Iceland – quốc gia dẫn đầu thế giới về tốc độ giải trình tự gen Covid-19

WHO kêu gọi ngăn biến thể vi-rút gây Covid-19 lây lan

Xác định 463 biến thể virus SARS-CoV-2 riêng biệt nhờ giải trình tự gen

Iceland đã xác định trình tự di truyền của tất cả các trường hợp dương tính với Covid-19 kể từ khi bắt đầu đại dịch, điều này ngày càng quan trọng khi các chủng mới đáng lo ngại xuất hiện từ Anh và Nam Phi.

Các nhà khoa học tại phòng thí nghiệm giải trình tự gen deCODE của Iceland đã làm việc không ngừng trong 10 tháng qua, phân tích từng xét nghiệm dương tính với Covid-19 ở Iceland theo yêu cầu của cơ quan y tế nước này.

Mục đích là để theo dõi mọi trường hợp để ngăn chặn những trường hợp có vấn đề lọt lưới kiểm soát.

Ông Olafur Thor Magnusson, Trưởng phòng thí nghiệm deCODE giải thích: “Chúng tôi xác định chủng virus trong thời gian tương đối ngắn”.

Toàn bộ quá trình, từ cô lập DNA đến giải trình tự chỉ trong một ngày rưỡi và đã giúp Iceland xác định được 463 biến thể virus SARS-COV-2 riêng biệt - mà các nhà khoa học gọi là gen đơn bội (haplotype).

Trước khi giải trình tự, DNA của mỗi mẫu lần đầu tiên được phân lập, sau đó được tinh chế bằng các hạt từ tính.

Sau đó, các mẫu được đưa đến một căn phòng lớn với đầy đủ các thiết bị và máy móc đã giải trình tự, lập bản đồ bộ gen virus SARS-CoV-2.

Bên trong mỗi máy có một hộp đen được gọi là "tế bào dòng chảy", một lam kính chứa các phân tử DNA. Công nghệ này đã đóng một vai trò lớn ở Iceland kể từ khi bắt đầu đại dịch.

Quốc gia dẫn đầu thế giới về giải trình tự gen

Bộ trưởng Y tế Iceland Svandis Svavarsdottir nói với AFP: “Việc sắp xếp trình tự các mẫu là chìa khóa để giúp chúng tôi theo dõi tình trạng và sự phát triển của dịch bệnh”.

Các nhà chức trách đã sử dụng thông tin về trình tự gen để quyết định các biện pháp chính xác, nhằm mục tiêu hạn chế sự lây lan của virus, bà nói.

Nhờ giải trình tự gen của tất cả các mẫu dương tính với Covid-19, Iceland đã ngăn chặn được biến thể mới vào quốc gia này.

Khách du lịch trước khi vào Iceland đều bị chặn lại ở biên giới để xét nghiệm Covid-19. Trong khi biến thể Nam Phi chưa được phát hiện ở Iceland, 41 người đã được xác định là người mang biến thể virus của Anh. Họ đều bị chặn lại ở biên giới, ngăn chặn hiệu quả sự lây truyền của biến thể trên đảo cận Bắc Cực.

Việc xác định DNA cũng giúp thiết lập mối liên hệ rõ ràng giữa khách đến một quán rượu ở trung tâm thủ đô Reykjavik và phần lớn các ca lây nhiễm trong một làn sóng Covid-19 mới vào giữa tháng 9 năm ngoái khiến chính quyền nước này phải đóng cửa các quán bar và hộp đêm.

Việc xác định trình tự gen cũng xác định một chủng riêng biệt từ hai khách du lịch người Pháp có kết quả dương tính khi đến Iceland.

Tất cả có khoảng 6.000 trường hợp Covid-19 được báo cáo ở Iceland đã được giải trình tự, khiến nước này đứng đầu thế giới về giải trình tự Covid.

Có một số quốc gia có công nghệ giải trình tự gen cao như Anh, Đan Mạch, Úc và New Zealand, nhưng không có quốc gia nào trong số này đến gần mức của Iceland.

Vậy tại sao Iceland lại dẫn trước rất xa các quốc gia khác?

Vì lập bản đồ gen chính là “đặc sản” của công ty deCODE. Được thành lập vào năm 1996, công ty deCODE đã từng thực hiện nghiên cứu di truyền lớn nhất từ ​​trước đến nay trong một quần thể.

Trong một nghiên cứu vào năm 2015 về các yếu tố nguy cơ ung thư, công ty này đã giải trình tự toàn bộ bộ gen của 2.500 người Iceland và nghiên cứu hồ sơ di truyền của một phần ba dân số lúc bấy giờ là 330.000 người. So với điều đó, việc giải trình tự các mẫu gen Covid-19 là “trò trẻ con”.

Tiến sĩ Kari Stefansson, 71 tuổi, người sáng lập kiêm giám đốc điều hành của công ty deCODE nói: “Rất dễ dàng để giải trình tự bộ gen của virus, nó chỉ có 30.000 phân tử hữu cơ (nucleotide), không là gì cả”.

Trong khi đó, bộ gen người thường được phân tích trong phòng thí nghiệm của ông bao gồm 3,4 tỷ cặp nucleotide, ông nói thêm.

Mặc dù việc xác định trình tự nghiêm ngặt của Iceland rất hữu ích cho việc theo dõi sự lây lan của virus, tuy nhiên công ty deCODE vẫn chưa có bất kỳ khám phá khoa học lớn nào về vấn để này.

Tiến sĩ Stefansson nói: “Nếu có sự khác biệt giữa các loại virus với các dạng đột biến khác nhau, thì chúng cũng không đủ rõ ràng để chúng tôi nhận ra”.