Không thể chủ quan với bệnh sởi ở người lớn

Nhiều bệnh nhân có diễn biến nặng

PGS,TS BS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới Bạch Mai, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, từ đầu năm đến nay, số ca sởi người lớn đến khám và nhập viện gia tăng, trung bình mỗi ngày có khoảng 10-20 trường hợp nghi mắc sởi đến khám và nhập viện.

Các bệnh nhân có biểu hiện chủ yếu là sốt, phát ban, ho nhiều, chảy nước mắt, nước mũi; một số trường hợp có biểu hiện biến chứng như viêm phổi hoặc có biểu hiện tăng men gan, bị tiêu chảy, nặng hơn nữa là bị viêm phổi, viêm não-màng não.

Trong số ca bệnh điển hình phải nhập viện điều trị, bác sĩ Cường cho hay, hiện viện đang điều trị sởi cho một nam bệnh nhân N.Đ.H, 51 tuổi ở Hà Nội. Bệnh nhân này vào viện từ ngày 13/3 với chẩn đoán sởi có biến chứng viêm phổi trên cơ địa nhiều bệnh nền như đái tháo đường, tăng huyết áp, hen phế quản.

Tuy nhiên trong quá trình điều trị, bệnh nhân có dấu hiệu khó thở tăng, phải thở oxy và được chuyển đến khoa Hồi sức tích cực bệnh nhiệt đới của viện ngày 18/3. Tại đây, bệnh nhân có diễn tiến bệnh nặng phải đặt ống nội khí quản, thở máy xâm nhập. Hiện, bệnh nhân vẫn trong tình trạng nguy kịch do bội nhiễm các vi khuẩn đa kháng.

Nhiều ca bệnh biến chứng như viêm đường hô hấp trên, viêm phổi, tăng men gan, một số trường hợp suy hô hấp, suy đa phủ tạng phải lọc máu.

PGS,TS BS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới Bạch Mai, Bệnh viện Bạch Mai

Hay một bệnh nhân khác vừa nhập viện điều trị là chị T.T.T, 28 tuổi ở Nam Định, tiền sử khỏe mạnh và có thai 8 tuần.

Trước khi vào viện, chị có biểu hiện sốt cao từng cơn, ớn lạnh rét run, đau mỏi cơ khớp. Sau 3 ngày bệnh nhân nổi ban, lúc đầu ban mọc ở mặt sau lan xuống cổ, ngực, bụng kèm theo ngứa, ho khan, ngứa họng, đi ngoài phân lỏng 4-5 lần/ngày, điều trị hạ sốt tại nhà không đỡ.

“Chúng tôi ghi nhận nhiều ca sởi biến chứng như viêm đường hô hấp trên, viêm phổi, tăng men gan, một số trường hợp suy hô hấp, suy đa phủ tạng phải lọc máu" - bác sĩ Cường thông tin.

Tỷ lệ lây nhiễm của bệnh sởi cao hơn Covid-19

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính và nguy hiểm, lây qua đường hô hấp do virus họ Paramyxoviridae gây nên. Virus sởi rất dễ lây theo đường không khí hoặc giọt bắn, đối tượng cảm thụ chủ yếu là trẻ em chưa được tiêm phòng hoặc người lớn khi lượng kháng thể bảo vệ trong máu suy giảm.

Chia sẻ về cơ chế lây nhiễm, bác sĩ Cường cho biết, bệnh sởi lây truyền qua đường hô hấp với hệ số lây nhiễm cao, thậm chí lây mạnh và bùng phát thành dịch hơn so với Covid-19 và cúm.

Bệnh sởi có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như: viêm não, viêm đường phổi, viêm kết mạc, viêm giác mạc và các loại nhiễm trùng khác ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Đáng lưu ý, sởi ở người lớn hay trẻ em đều có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm đường phổi, viêm kết mạc, viêm giác mạc, bội nhiễm gây viêm tai giữa, viêm ruột và các loại nhiễm trùng khác ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Có không ít người lớn chủ quan cho rằng bệnh sởi chỉ có ở trẻ em nên không đi khám, và điều trị cũng như tiêm phòng.

Với phụ nữ có thai, bệnh sởi cũng có tác động xấu đến sức khỏe của mẹ và có ảnh hưởng tới thai nhi, đặc biệt trong 3 tháng đầu mang thai.

