Ðánh thức một vùng cát
Bán đảo Phương Mai - Nhơn Hội chỉ cách nội thành Quy Nhơn chừng vài, ba km qua Ðầm Thị Nại. Ðây là vùng cát mênh mông với hơn 81 nghìn ha và bờ biển dài hàng chục km ẩn chứa nhiều tiềm năng kinh tế. Ấy vậy, nhưng vì cách trở đò giang, cho nên bao đời nay Phương Mai - Nhơn Hội đành là vùng sâu, vùng xa.
Ông Vũ Hoàng Hà, Chủ tịch UBND tỉnh cho biết: Thật ra các thế hệ lãnh đạo tỉnh Bình Ðịnh đã từng nghĩ nhiều đến việc mở rộng không gian TP Quy Nhơn lên phía bắc kết nối với bán đảo Nhơn Hội - Phương Mai. Ðến thế hệ chúng tôi, "gặp thời, gặp thế" hơn, được đi nhiều nơi trong nước và ngoài nước học cách làm ăn, tuy là ở mỗi mô hình, mỗi địa phương đều có những khó khăn, thuận lợi không hoàn toàn giống nhau, nhưng đều gặp một điểm chung là ý chí vươn lên, là khát vọng của những chủ nhân biết cách tạo dựng và đón nhận thời cơ để làm giàu. Ðiều đó càng nung nấu, thôi thúc chúng tôi quyết tâm thực hiện tâm nguyện của những người đi trước...
Khi đặt vấn đề xây dựng KKT Nhơn Hội, mọi chuyện tưởng chừng xa vời, mông lung bởi nhìn vào đâu cũng thấy khó. Muốn khai thác được Nhơn Hội - Phương Mai, trước hết phải nối liền giao thông. Ai cũng hiểu, nhưng lấy tiền ở nguồn nào, ở đâu để làm cầu, làm đường? Trong "cái khó ló cái khôn", không thụ động ngồi chờ, với cách làm năng động, cách gọi vốn thích hợp của tỉnh, khó khăn ban đầu đã vượt qua, dự án đã có nguồn.
Ngày 3-11-2002 ghi cột mốc quan trọng khi dự án cầu đường Quy Nhơn - Nhơn Hội (có tổng chiều dài hơn 7 km, gồm cầu chính vượt Ðầm Thị Nại dài gần 2,5 km; năm cầu nhỏ vượt sông Hà Thanh và các đường dẫn khởi đầu từ ngã ba Ðống Ða - Quy Nhơn, kết thúc ở bắc với Hang - bán đảo Nhơn Hội, tổng kinh phí gần 530 tỷ đồng, thi công trong 4 năm, dự kiến tháng 6-2006 hoàn thành). Và cũng từ bước đột phá quan trọng này mà tạo sức thuyết phục Chính phủ, các bộ, ngành chức năng về năng lực huy động và sử dụng đồng vốn hiệu quả, khả năng giải ngân của Bình Ðịnh và sự cần thiết để ra đời một KKT nơi đây...
So với hai khu kinh tế Chu Lai và Dung Quất tuy "sinh sau đẻ muộn", nhưng Nhơn Hội lại rút được những bài học kinh nghiệm quý. Nhơn Hội hội đủ năm lợi thế so sánh và có vai trò, vị trí riêng của nó. KKT này được xây dựng trên bán đảo Phương Mai phía đông - bắc TP Quy Nhơn với diện tích tự nhiên khoảng 12.000 ha trong thế ba mặt được bao bọc bởi biển, đầm, tạo thành vành đai bảo vệ tự nhiên.
Ở đây có quỹ đất xây dựng lớn; có không gian, riêng biệt để phát triển các khu chức năng. Khu vực xây dựng hầu hết là nền đất cao, không ngập lụt, có cấu tạo địa chất bền vững, hiện trạng chủ yếu là đất trống, dân cư ít, cho nên chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng thấp.
Thứ hai, KKT Nhơn Hội chỉ cách trung tâm TP Quy Nhơn (đô thị loại II) gần 6 km cho nên ngay từ đầu các nhà đầu tư có thể sử dụng nhiều lợi thế hạ tầng sẵn có của thành phố để triển khai đầu tư cũng như sẽ được đáp ứng về các dịch vụ sinh hoạt, đời sống.
Thứ ba, cụm cảng nước sâu Quy Nhơn - Nhơn Hội, trong đó cảng biển Quy Nhơn (một trong mười cảng lớn của nước ta) nằm trong vũng kín, độ bồi lắng thấp. Cảng Quy Nhơn chỉ cách phao số 0 khoảng 5 hải lý gần tuyến hàng hải quốc tế.
