nủ để bắt đầu thực hiện những nhiệm vụ mới. Tuy vậy, dù vào làng lúc còn sớm, chúng tôi vẫn thấy một số máy xúc và người, trong đó có lực lượng bộ đội, dân quân địa phương tiếp tục khoanh vùng và tìm kiếm những người mất tích còn lại.
Tại khu lán trại do Tập đoàn Vingroup dựng cho 25 hộ dân mất nhà tạm trú, chúng tôi gặp thầy giáo Hà Xuân Giang, sinh năm 1992 bị mất nhà đang tạm trú tại căn phòng khá sạch sẽ khép kín rộng chừng 30 m2. Thầy Giang cho biết, trong cơn lũ cách đây tròn nửa tháng (10/9), ngôi nhà của anh cũng như mấy chục hộ dân đều bị cuốn trôi. Vợ anh là Nguyễn Thị Kim (sinh năm 1997) và con là Hà Khánh Ngân (sinh năm 2021) bị đa chấn thương hiện đang điều trị tại Bệnh viện đa khoa Lào Cai.
Những ngày sau lũ, anh Giang và những người dân mất nhà được Tập đoàn Vingroup hỗ trợ mỗi gia đình một căn phòng khoảng 30 m2, tiền ăn, điện nước miễn phí. Những ngày gần đây, gia đình anh liên tục nhận được hỗ trợ từ Ngân hàng Agribank chi nhánh Bảo Yên tặng sổ tiết kiệm 30 triệu đồng hay Trường THCS Lương Sơn nơi anh dạy hỗ trợ một máy tính xách tay, nồi cơm điện và quạt.
Khi dự án tái định cư Làng Nủ được khởi công, Giang biết mình sẽ có nhà nhưng nỗi lo của anh thì vẫn còn đó. “Nhà mất thì có nhà nhưng nợ thì còn đó”, anh nói. Được biết năm ngoái, vợ chồng anh mới xây được căn nhà mới phải vay ngân hàng và người thân hơn 400 triệu đồng, nay với tình thế này thì chưa biết lúc nào anh mới trả xong món nợ.
Trưởng thôn Làng Nủ Hoàng Văn Diệp cho biết: Sau lũ, nhiều hộ thì ở nhờ nhà người thân, còn 25 hộ không có thì được Vingroup cấp căn phòng ở tạm. Nhờ sự giúp đỡ của đồng bào cả nước, toàn bộ 56 người chết đã được an táng chu đáo và được Nhà nước hỗ trợ tiền mai táng. Hiện đường giao thông đã được khắc phục dần, cả thôn chỉ còn năm nhà chưa có điện và bị cô lập chưa có đường vào...
Thời gian tới, 39 gia đình (không phải 40 như thông tin ban đầu) được xác nhận là mất nhà sẽ được cấp nhà trong khu tái định cư. Theo Trưởng thôn Làng Nủ một số ngôi nhà không bị lũ cuốn nhưng do ảnh hưởng thiên tai cũng bị hư hỏng nặng.
Một vấn đề cần giải quyết ngay là hầu hết giấy tờ quan trọng của người dân như căn cước công dân, sổ đỏ mất hết. Nếu không có những giấy tờ này, việc sinh hoạt, giao tiếp của dân sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Vì thế, cơ quan chức năng nên hỗ trợ cấp lại miễn phí cho người dân, trước mắt là hai loại giấy tờ quan trọng này.
Đồng chí Vũ Nghĩa, Trưởng phòng Lao động-Thương binh và Xã hội huyện Bảo Yên cho biết: Đối với hộ gia đình có người chết (56 người), mức chi hỗ trợ gia đình tổ chức mai táng 25 triệu đồng/người chết; đối với người bị thương (29 người) mức chi hỗ trợ 5 triệu đồng/người.
