Khu công nghiệp Thanh Bình là khu công nghiệp duy nhất của tỉnh Bắc Kạn hiện nay với diện tích giai đoạn 1 đã đưa vào khai thác hơn 70 ha. Khu đất “vàng” đang lãng phí hiện có diện tích hơn 17 ha, nằm đầu khu công nghiệp và ở cuối tuyến đường tốc độ cao Thái Nguyên-Chợ Mới. Mặt bằng rộng, gần đường, gần sông nhưng khu đất này lại đang bỏ hoang bên cạnh những nhà máy đang hoạt động rất hiệu quả.
Chúng tôi đến khu đất này, chứng kiến cỏ dại mọc um tùm, một vài hạng mục đã được công ty trước đây giao đất xây dựng nằm trơ trọi dưới nắng, sắt thép gỉ sét. Không triển khai gì thêm nhưng công ty vẫn thuê một bảo vệ trông coi.
Năm 2007, tỉnh Bắc Kạn giao Công ty TNHH Vạn Lợi và Công ty cổ phần Khoáng sản và Luyện kim Vạn Lợi diện tích hơn 27 ha trong Khu công nghiệp Thanh Bình để triển khai dự án Khu liên hiệp Gang thép công suất 250.000 tấn/năm. Sau đó, hai công ty này đổi tên thành Công ty cổ phần Khoáng sản và Gang thép Kim Sơn, tiếp tục triển khai dự án. Đến năm 2015, tỉnh Bắc Kạn thu hồi hơn 9 ha trong số diện tích hơn 27 ha đã giao cho công ty. Trên diện tích hơn 17 ha còn lại, trong hơn 12 năm qua, công ty đề xuất nhiều dự án khác nhau nhưng đều không triển khai gì, dẫn tới đất để hoang hóa, gây khó khăn cho phát triển khu công nghiệp và cả tỉnh Bắc Kạn.
Năm 2017, tỉnh Bắc Kạn đã cho thanh tra việc chấp hành pháp luật đất đai đối với công ty. Kết luận thanh tra đã chỉ rõ, công ty không triển khai dự án theo đúng tiến độ ghi trong giấy chứng nhận đầu tư; không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với Nhà nước theo quy định. Trên cơ sở kết luận thanh tra, Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Bắc Kạn đã ra quyết định chấm dứt các dự án đầu tư của công ty.
Trên diện tích hơn 17 ha, công ty đã đầu tư tài sản trên đất gồm 10 hạng mục, như: nhà bãi liệu, bể xối xỉ..., trong đó có sáu hạng mục không có giấy phép xây dựng. Các hạng mục này chỉ chiếm khoảng 2 ha, còn lại bỏ hoang hàng chục năm nay gây bức xúc trong nhân dân. Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn đã đồng ý gia hạn tiến độ sử dụng khu đất này đối với công ty trong thời hạn 24 tháng, tính từ ngày 12/10/2018 đến 12/10/2020 để công ty bán tài sản gắn liền với đất cho các nhà đầu tư khác.
Tuy nhiên, ngày 14/12/2018, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Bộ Công an) có văn bản gửi tỉnh Bắc Kạn đề nghị cung cấp tài liệu liên quan đến công ty. Cơ quan Cảnh sát điều tra đề nghị tỉnh Bắc Kạn ngăn chặn việc chuyển nhượng sở hữu, doanh nghiệp, dự án và bất động sản của công ty do công ty có liên quan đến điều tra hành vi vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng xảy ra tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) hội sở và BIDV Chi nhánh Hà Tĩnh. Sau khi đã hết thời gian gia hạn tiến độ sử dụng đất, đến ngày 19/7/2021, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn đã ra quyết định thu hồi toàn bộ diện tích hơn 17 ha đã giao cho Công ty cổ phần Khoáng sản và Gang thép Kim Sơn tại Khu công nghiệp Thanh Bình. Lý do thu hồi là do công ty đã bị chấm dứt hoạt động dự án đầu tư và đã hết thời gian gia hạn tiến độ sử dụng đất.
Theo thông tin từ Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn, vụ án vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng xảy ra tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) hội sở và BIDV Chi nhánh Hà Tĩnh đã được Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đưa ra xét xử, có Bản án sơ thẩm ngày 2/11/2020. Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội cũng đã xét xử phúc thẩm, có Bản án phúc thẩm ngày 29/6/2021. Tuy nhiên, đến nay việc thi hành án vẫn chưa được triển khai. Vì vậy, tài sản trên đất của Công ty cổ phần Khoáng sản và Gang thép Kim Sơn trên diện tích hơn 17 ha đất vẫn chưa được xử lý. Vì chưa xử lý được tài sản trên đất nên dù đã thu hồi đất xong nhưng tỉnh Bắc Kạn vẫn chưa thể giao đất cho các nhà đầu tư khác.
Theo Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Bắc Kạn, hiện tại, các nhà máy chế biến gỗ trong Khu công nghiệp Thanh Bình đang hoạt động rất hiệu quả. Nhờ hoạt động tốt của các doanh nghiệp này, năm 2021, lần đầu tiên kim ngạch xuất khẩu của Bắc Kạn đạt con số vài chục triệu USD. Trong những năm qua, hàng chục nhà đầu tư đề xuất triển khai các dự án nhà máy chế biến gỗ, nông sản tại Khu công nghiệp Thanh Bình nhưng tỉnh lại không có đất để giao.
Phó Trưởng Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Bắc Kạn Nông Đình Huân cho biết: Hơn 17 ha đất bỏ không gây lãng phí kéo theo cả ngân sách đầu tư xây dựng hạ tầng khu công nghiệp, trong khi không có đất để giao cho nhà đầu tư. Chúng tôi kiến nghị cần sớm xử lý dứt điểm tài sản trên đất của Công ty cổ phần Khoáng sản và Gang thép Kim Sơn để sớm đưa diện tích đất này vào sử dụng, thúc đẩy phát triển công nghiệp của tỉnh Bắc Kạn.
Bắc Kạn là tỉnh nghèo, thu ngân sách hằng năm chưa đến 1.000 tỷ đồng. Công nghiệp chế biến nông, lâm sản đã được tỉnh xác định là trọng tâm và tạo động lực bứt phá nguồn thu ngân sách. Tuy nhiên, việc lãng phí khu đất “vàng” ở Khu công nghiệp Thanh Bình đang là cản trở rất lớn cho mục tiêu này, cần được sớm xử lý, không để lãng phí như hiện nay.
