Từ thời phong kiến, người Việt đã có thói quen xin chữ vào dịp đầu năm. Khi chữ Hán còn phổ biến, chỉ những người học rộng, tài cao – thường là các thầy đồ, nhà nho – mới có thể viết thư pháp. Vì vậy, việc xin chữ không chỉ thể hiện lòng thành kính đối với tri thức mà còn phản ánh mong ước về công danh, tài lộc. Ngày nay, dù chữ Quốc ngữ đã thay thế chữ Hán, phong tục xin chữ đầu xuân vẫn được duy trì, trở thành một nét đẹp văn hóa không thể thiếu mỗi dịp Tết đến.
Mỗi người khi đi xin chữ đều có một mong ước riêng, và mỗi con chữ lại mang một thông điệp đặc biệt. Những chữ được xin nhiều nhất là “Phúc, Lộc, Thọ, An Khang, Cát Tường” thể hiện mong cầu bình an, thịnh vượng, hay “Chí, Thành, Đạt, Đắc, Nhẫn” dành cho người trẻ lập nghiệp, mong cầu thành công. Những bậc phụ huynh thường xin chữ “Học, Hiếu, Lễ, Nghĩa, Tiến” với hy vọng con cái chăm ngoan, học giỏi.
Nhiều người tìm đến các di tích tâm linh để xin chữ, trong đó di tích Văn Miếu-Quốc Tử Giám là điểm đến nổi tiếng . Anh Nguyễn Hữu Trọng (35 tuổi, Nghệ An) là một doanh nhân trẻ, năm nào cũng đến đây vào dịp Tết để xin chữ. Anh kể rằng năm ngoái, anh xin chữ “Nhẫn” theo lời khuyên của thầy đồ vì công việc kinh doanh đòi hỏi sự kiên trì. Treo chữ này trong phòng làm việc giúp anh giữ được bình tĩnh khi đối mặt với thử thách. Năm nay, anh quay lại để xin chữ “Đắc” với mong muốn đạt được thành công trong sự nghiệp và cuộc sống.
Hằng năm Hội chữ Xuân tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám thu hút hàng nghìn du khách. Theo Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu-Quốc Tử Giám, năm 2025 có 47 ông đồ được tuyển chọn qua kỳ thi sát hạch, đảm bảo rằng các bức thư pháp đều có giá trị nghệ thuật và ý nghĩa sâu sắc. Tại Cố đô Huế, nét đẹp xin chữ đầu xuân gắn liền với không gian hoài cổ của kinh thành, nơi nhiều nhà thư pháp vẫn duy trì phong cách viết chữ Hán Nôm, góp phần giữ gìn tinh hoa thư pháp Việt Nam.
 |
| Xin chữ đầu năm tại khu di tích đền thờ Vua Quang Trung (Nghệ An). |
Tại Đền Chợ Củi thờ Quan Hoàng Mười, mỗi dịp đầu năm, hàng nghìn người dân đổ về đây để cầu may và xin chữ. Những ông đồ với áo dài, khăn xếp ngồi ngay trong khuôn viên khu vực di tích, sẵn sàng viết chữ tặng du khách. Anh Trần Hậu Thao một thầy viết chữ thư pháp tại đây, chia sẻ rằng khách đến xin chữ thường mong cầu tài lộc, công danh. Có người xin chữ “Tâm” để giữ lòng thanh thản, có người xin chữ “Nhẫn” để rèn sự kiên trì.
Dù xã hội hiện đại hóa, phong tục xin chữ đầu xuân vẫn được duy trì và phát triển. Bên cạnh những gian hàng thư pháp truyền thống, nhiều triển lãm thư pháp cũng được tổ chức, giúp lan tỏa nét đẹp văn hóa này đến với thế hệ trẻ. Tại nhiều trường học, các câu lạc bộ thư pháp ra đời, thu hút nhiều học sinh, sinh viên tham gia. Anh Hoàng Minh Đức, sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội, cho biết rằng thư pháp giúp anh rèn luyện tính kiên nhẫn và hiểu sâu hơn về văn hóa dân tộc.
Xin chữ đầu xuân không chỉ là một phong tục, mà còn là một nét văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc. Mỗi bức thư pháp không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là một lời chúc, một sự gửi gắm hy vọng cho năm mới. Hình ảnh những ông đồ áo dài khăn xếp, bên tờ giấy đỏ mực tàu, đã trở thành một biểu tượng đẹp mỗi dịp Tết đến xuân về. Đó không chỉ là sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, mà còn là một cách để mỗi người Việt nhớ về cội nguồn, trân trọng chữ nghĩa, đạo lý làm người. Giữa nhịp sống hối hả của thời đại mới, vẫn có những người như anh Nguyễn Hữu Trọng, như anh Trần Hậu Thao vẫn dành thời gian tìm đến những con chữ, để mỗi nét bút vẽ lên một mùa xuân trọn vẹn. Và có lẽ, chính những điều ấy làm cho phong tục xin chữ đầu xuân mãi mãi là một phần không thể thiếu trong tâm hồn người Việt.