Số ca mắc sởi diễn biến nặng chủ yếu tập trung ở người chưa tiêm vaccine, tiêm vaccine chưa đầy đủ hoặc không rõ lịch sử tiêm chủng.

Trung bình 1 người mắc bệnh có thể lây cho 12-18 người khác và chỉ có thể cắt đứt sự lây truyền khi miễn dịch cộng đồng đạt ít nhất 95%.

Do vậy, các nhân viên y tế cần chú ý đến các đặc điểm của bệnh sởi để xét nghiệm chẩn đoán sớm và cách ly, điều trị kịp thời, tránh bỏ sót và phát hiện muộn, từ đó dẫn đến nguy cơ lây lan sởi trong cộng đồng.

“Do miễn dịch trong cộng đồng giảm và dịch đang bùng lên trong cộng đồng nên kể cả người lớn cũng cần tiêm phòng vaccine sởi vì chúng ta thường chủ quan bệnh sởi chỉ bị qua loa vài ngày là khỏi nhưng một số trường hợp có thể có biến chứng nặng khi mắc bệnh” - bác sĩ Cường lưu ý.

Nhận định về tình hình dịch sởi, bác sĩ Cường chia sẻ, Thành phố Hồ Chí Minh đã công bố dịch sởi vào tháng 8 năm ngoái và dịch bệnh đang lan rộng trên nhiều tỉnh, thành phố với hàng chục nghìn ca mắc, đặc biệt tại các khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp và chủ yếu tập trung ở người chưa tiêm vaccine, tiêm vaccine chưa đầy đủ hoặc không rõ lịch sử tiêm chủng.

Cần nhận biết bệnh sớm và phòng ngừa bằng vaccine

Bệnh sởi khởi phát bằng triệu chứng sốt cao, ho khan, viêm long đường hô hấp, viêm kết mạc mắt. Kèm theo dấu hiệu nổi ban trên da, đây là dấu hiệu bệnh rất đặc trưng, nhưng chỉ xuất hiện vào giai đoạn bệnh toàn phát và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh có ban da khác như rubella, phát ban dị ứng, tay chân miệng, sốt mò...

Nốt ban sẫm màu đan xen các mảng da lành. Khi khỏi các vết nhạt dần, chuyển sang màu xám, bong vảy phấn, có thể để lại vết thâm.

Ban sởi thường mọc theo trình tự từ trên xuống dưới, bắt đầu nổi từ sau tai, gáy lan tới trán, má và toàn bộ đầu, mặt, cổ trong ngày đầu tiên. Ngày thứ hai ban mọc đến tay, bụng, đùi.

Ngày tiếp theo ban mọc đến hai chi dưới, cẳng chân, bàn chân. Đặc điểm ban sởi là không ngứa, dạng dát sẩn, hơi nổi gờ, màu đỏ hoặc sẫm, sờ mịn, hình tròn hay bầu dục, phân bố đều nhau và xen kẽ là các mảng da lành.

Ban kéo dài khoảng 5-7 ngày.

Khi ban nổi khắp toàn thân, bệnh vào giai đoạn hồi phục, bắt đầu giảm sốt và dần hết ban tuần tự giống khi mọc và để lại vết thâm trên da. Nếu không có biến chứng, bệnh sẽ tự khỏi.

Nhấn mạnh sởi là bệnh truyền nhiễm và có thể phòng ngừa được bằng vaccine, bác sĩ Cường khuyến cáo người lớn chưa có miễn dịch, người có bệnh nền và trẻ em chưa tiêm phòng sởi đầy đủ thì cần chủ động đi tiêm phòng theo đúng theo khuyến cáo của Bộ Y tế.

Ở trẻ em, trong chương trình Tiêm chủng mở rộng, tiêm sởi cho trẻ từ 9 tháng tuổi và tiêm nhắc lại 1 mũi khi trẻ 18 tháng tuổi hoặc 2 tuổi. Người lớn khi miễn dịch giảm cũng cần tiêm nhắc lại. Vaccine dành cho người lớn có loại 3 trong 1 MMR (sởi-quai bị-rubella) sẽ giúp chúng ta phòng bệnh và ngăn ngừa các biến chứng.

Bên cạnh đó, cần giữ vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân, dinh dưỡng đầy đủ nâng cao sức khỏe để tăng sức đề kháng và đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh.