Nghị định số 139/2017/NĐ-CP năm 2017 qua 4 năm thực hiện đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần ổn định, nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước ngành xây dựng, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân. Qua thực tiễn triển khai thực hiện, Nghị định 139 đã bộc lộ một số tồn tại phải nghiên cứu thay thế để bảo đảm phù hợp với Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2020, Luật Xây dựng sửa đổi năm 2020, hệ thống pháp luật chuyên ngành liên quan và thực tiễn phát triển của xã hội.
Bộ Xây dựng đã giao Thanh tra Bộ chủ trì, phối hợp các cục, vụ liên quan nghiên cứu xây dựng dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 139/2017/NĐ-CP. Đây là Nghị định có quy mô lớn, liên quan toàn bộ các lĩnh vực quản lý nhà nước ngành xây dựng, do đó lãnh đạo Bộ Xây dựng đã chỉ đạo các đơn vị chủ trì tập trung rà soát, nghiên cứu cũng như giải trình, tiếp thu ý kiến góp ý của các bộ, ngành, địa phương trên cả nước.
Nghị định số 16/2022/NĐ-CP được ban hành thay thế Nghị định số 139/2017/NĐ-CP với tên gọi ngắn gọn là Nghị định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng đã bãi bỏ 121 hành vi không còn phù hợp, đồng thời bổ sung 138 hành vi mới nhằm phân định rõ hơn các hành vi vi phạm trong từng lĩnh vực để bảo đảm tăng cường tính răn đe, phòng ngừa vi phạm phù hợp với thực tiễn. Nghị định còn có những điểm mới cần được phổ biến, hướng dẫn để các cơ quan có thẩm quyền xử phạt cũng như đối tượng bị xử phạt hiểu đúng, áp dụng đúng pháp luật.
Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng Nguyễn Ngọc Tuấn cho biết, Nghị định số 16/2022/NĐ-CP đã điều chỉnh tăng mức phạt tiền từ 1,5 đến 2 lần so Nghị định 139 và tăng nặng đối với một số hành vi, nhóm hành vi có tỷ lệ vi phạm cao. Đối với vi phạm về lập, điều chỉnh quy hoạch, Nghị định 16 xử phạt tối đa lên đến 300 triệu đồng (tăng 4,5 lần).
Về vi phạm về trật tự xây dựng, mức xử phạt tiền cao nhất đến 1 tỷ đồng nhưng mức phạt tiền được phân tách cụ thể đối với nhà ở riêng lẻ, nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn..; mỗi hành vi xử phạt có mức phạt tiền tăng từ 1,5 lần trở lên so Nghị định 139.
Đối với vi phạm về kinh doanh bất động sản, Nghị định 16 tăng mức xử phạt lên đến 1 tỷ đồng (mức tối đa Luật Xử lý vi phạm hành chính 2020 quy định). Nghị định mới cũng nâng mức xử phạt về vi phạm quy định quản lý, phát triển nhà lên 150 triệu đồng, tăng gấp hai lần so Nghị định 139...
Bộ Xây dựng đã chỉ đạo Thanh tra Bộ khẩn trương tổ chức hội nghị tuyên truyền, quán triệt thực hiện Nghị định 16 trong thời gian sớm nhất, bằng nhiều hình thức cả trực tiếp và trực tuyến trên cả nước nhằm sớm đưa Nghị định vào cuộc sống, góp phần vào việc ổn định, nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước ngành xây dựng, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân.