Thứ tư, là cực phát triển phía nam của vùng kinh tế trọng điểm miền trung, Quy Nhơn - Nhơn Hội gắn với quốc lộ 19 và cửa khẩu Ðức Cơ, KKT cửa khẩu Bờ Y là hành lang Ðông Tây của Tiểu vùng sông Mê Công mở rộng. Do vậy, KKT Nhơn Hội ngoài mối liên kết kinh tế dọc với Chu Lai, Dung Quất ở phía bắc, Vân Phong ở phía nam, còn có mối liên kết kinh tế ngang với vùng phía tây rộng lớn, cho nên có điều kiện hấp dẫn thu hút đầu tư để phát triển nhanh và sớm trở thành động lực có tác động lan tỏa, thúc đẩy các tỉnh trong vùng cùng phát triển.
Thứ năm, với đặc điểm tự nhiên, bán đảo Phương Mai - Nhơn Hội cho phép phát triển các loại hình du lịch đa dạng, nhất là du lịch sinh thái. Hiện tại khu vực Phương Mai đã được quy hoạch bổ sung vào khu du lịch trọng điểm quốc gia với vai trò là trung tâm du lịch của vùng ven biển Nam Trung Bộ... Theo các Quyết định phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ, mục tiêu chủ yếu của KKT này là xây dựng và phát triển để trở thành KKT tổng hợp, đa ngành, đa lĩnh vực khai thác có hiệu quả các lợi thế về điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý, kinh tế và chính trị trong giao thương, dịch vụ quốc tế và trong nước để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực Nam Trung Bộ.
Ðể KKT sớm đi vào hoạt động
Tháng 8 này, chúng tôi trở lại Bình Ðịnh, bắt gặp ở đây không khí cả tỉnh hòa chung nhịp cùng Nhơn Hội. Bình Ðịnh quyết tâm vượt lên thoát nghèo để hội nhập cùng cả nước bằng một dự án lớn ghi đậm dấu ấn chủ động, chủ đạo của địa phương.
Tuy nhiên, KKT Nhơn Hội sẽ phát triển ra sao thì không chỉ dăm, ba năm là có, là nhìn thấy được - đúng như các đồng chí lãnh đạo tỉnh xác định. Nhơn Hội ra đời trong bối cảnh quá trình chủ động hội nhập kinh tế của nước ta với khu vực và thế giới diễn ra ngày càng mạnh mẽ, là điều kiện để KKT này nắm bắt cơ hội, thu hút đầu tư...
Có thể nói kể từ ngày khởi công công trình cầu đường Quy Nhơn - Nhơn Hội, nhịp sống của vùng quê hẻo lánh Phương Mai trở nên sôi động hơn. Người dân dõi theo dự án qua tiến độ từng nhịp cầu vượt sông Hà Thanh, vượt Ðầm Thị Nại đang từng ngày kéo gần bán đảo Phương Mai với TP Quy Nhơn. Trên công trường xây dựng, dưới cái nắng như hắt lửa của những ngày cuối mùa hạ ở miền trung, không khí làm việc của những người thợ vẫn sôi nổi, khẩn trương.
Anh Nguyễn Văn Hảo, thợ hàn Công ty 473, nhễ nhại mồ hôi, cười nói với chúng tôi: "Thời tiết không thuận, làm việc vất vả nhưng tụi em vẫn thấy vui vì được góp một phần công sức của mình cho một dự án lớn của tỉnh". Ðược biết vào thời điểm này, các đơn vị thi công điều thêm lực lượng, tập kết thêm máy móc, thiết bị triển khai thi công ba ca. Dự án cầu đường này được tỉnh quan tâm, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho thi công. Nhà thầu làm đến đâu được thanh toán ngay đến đó nhằm động viên và yêu cầu các đơn vị thi công bảo đảm đúng chất lượng, tiến độ...
Ông Phạm Bá, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh, hiện là Trưởng ban chuẩn bị dự án KKT Nhơn Hội cho biết: Ðể đẩy nhanh tốc độ xây dựng phát triển KKT, ngoài việc tập trung hoàn thành đúng tiến độ dự án cầu đường Quy Nhơn - Nhơn Hội, tỉnh triển khai ba nhiệm vụ, giải pháp chính:
Một là, trên cơ sở cơ chế, chính sách ưu đãi mà Chính phủ dành cho KKT Nhơn Hội, tỉnh đưa ra một hệ thống chính sách hỗ trợ đầu tư, trong mỗi chính sách đó, tỉnh đều đưa kèm những cam kết cụ thể. Trước mắt cũng như lâu dài, tỉnh quan tâm chú trọng hai vấn đề: Xây dựng một cơ chế hành chính thật sự tạo điều kiện cho nhà đầu tư và đào tạo nguồn nhân lực có trình độ, tay nghề cao, đáp ứng nhu cầu nhà đầu tư. Việc phải làm ngay là kiện toàn bộ máy Ban Quản lý KTT Nhơn Hội theo hướng tinh gọn nhằm bảo đảm hoạt động theo nguyên tắt "một cửa, tại chỗ".