Tại Làng Nủ có sáu trẻ em do bố, mẹ chết hoặc mất tích, Phòng Lao động-Thương binh và Xã hội đã phối hợp chính quyền địa phương hỗ trợ khẩn cấp ban đầu và phối hợp Trung tâm Công tác xã hội tỉnh Lào Cai nắm bắt nguyện vọng của trẻ và gia đình để đưa các em vào trung tâm chăm sóc, nuôi dưỡng theo quy định.
Điện về thắp sáng Kho Vàng, Nậm Tông
Dịp này, hai khu tái định cư tại huyện Bắc Hà là Kho Vàng và Nậm Tông chính thức được khởi công xây dựng.
Khu tái định cư cho người dân thôn Kho Vàng được bố trí xây dựng ở khu vực giữa thôn, thuận lợi cho việc đi lại cũng như sản xuất của người dân, đặc biệt bảo đảm an toàn trong mùa mưa lũ. Dự kiến, khu tái định cư rộng 2,5 ha, đáp ứng chỗ ở cho khoảng 40 hộ do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam tái thiết.
Thôn Kho Vàng là một trong những nơi bị sạt lở nghiêm trọng và thiệt hại nặng nề do ảnh hưởng từ bão số 3. Nơi đây có 85 hộ dân sinh sống, với 375 nhân khẩu. Khi sạt lở sắp xảy ra, may mắn 115 người dân do Trưởng thôn Vàng Seo Chứ dẫn đầu đã kịp di tản lên khu vực an toàn. Hiện nay, 115 người dân đã được đưa đến nơi an toàn.
Sáng 22/9, khu tái định cư cuối cùng là Nậm Tông (xã Nậm Lúc) nhanh chóng được khởi công. Dự án này cách thôn cũ bị sạt lở khoảng 2 km, diện tích khoảng 4 ha, có thể bố trí cho 70 hộ dân, mỗi hộ khoảng 300 m2, có điểm trường, nhà văn hóa thôn. Đây là dự án xây dựng nhà ở và các công trình phụ trợ khu tái định cư Nậm Tông do Quỹ Tấm lòng Việt - Đài Truyền hình Việt Nam và nhà hảo tâm tài trợ. Trước mắt, lực lượng chức năng sẽ xây dựng 15 căn nhà.
Nhiều vấn đề khó khăn cũng đặt ra với hai khu tái định cư Kho Vàng và Nậm Tông, đặc biệt về nước sạch, điện sinh hoạt và phục vụ thi công. Giám đốc Điện lực huyện Bắc Hà Trần Văn Thoan cho biết: Ngày 20/9, Điện lực Bắc Hà đã hoàn thành cấp điện đến tất cả các thôn bản trên địa bàn đơn vị quản lý (huyện Bắc Hà là 18 xã và một thị trấn, huyện Si Ma Cai là chín xã và một thị trấn).
Riêng đối với Trạm biến áp Kho Vàng 1, hiện nay điện lực đã san tải và cấp điện từ Trạm biến áp Nậm Kha 2 cho khách hàng, những khách hàng còn lại do bị sạt lở, huyện đã làm 20 lán tạm tại khu vực UBND xã Cốc Lầu và Điện lực Bắc Hà đã đầu tư đường dây, thiết bị cấp điện trong ngày 15/9...
Cùng với các cấp, ngành điện lực Bắc Hà sẽ cố gắng duy trì dòng điện thi công và thắp sáng cho hai khu tái định cư Kho Vàng và Nậm Tông cho đến ngày hai khu này được đưa vào sử dụng...
Theo Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Trịnh Xuân Trường, mọi khó khăn rồi cũng sẽ qua đi. Chúng ta sẽ nỗ lực vì một tương lai tốt đẹp hơn đối với những người dân nơi đây, để những “điểm nóng” đau thương mất mát từ hoàn lưu bão số 3 như Làng Nủ, Kho Vàng và Nậm Tông sẽ thanh bình và phát triển trở lại...
