Hiệp định Geneva khẳng định khát vọng hòa bình, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam (*)

Hôm nay, chúng ta cùng nhau họp mặt tại đây để kỷ niệm lần thứ 60 Ngày ký Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam, một cột mốc lịch sử quan trọng trong cuộc đấu tranh lâu dài, gian khó của nhân dân ta giành độc lập, tự do cho Tổ quốc trong thế kỷ XX. Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi nhiệt liệt chào mừng và xin gửi tới các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện các cơ quan trung ương, các vị khách quốc tế, các cán bộ chiến sĩ tham gia phục vụ Hội nghị Geneva 1954 cùng quý vị đại biểu đến dự buổi lễ trọng thể này những lời chúc tốt đẹp nhất.

Trong niềm tự hào, chúng ta thành kính tưởng nhớ và bày tỏ lòng biết ơn vô hạn với Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại - vị lãnh tụ thiên tài, Anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, Người đã cống hiến cả cuộc đời cho độc lập dân tộc, tự do, hạnh phúc của nhân dân và là người đã trực tiếp chỉ đạo hoạt động của Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Hội nghị Geneva năm 1954. Chúng ta thành kính tưởng nhớ cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng, nguyên là Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Trưởng Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Hội nghị, một con người kiên cường, suốt đời vì dân vì nước, một nhà ngoại giao tài ba đã có những cống hiến xuất sắc cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta.

Chúng ta ghi nhận và đánh giá cao công lao của các cán bộ, chiến sĩ đã phục vụ cuộc đấu tranh ngoại giao của ta tại Hội nghị Geneva 1954, đặc biệt là các thành viên của Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - những người đã tham gia trực tiếp vào cuộc đấu trí cam go, góp phần làm nên thành công của Hội nghị. Sáu mươi năm đã trôi qua, nhiều đồng chí đã không còn nữa, nhiều đồng chí tuổi cao sức yếu không về dự được Lễ kỷ niệm. Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi xin gửi tới các đồng chí và gia đình lời thăm hỏi ân cần và những tình cảm thân thiết nhất; đồng thời vui mừng thông báo: Đảng và Nhà nước đã quyết định phong tặng danh hiệu cao quý "Anh hùng Lực lượng vũ trang" cho Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do những đóng góp to lớn và quan trọng của Đoàn tại Hội nghị Giơ-ne-vơ 1954 dẫn đến chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Thưa các đồng chí và các bạn,

Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, trong tình thế thù trong, giặc ngoài, vận mệnh của chính quyền cách mạng mới được thành lập như "ngàn cân treo sợi tóc", bằng những nỗ lực ngoại giao tài tình, linh hoạt, mềm dẻo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã nhân nhượng những gì có thể để bảo vệ nền độc lập non trẻ và mong giữ được nền hòa bình cho đất nước vừa mới trải qua nạn đói khủng khiếp và tác động nặng nề của chiến tranh thế giới và ách thống trị của chủ nghĩa thực dân. Nhưng với dã tâm quyết cướp nước ta một lần nữa, thực dân Pháp đã thổi bùng lên ngọn lửa chiến tranh xâm lược trên cả đất nước Việt Nam.

Hưởng ứng Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, toàn thể nhân dân Việt Nam đã nhất tề đứng lên với ý chí "Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ", tiến hành cuộc kháng chiến trường kỳ đầy hy sinh, gian khổ; với đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, dựa vào sức mình là chính. Chiến thắng của quân và dân ta trên khắp các chiến trường mà đỉnh cao là Chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử đã dẫn đến Hội nghị Geneva về chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Đông Dương. Được khai mạc vào ngày 8-5-1954, chỉ một ngày sau khi chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc toàn thắng, Hội nghị Geneva là một quá trình đàm phán gay go, quyết liệt kéo dài 75 ngày đêm với 31 phiên họp cùng với nhiều cuộc tiếp xúc song phương và đa phương bên lề Hội nghị; cuối cùng Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam đã được ký kết.

Việc ký kết Hiệp định Geneva là một thắng lợi to lớn, có ý nghĩa vô cùng quan trọng của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Lần đầu tiên, Chính phủ Pháp và "mỗi nước tham gia Hội nghị Geneva cam kết tôn trọng chủ quyền, độc lập thống nhất toàn vẹn lãnh thổ...", "tuyệt đối không can thiệp vào công việc nội trị" của Việt Nam; quân đội Pháp phải rút về nước, miền Bắc Việt Nam được hoàn toàn giải phóng, bước vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, trở thành hậu phương lớn và vững chắc cho nhân dân miền Nam tiếp tục cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Hiệp định Geneva là một bước tiến quan trọng, khẳng định khát vọng của Việt Nam về một nền hòa bình gắn liền với độc lập chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; vừa có ý nghĩa pháp lý, vừa tạo cơ sở vật chất, tinh thần để nhân dân ta tiếp tục đấu tranh giành thắng lợi trong sự nghiệp giải phóng hoàn toàn đất nước.

