Chị H.T.N. (Hà Đông, Hà Nội) vì muốn ép cân, giảm cân nhanh nên lựa chọn không ăn tinh bột, thực hiện chế độ ăn kiêng là rau, hoa quả, nhưng đường huyết xét nghiệm lúc đói lại đáng báo động.
Nguyên nhân là do quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Nếu không ăn tinh bột mà đường huyết cao là do bị rối loạn chuyển hóa, cơ thể tự chuyển hóa sang đường.
N.T.T. (15 tuổi), đang trong độ tuổi dậy thì, bắt đầu quan tâm đến cân nặng và ngoại hình nên nhịn ăn tinh bột để giảm cân đến trong tình trạng cơ thể mệt mỏi, sức khỏe giảm, học tập kém tập trung do nhịn ăn tinh bột trong một thời gian dài.
Nguyên nhân là bởi, não là cơ quan tiêu thụ nhiều glucose nhất trong cơ thể. Để não hoạt động tốt thì lượng đường trong máu cần ổn định (không nên quá thấp hay quá cao). Các nghiên cứu cho thấy sự sụt giảm về lượng glucose có thể có tác động tiêu cực đến sự tập trung, trí nhớ, học tập và nhận thức. Bộ não cũng sử dụng nhiều glucose hơn trong các thời điểm trí não cần tập trung cao độ.
Tiến sĩ, bác sĩ Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam cho hay, carbs là chất dinh dưỡng cơ bản mà cơ thể bạn chuyển hóa thành glucose hoặc đường trong máu để tạo năng lượng cho cơ thể hoạt động. Một chế độ ăn kiêng rất ít carb, như keto và giai đoạn đầu của Chế độ ăn kiêng Atkins, sẽ khiến cơ thể bạn rơi vào tình trạng ketosis. Gan của bạn bắt đầu tạo ra xeton - một loại nhiên liệu hoạt động khi cơ thể bạn không có đủ đường để hoạt động - bằng cách phân hủy chất béo.
Để mang lại tình trạng ketosis dinh dưỡng, chế độ ăn kiêng cực kỳ ít carb giới hạn lượng carb của bạn ở mức dưới 10% tổng lượng chất dinh dưỡng đa lượng (carbs, chất béo và protein).
Việc thiếu carbs đột ngột sẽ khiến bạn giảm cân. Tuy nhiên, lúc đầu nó chủ yếu là trọng lượng nước. Điều này chủ yếu là do việc cắt giảm lượng carbs cũng làm mất đi lượng glycogen dự trữ trong cơ bắp của bạn.
Glycogen giúp cơ thể bạn giữ nước. Bạn cũng có thể mất một ít muối cùng với lượng carbs bạn đã cắt bỏ. Khi bạn bắt đầu ăn lại carbs, trọng lượng nước sẽ quay trở lại ngay lập tức. Phải mất 2 đến 3 tuần để quá trình ketosis tăng tốc và bắt đầu đốt cháy chất béo
Tuy nhiên khi bạn nhịn ăn tinh bột, cắt giảm toàn bộ tinh bột ra khỏi chế độ ăn bạn sẽ phải đối mặt với những nguy cơ về sức khỏe.
Đầu tiên, cắt tinh bột sẽ làm giảm hiệu suất, thể chất và tinh thần: Nguồn nhiên liệu ưa thích của cơ thể cung cấp hầu hết các hoạt động hàng ngày là carbohydrate. Não và các tế bào hồng cầu của bạn hầu như chỉ dựa vào carbohydrate để làm nhiên liệu. Cắt giảm tinh bột khỏi chế độ ăn có thể gây tình trạng mệt mỏi, đau đầu... làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống
Thứ hai, cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng: việc cắt giảm này cũng đồng nghĩa với việc bạn phải loại bỏ khỏi chế độ ăn một số thực phẩm lành mạnh làm hạn chế lượng vitamin, khoáng chất, chất xơ quan trọng đối với sức khỏe.
Thứ ba, bạn có thể bị cúm Keto: việc cắt giảm tinh bột nhất là trong chế độ Ketosis có thể khiến cơ thể suy nhược, mệt mỏi, chóng mặt và đau đầu, khiến bạn cảm thấy giống các triệu chứng của cúm.
Thứ tư, có thể gặp tình trạng sương mù não: Bạn có thể cảm thấy hay quên, thiếu tập trung khi lúc này cơ thể đang cố gắng duy trì mức đường huyết bình thường. Ban đầu cũng sẽ có thể khó ngủ.
Thứ năm, giảm lượng đường huyết: Chế độ ăn kiêng siêu ít carb sẽ làm giảm lượng đường trong máu của bạn. Mặc dù điều này có thể hữu ích nếu bạn bị tiểu đường. Nhưng trong quá trình Ketosis có thể dẫn đến hạ đường huyết. Các dấu hiệu hạ đường huyết bao gồm run, chóng mặt, đói, yếu ớt.
Thứ sáu, bạn sẽ giảm lượng nước của cơ thể: Thiếu carbs đột ngột sẽ khiến bạn giảm cân. Tuy nhiên, trong thời gian đầu nó chủ yếu đến từ việc giảm trọng lượng nước. Thiếu carbs đột ngột sẽ khiến bạn giảm cân. Tuy nhiên, nó chủ yếu là trọng lượng nước. Do việc cắt giảm carbs cũng làm tiêu hao lượng glycogen dự trữ trong cơ bắp của bạn. Glycogen giúp cơ thể bạn giữ nước.
Thứ bảy, làm trầm trọng các vấn đề bệnh thận: Việc Ketosis có thể làm tăng nồng độ axit uric, dẫn đến sỏi thận hoặc bệnh gút.
Một tác hại nghiêm trọng khác của chế độ ăn hạn chế tinh bột đối với sức khỏe là dẫn đến tình trạng thiếu hụt tinh bột. Thay vì chuyển hóa đường như bình thường, cơ thể sẽ lựa chọn chuyển hóa ketone – các thể được sản xuất ra bởi chất béo.
Điều này có thể gây ra nhiễm ketone máu, khiến bệnh nhân bị hôn mê, thậm chí là tử vong. Tuy nhiên, những biến chứng này chỉ xảy ra nếu cơ thể bị thiếu hụt tinh bột ở mức độ nghiêm trọng.
"Thay vì chuyển sang chế độ ăn kiêng rất ít carb để giảm cân, hãy bắt đầu bằng cách cắt giảm lượng carb đã qua chế biến, giảm khẩu phần và tăng lượng rau không chứa tinh bột mà bạn đang ăn. Kết hợp với các bài tập tốt nhất để giảm cân, bạn sẽ thấy cân nặng giảm xuống nhanh chóng", bác sĩ Sơn khuyến cáo.
