Mộc bản thư viện/trường học Phúc Giang (còn gọi là Mộc bản trường Lưu) là kho sách “có một không hai” của dòng họ Nguyễn Huy - Trường Lưu, gắn liền với bề dày văn hóa truyền thống trên mảnh đất Hà Tĩnh.
Toàn bộ mộc bản được khắc với kỹ thuật thủ công truyền thống, khắc ván bằng âm bản tinh xảo trên cả hai mặt, chữ được viết với thư pháp đẹp đẽ, thanh thoát với nhiều dạng chữ như: Lệ, thảo, giản, dị tự, tục tự, cổ tự, chữ kiêng húy… được khắc nổi theo thể chân thư, mỗi mặt khoảng 18-20 hàng theo chiều ngang tấm gỗ. Chiều dài mỗi tấm gỗ mộc bản bằng kích cỡ trang giấy 30cm, rộng 20cm, dày 2cm, được làm từ gỗ cây thị, một loại gỗ có độ dai, mềm và bền cao nên mới lưu giữ được đến ngày nay .
Ngày 19-5 vừa qua, Mộc bản trường học Phúc Giang đã được Ủy ban chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương (MOWCAP) nhất trí bỏ phiếu công nhận là Di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Tại lễ đón nhận, đại diện lãnh đạo Văn phòng UNESCO tại Việt Nam, tỉnh Hà Tĩnh đều khẳng định: Ngoài các giá trị về hình thức và nội dung thông tin, mỗi mộc bản đã trải qua thời gian hơn 250 năm tồn tại, với bao biến cố đã trở thành những cổ vật vô giá, là nguồn tư liệu quý, duy nhất, minh chứng cho một hình thức hoạt động văn hóa và giáo dục của một dòng họ. Giá trị của mộc bản có sức lan tỏa không chỉ đối với trong nước mà cả các nước trong khu vực, có sức hấp dẫn lôi cuốn nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước tìm hiểu, nghiên cứu.
Lễ đón bằng công nhận Mộc bản Trường học Phúc Giang là di sản tư liệu ký ức thế giới là dịp để tri ân công lao của các bậc tiền nhân, tự hào về giá trị văn hóa - lịch sử mà người xưa để lại; đồng thời, giúp các thế hệ hôm nay nhận thức rõ hơn về trách nhiệm đối với việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa.
Thời gian tới, tỉnh Hà Tĩnh cần tiếp tục nghiên cứu, lựa chọn phương pháp và vật liệu để bảo quản nhằm kéo dài tuổi thọ cho mộc bản, xây dựng và triển khai quy hoạch làng văn hóa du lịch Trường Lưu, trong đó có giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị của mộc bản.