Thắng lợi tại Hội nghị Geneva là thắng lợi của lòng yêu nước nồng nàn, ý chí độc lập, khát vọng tự do và yêu chuộng hòa bình của dân tộc Việt Nam đã được hun đúc qua hàng nghìn năm lịch sử. Đây là thắng lợi của đường lối cách mạng, đường lối kháng chiến, đường lối đối ngoại đúng đắn của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; thắng lợi của chín năm kháng chiến trường kỳ gian khổ với những hy sinh to lớn của nhân dân ta; thắng lợi của nền ngoại giao cách mạng non trẻ của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Lần đầu tiên nền ngoại giao cách mạng Việt Nam bước lên vũ đài quốc tế, tham gia vào một hội nghị đa phương, trong bối cảnh tình hình thế giới và quan hệ quốc tế có nhiều diễn biến rất phức tạp, các nước lớn tham gia Hội nghị đều theo đuổi những mục tiêu và lợi ích khác nhau, nhưng chúng ta đã giành được thắng lợi. Đoàn đàm phán của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã phát huy chiến thắng của quân và dân ta trên chiến trường, sức mạnh chính nghĩa của dân tộc, vận dụng nhiều hình thức hoạt động phong phú, với phương pháp đấu tranh kiên định, lập luận sắc bén, thuyết phục nhưng linh hoạt, mềm dẻo về sách lược, đã đạt được kết quả quan trọng trong điều kiện lúc đó.

Thắng lợi tại Hội nghị Geneva cũng là thắng lợi của tinh thần đoàn kết quốc tế. Trong cuộc đấu tranh tại Hội nghị Geneva và việc thực hiện các điều khoản của Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam cũng như trong suốt cuộc chiến đấu trường kỳ, gian khổ chống chủ nghĩa thực dân, giành độc lập tự do, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, nhân dân ta đã nhận được sự ủng hộ, giúp đỡ chí tình của các lực lượng cách mạng Lào và Cam-pu-chia, sự hỗ trợ to lớn của các nước xã hội chủ nghĩa, bạn bè quốc tế, của nhân dân yêu chuộng hòa bình và công lý trên thế giới. Đảng, Nhà nước và nhân dân ta mãi mãi ghi nhớ, biết ơn sự ủng hộ, giúp đỡ quý báu đó.

Thưa các đồng chí và các bạn,

Sáu mươi năm đã đi qua, tình hình quốc tế và khu vực có nhiều thay đổi, nhưng Hiệp định Geneva vẫn luôn để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay và mai sau. Đó là:

Bài học trong tình hình quốc tế hết sức phức tạp, các nước lớn chi phối các quan hệ quốc tế, cần phải nêu cao tinh thần độc lập, tự chủ, kiên trì bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; kiên định về nguyên tắc, linh hoạt, mềm dẻo về sách lược, "dĩ bất biến, ứng vạn biến" theo tư tưởng Hồ Chí Minh; biết giành thắng lợi từng bước trong cuộc đấu tranh lâu dài, gian khổ vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Bài học về phát huy vai trò của công tác đối ngoại, tăng cường đối thoại, tận dụng hết khả năng sử dụng các biện pháp hòa bình để giải quyết các tranh chấp, xung đột trong quan hệ với các nước, phù hợp với luật pháp quốc tế, ra sức giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định vì lợi ích của nhân dân ta và nhân dân thế giới.

Bài học về tăng cường tiềm lực, nâng cao sức mạnh tổng hợp của đất nước là nhân tố bên trong có ý nghĩa quyết định, tạo cơ sở vững chắc cho hoạt động đối ngoại để bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, duy trì hòa bình, ổn định cùng phát triển, theo lời dạy của Bác Hồ "Thực lực là cái chiêng, ngoại giao là cái tiếng. Chiêng có to thì tiếng mới lớn".

Bài học về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại; tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân thế giới, các lực lượng yêu chuộng hòa bình và công lý trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thưa các đồng chí và các bạn,

Sau gần 30 năm thực hiện công cuộc Đổi mới toàn diện đất nước do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo, nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử: giữ vững ổn định chính trị - xã hội, thoát khỏi tình trạng nước nghèo, kém phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân từng bước được cải thiện, sức mạnh tổng hợp của đất nước được nâng lên... Về đối ngoại, đất nước ta hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, thiết lập quan hệ ngoại giao với hầu hết các nước trên thế giới, trong đó có quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện với nhiều nước lớn và các nước láng giềng; tham gia tích cực vào hoạt động của các tổ chức quốc tế như ASEAN, APEC, ASEM, WTO, Liên hợp quốc; đóng góp tích cực cho việc giữ gìn hòa bình, an ninh ở khu vực và trên thế giới. Vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam không ngừng được nâng cao.

Tuy nhiên, đất nước ta cũng đang đứng trước những khó khăn, thách thức: Kinh tế phát triển còn chậm và chưa bền vững; chất lượng tăng trưởng, năng suất, hiệu quả, sức cạnh tranh, tính tự chủ còn thấp; các mặt văn hóa - xã hội, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, y tế, môi trường còn nhiều bất cập, cuộc sống của nhân dân ở một số vùng còn khó khăn. Những vấn đề an ninh phi truyền thống đang nổi lên đòi hỏi phải có những nỗ lực hợp tác quốc tế để giải quyết. Đặc biệt, tình hình xâm phạm và tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông đang có những diễn biến phức tạp, tạo ra những thách thức nghiêm trọng đối với công cuộc bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và duy trì môi trường hòa bình để xây dựng đất nước ta.

Tình hình đó đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta phải tiếp tục phát huy truyền thống anh hùng của dân tộc, tăng cường xây dựng lực lượng, đoàn kết nhất trí, vận dụng sáng tạo những bài học của các thế hệ người Việt Nam ta trong lịch sử, trong đó có kinh nghiệm từ Hội nghị Geneva 1954 để thực hiện thắng lợi đường lối của Đảng và Nhà nước trên các lĩnh vực; về lĩnh vực đối ngoại, cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ chủ yếu sau đây:

Một là, tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo toàn diện và thống nhất của Đảng, sự quản lý tập trung của Nhà nước đối với các hoạt động đối ngoại; phối hợp chặt chẽ, hài hòa giữa các hoạt động đối ngoại của Đảng, ngoại giao nhà nước, ngoại giao nhân dân và giữa ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa, cũng như giữa đối ngoại với kinh tế, quốc phòng và an ninh; tạo thành một thể thống nhất thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hai là, tiếp tục giữ vững đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác cùng phát triển; lấy lợi ích quốc gia, dân tộc là mục tiêu và nguyên tắc cao nhất; đấu tranh không khoan nhượng với các thế lực mưu toan xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, đồng thời kiên trì chủ trương giải quyết mọi tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tôn trọng những cam kết khu vực và luật pháp quốc tế.

Ba là, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng để huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực cả bên trong và bên ngoài phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tăng cường sức mạnh tổng hợp của đất nước và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế; đồng thời thực hiện nhất quán phương châm "Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, phấn đấu vì hòa bình, độc lập, hợp tác và phát triển".

Bốn là, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, việc thực hiện đường lối và các chủ trương, chính sách đối ngoại không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành đối ngoại mà trở thành nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và của toàn dân. Vì vậy, cùng với việc tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ đối ngoại có phẩm chất chính trị và tính chuyên nghiệp cao, đáp ứng những yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, cần nâng cao năng lực và ý thức của tất cả các tổ chức, cơ quan, ban, ngành, địa phương, doanh nghiệp và từng người dân trong xử lý những vấn đề liên quan hoặc có yếu tố nước ngoài, tạo lòng tin và tình cảm tốt đẹp của nhân dân các nước đối với Việt Nam, cùng góp phần thực hiện thắng lợi đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta.

Thưa các đồng chí và các bạn,

Từ ngàn xưa, Việt Nam là một dân tộc yêu chuộng hòa bình. Trải qua các cuộc chiến tranh giữ nước, hơn ai hết, nhân dân Việt Nam luôn hiểu rõ giá trị của hòa bình, nhưng hòa bình phải gắn liền máu thịt với độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ. Sáu thập kỷ qua, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã anh dũng chiến đấu, không sợ hy sinh, gian khổ trong các cuộc kháng chiến lâu dài, gian khổ để bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.

Kỷ niệm 60 năm Ngày ký Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam, chúng ta kiên định giữ vững lập trường, tư tưởng ngoại giao của Chủ tịch Hồ Chí Minh thể hiện trong điện văn gửi Liên hợp quốc và Chính phủ các nước sau khi Người thay mặt quốc dân đồng bào đọc Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 2-9-1945: "... Nhân dân chúng tôi thành thật mong muốn hòa bình. Nhưng nhân dân chúng tôi cũng kiên quyết chiến đấu đến cùng để bảo vệ những quyền thiêng liêng nhất: toàn vẹn lãnh thổ cho Tổ quốc và độc lập cho đất nước".

Tự hào với truyền thống ngoại giao hòa bình, hòa hiếu, hữu nghị, nhân đạo nhưng kiên định bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, chúng ta nguyện làm hết sức mình để duy trì môi trường hòa bình, ổn định, hữu nghị và hợp tác cùng phát triển, đồng thời không ngừng đề cao cảnh giác, làm thất bại mọi mưu toan xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng của đất nước ta.

Với sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc và sự ủng hộ quốc tế, vận dụng những bài học kinh nghiệm từ Hội nghị Geneva năm 1954, chúng ta tin tưởng rằng, cuộc đấu tranh chính nghĩa bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ nói riêng, công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam thiêng liêng của nhân dân ta nói chung, nhất định sẽ giành thắng lợi hoàn toàn.

Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh muôn năm!

Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam muôn năm!

Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta!

Xin trân trọng cảm ơn các đồng chí và các bạn.