Hai là, hoàn tất công việc quy hoạch chi tiết từng khu chức năng trong KKT, đồng thời đẩy mạnh tốc độ xây dựng các công trình hạ tầng (kể cả công việc chỉnh trang đô thị Quy Nhơn để làm hậu thuẫn cho KKT). Cùng với việc ưu tiên hoàn thành trước dự án tái định cư, các dự án đường trục, cấp điện, nước, thông tin liên lạc... cũng sẽ triển khai đồng bộ sao cho đến đầu năm 2006 mọi điều kiện hạ tầng cơ bản phải sẵn sàng hoặc đã có hình hài rõ nét để các nhà đầu tư có thể triển khai ngay dự án.
Ba là, đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư. Ðến nay tỉnh tổ chức được ba hội nghị xúc tiến đầu tư trong nước, bước đầu đã mang lại kết quả khả quan: 108 nhà đầu tư trong nước và ngoài nước đăng ký, trong đó có 50 nhà đầu tư cam kết đầu tư vào KKT Nhơn Hội với tổng số vốn đăng ký 875 triệu USD. Với dự án đầu tư trị giá 300 triệu USD, Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin) trở thành nhà đầu tư tiên phong tại KKT Nhơn Hội.
Ông Trần Quang Vũ, Ủy viên Hội đồng quản trị Vinashin, cho biết: Tổ hợp dự án của Vinashin vào KKT Nhơn Hội sẽ được phân kỳ đầu tư trong sáu năm. Các dự án này được xây dựng trên diện tích 343,8 ha nằm ngoài khu phi thuế quan. Theo kế hoạch, thời điểm khởi công xây dựng dự án đầu tiên của Vinashin tại KKT Nhơn Hội là tháng 10-2006 và thời điểm hoàn thành các dự án là tháng 10-2011. Ðến nay Vinashin đã sẵn sàng, chỉ còn chờ được nhận đất tại Nhơn Hội là triển khai dự án. Mới đây, Hiệp hội xây dựng và vật liệu xây dựng TP Hồ Chí Minh (Sacagroup) quyết định đầu tư 100 triệu USD để xây dựng cơ sở hạ tầng cho KKT Nhơn Hội. Hiện Sacagroup đã làm xong thủ tục thành lập Công ty cổ phần Sài Gòn - Nhơn Hội với nhiệm vụ chính là xúc tiến đầu tư. Theo Trung tâm thông tin di động khu vực III (thuộc Công ty VMS Mobifone) từ nay đến cuối năm 2005, Mobifone sẽ đầu tư thêm bảy trạm thu phát sóng trên địa bàn tỉnh Bình Ðịnh, trong đó có ba trạm được lắp đặt tại KKT Nhơn Hội...
Về hướng kêu gọi đầu tư nước ngoài, UBND tỉnh Bình Ðịnh có kế hoạch tổ chức hội nghị mời gọi đầu tư vào KKT Nhơn Hội ở một số nước mà trọng tâm là các nước và vùng lãnh thổ có nhiều nhà đầu tư đang có mặt tại khu vực miền trung như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Ðài Loan... Dự án đầu tư nào cũng cần có tín dụng đầu tư của ngân hàng. Một thuận lợi lớn của Nhơn Hội là có Ngân hàng Ðầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) là bạn đồng hành. Từ nhiều năm nay, tỉnh xây dựng được mối quan hệ tốt với BIDV từ những hiệu quả của nhiều dự án.
Tại các cuộc hội thảo kêu gọi đầu tư vào KKT Nhơn Hội, ông Trần Bắc Hà, Tổng Giám đốc BIDV đã cam kết: Doanh nghiệp đầu tư vào Bình Ðịnh nói chung và vào KKT Nhơn Hội sẽ không sợ thiếu vốn tín dụng của BIDV. Trước mắt năm 2006, BIDV sẽ cung ứng vốn cho các nhà đầu tư tại đây 2.000 tỷ đồng...
Cùng với Nhơn Hội và cũng là đón đầu cho Nhơn Hội, thời gian qua tỉnh chủ động mở rộng hợp tác liên kết với các tỉnh Tây Nguyên và bốn tỉnh thuộc vùng Hạ Lào. Dự kiến cuối năm nay, tuyến đường 18B của nước bạn Lào sẽ hoàn thành. Khi ấy hệ thống đường bộ giữa các tỉnh A-tô-pư, Xê-côn và Chăm-pa-xắc những vùng giàu tiềm năng của Lào, sẽ hoàn chỉnh và nối với cửa khẩu Bờ Y của tỉnh Kon Tum. Lúc bấy giờ chuyện "ăn sáng ở Lào, chiều tối hóng gió biển Quy Nhơn" là thực tế. Ðiều kiện giao thông thuận tiện đó sẽ thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động phát triển KKT...
Nhìn lên tổng thể, Nhơn Hội đang có những bước khởi động tích cực. Hy vọng cùng với các KKT khác trong khu vực, KKT Nhơn Hội sớm đi vào hoạt động sẽ góp thêm lời giải bài toán chuyển dịch cơ cấu kinh tế cho vùng đất nghèo miền trung.
MAI TRUNG
