Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam Nguyễn Ngọc Thạch cho biết: “Trong suốt chiều dài phát triển của đất nước, vấn đề an toàn đập, hồ chứa nước luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo cho nên đạt được nhiều kết quả tích cực, cơ bản đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đời sống, sinh hoạt của người dân. Tuy nhiên, công tác bảo đảm an toàn đập, hồ chứa nước còn bộc lộ nhiều hạn chế. Điều này thể hiện rõ sau cơn bão số 3 vừa qua. Do đó, bảo đảm vận hành an toàn đập, hồ chứa nước trong tình hình mới là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết”.
Theo Phó Cục trưởng Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Lương Văn Anh, hiện cả nước có 7.315 đập, hồ chứa thủy lợi với tổng dung tích trữ khoảng 15,2 tỷ m3. Các hồ chứa thủy lợi cung cấp nước tưới cho khoảng 1,1 triệu ha đất nông nghiệp và khoảng 1,5 tỷ m3 nước cho sinh hoạt, công nghiệp. Đồng thời các hồ chứa thủy lợi đóng vai trò quan trọng trong việc cắt, giảm lũ cho hạ du.
Tuy nhiên, việc vận quản lý, vận hành hồ chứa thủy lợi hiện nay cũng gặp nhiều khó khăn, trong đó bộ máy tổ chức quản lý, khai thác công trình chưa hoàn thiện; còn sáu địa phương chưa thành lập được hội đồng tư vấn đánh giá an toàn đập, hồ chứa thủy lợi thuộc phạm vi quản lý; các đập, hồ chứa thủy lợi nhỏ và vừa được giao cho huyện, xã quản lý còn nhiều nơi chưa thành lập được các tổ chức thủy lợi cơ sở quản lý, khai thác theo quy định; lực lượng cán bộ, công nhân quản lý, vận hành còn thiếu và năng lực còn hạn chế.
Hiện cả nước có 7.315 đập, hồ chứa thủy lợi với tổng dung tích trữ khoảng 15,2 tỷ m3. Các hồ chứa thủy lợi cung cấp nước tưới cho khoảng 1,1 triệu ha đất nông nghiệp và khoảng 1,5 tỷ m3 nước cho sinh hoạt, công nghiệp.
Phó Cục trưởng Thủy lợi Lương Văn Anh
Ngoài ra, nguồn thu từ cung cấp sản phẩm, dịch vụ thủy lợi chỉ đủ chi cho một số hoạt động khai thác công trình thủy lợi, không đủ để chi cho các nội dung cần kinh phí lớn như: Lập quy trình vận hành, phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp, kiểm định an toàn...
Viện trưởng Viện Quy hoạch Thủy lợi Đỗ Văn Thành cho rằng, nhiều đập, hồ chứa của nước ta đã xây dựng hơn 30 năm cho nên xảy ra hư hỏng, xuống cấp, bồi lắng lòng hồ. Nhiều hồ chứa được chuyển sang phục vụ đa mục tiêu, đặt ra yêu cầu tính toán lại nhiệm vụ và thông số thiết kế.
Hơn nữa, một số hồ lớn đã được xây dựng bản đồ ngập lụt nhưng chưa được đánh giá năng lực thoát lũ hạ du; nhiều hồ chứa nhỏ chưa có phương án bảo đảm an toàn hồ đập và phòng lũ hạ du. Hành lang thoát lũ ở hạ du của một số hồ chứa lớn bị xâm lấn, dòng chảy co hẹp, không bảo đảm thoát lũ thiết kế, gây ra úng ngập hạ du khi vận hành xả lũ.
Tại diễn đàn, các đại biểu cho rằng thời gian tới cần rà soát, hoàn thiện hệ thống các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế kỹ thuật phục vụ khảo sát, thiết kế, thi công, quản lý vận hành đập, hồ chứa nước phù hợp với tình hình mới. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới như hệ thống quan trắc tự động và các công cụ hỗ trợ ra quyết định vận hành.
Đặc biệt, một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần ưu tiên là nâng cao năng lực thông tin, cảnh báo, dự báo, xây dựng các hệ thống quan trắc ở vùng thượng lưu và các hồ chứa để hỗ trợ phân tích thủy văn. Bên cạnh đó, cần áp dụng công cụ hỗ trợ, tiến bộ kỹ thuật trong việc ra quyết định vận hành an toàn đập, hồ chứa để chủ động dự báo, cảnh báo nguồn nước và đưa ra kịch bản cắt lũ, xả lũ phù hợp, bảo đảm an toàn cho vùng hạ lưu…
