Trong suốt tiến trình đổi mới, Đảng ta luôn nhất quán quan điểm phát triển khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt để hiện đại hóa lực lượng sản xuất, đổi mới mô hình tăng trưởng và nâng cao sức cạnh tranh quốc gia. Các văn kiện quan trọng từ Cương lĩnh năm 2011, Hiến pháp năm 2013 đến Văn kiện Đại hội XII, XIII đều xác định rõ vai trò trung tâm của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu xây dựng chiến lược phát triển khoa học và công nghệ phù hợp với xu thế toàn cầu và thực tiễn Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Theo đó, các lĩnh vực khoa học tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ, khoa học xã hội và nhân văn, khoa học lý luận chính trị cần được phát triển đồng bộ, tạo nền tảng tri thức và phương pháp luận toàn diện cho đất nước. Đầu tư cho nhân lực khoa học và công nghệ được xác định là đầu tư cho phát triển bền vững, trực tiếp nâng cao trí tuệ và sức mạnh dân tộc.
Sau 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Từ một quốc gia nghèo, thiếu lương thực, đất nước đã vươn lên nhóm nước đang phát triển có thu nhập trung bình, vị thế và uy tín quốc tế ngày càng được nâng cao. Đóng góp quan trọng vào kết quả đó là vai trò trụ cột của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy tăng trưởng và năng lực cạnh tranh.
Hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia từng bước hình thành; Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam duy trì thứ hạng cao trong nhóm các nước có thu nhập trung bình thấp; hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo phát triển năng động; thị trường khoa học và công nghệ ngày càng gắn kết với khu vực và quốc tế. Tuy nhiên, dự thảo Văn kiện cũng thẳng thắn chỉ ra những điểm nghẽn về thể chế, cơ chế quản lý và tài chính cần tiếp tục tháo gỡ.
Bước vào giai đoạn phát triển mới, dự thảo Văn kiện Đại hội XIV xác định rõ mục tiêu xây dựng mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; thúc đẩy kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn; tạo nền tảng để đất nước phát triển nhanh, bền vững, hướng tới các mốc phát triển cao hơn trong những thập niên tới.
