Chiều 23/10, Quốc hội nghe Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trình bày báo cáo về công tác của các Tòa án năm 2021. Báo cáo nêu rõ, tính từ ngày 1/10/2020 đến ngày 30/9/2021, các Tòa án đã thụ lý 537.577 vụ việc, đã giải quyết được 436.660 vụ việc (đạt tỷ lệ 81,2%).
Đáng chú ý, số vụ việc đã thụ lý giảm 64.675 vụ việc, số vụ việc đã giải quyết giảm 107.944 vụ việc. Nguyên nhân là do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên nhiều vụ việc không thể mở phiên tòa, phiên họp theo kế hoạch.
Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án là 0,81% (giảm 0,25%), đáp ứng yêu cầu Quốc hội đề ra.
Về các vụ án hình sự, các Tòa án đã thụ lý 88.607 vụ với 160.574 bị cáo; đã giải quyết, xét xử được 79.409 vụ với 138.272 bị cáo (đạt tỷ lệ 89,62% về số vụ và 86,11% về số bị cáo).
Trong đó, đã xử lý nghiêm các vụ án tham nhũng gây ra những thiệt hại đặc biệt lớn, được dư luận xã hội rất quan tâm, do những người có chức vụ, quyền hạn thực hiện như: vụ án Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh và đồng phạm xảy ra tại Dự án Ethanol Phú Thọ, vụ án xảy ra tại Công ty Nhật Cường, Công ty Gang thép Thái Nguyên,…
Đặc biệt, Tòa án các cấp đã đưa ra xét xử 136 vụ với 177 bị cáo liên quan phòng, chống dịch bệnh Covid-19, góp phần tích cực vào công tác phòng, chống dịch bệnh. Việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật.
Về các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động, các Tòa án đã thụ lý 411.299 vụ việc; đã giải quyết, xét xử được 324.813 vụ việc (đạt tỷ lệ 79%). Chú trọng và tập trung thực hiện có hiệu quả công tác hòa giải; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tương trợ tư pháp.
Về các vụ án hành chính, các Tòa án đã thụ lý 10.728 vụ; đã giải quyết, xét xử được 5.693 vụ (đạt tỷ lệ 53,1%). Tòa án nhân dân tối cao đã chỉ đạo các Tòa án chú trọng tổ chức đối thoại giữa người khởi kiện và người bị kiện; nghiên cứu, thí điểm việc tổ chức các buổi đối thoại bằng hình thức trực tuyến; làm tốt công tác phối hợp với các cơ quan liên quan.
Tính đến ngày 30/9/2021, không có vụ án để quá hạn luật định do nguyên nhân chủ quan. Các Tòa án đã ban hành 107 quyết định buộc thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án.
Các Tòa án đã áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đối với 25.894/26.024 hồ sơ, đạt tỷ lệ 99,5%. Hiện nay, Tòa án nhân dân tối cao đang tiến hành tổng kết thực tiễn, nghiên cứu đề xuất việc sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh số 09/2014/UBTVQH13 ngày 20/01/2014 về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân.
Năm 2021, các Tòa án đã tập trung nguồn lực giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Cụ thể, tổng số đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm mà Tòa án nhân dân tối cao và các Tòa án nhân dân cấp cao phải giải quyết là 14.371 đơn/vụ; đã giải quyết được 7.969 đơn/vụ; đạt 55,5%. Trong đó, Tòa án nhân dân tối cao giải quyết được 2.302/3.186 đơn/vụ, đạt 72,3%; các Tòa án nhân dân cấp cao giải quyết được 5.667/11.185 đơn/vụ, đạt 50,7%).
Trong tổng số 7.969 đơn/vụ đã giải quyết, Tòa án trả lời cho các đương sự là không có căn cứ kháng nghị 7.512 đơn/vụ; kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm 457 đơn/vụ. Về cơ bản, chất lượng trả lời đơn được bảo đảm. Việc kháng nghị, xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm của Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân cấp cao được thực hiện thận trọng, chặt chẽ, có căn cứ, đúng pháp luật.
Bên cạnh các kết quả nêu trên, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cũng chỉ ra hoạt động của các Tòa án còn tồn tại một số hạn chế, thiếu sót như: một số chỉ tiêu Quốc hội giao thực hiện thấp hơn các năm trước; tỷ lệ giải quyết các vụ án hành chính và tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội đề ra; tổ chức bộ máy của các Tòa án chưa thực sự tinh gọn, cơ cấu đội ngũ công chức Tòa án nhân dân các cấp còn thiếu;…
Các hạn chế, thiếu sót nêu trên là do tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, khó lường gây rất nhiều khó khăn cho Tòa án khi thực hiện nhiệm vụ. Thêm vào đó, mỗi năm trung bình các Tòa án thụ lý hơn 600 nghìn vụ việc trong khi đó số lượng biên chế cán bộ, Thẩm phán chưa đủ để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ dẫn đến áp lực, khó khăn rất lớn với Tòa án.
Để khắc phục những hạn chế, thiếu sót và nâng cao hiệu quả hoạt động, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình đề ra 6 nhóm giải pháp cần tập trung thực hiện trong thời gian tới, gồm: nhóm giải pháp về lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành các Tòa án; xây dựng, hoàn thiện thể chế; tổ chức, cán bộ; tăng cường công khai, minh bạch và sự giám sát của nhân dân đối với Tòa án; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của Tòa án; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng, tổ chức có liên quan trong quá trình thực hiện các mặt công tác của Tòa án.
