Bộ Tài chính cho biết, chín tháng đầu năm, giải ngân nguồn vốn vay nước ngoài của năm 2020 đạt hơn 28% so tổng dự toán được Chính phủ giao. Con số này cao hơn so cùng kỳ năm 2019 nhưng so tổng mức giải ngân vốn đầu tư công năm 2020 thì vẫn còn thấp và chậm.
Dù cho Chính phủ đã tổ chức một số đoàn công tác làm việc với các bộ, ngành, địa phương về giải ngân vốn đầu tư công, và Bộ Tài chính cũng đã tổ chức nhiều đoàn công tác đến các địa phương để trao đổi nhằm khắc phục những khó khăn, vướng mắc, giúp cho tỷ lệ giải ngân trong quý 2 và quý 3 đã có nhiều tiến bộ, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra, Thứ trưởng Tài chính Trần Xuân Hà nêu nội dung trọng tâm của hội nghị.
Theo Phó Cục trưởng Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) Trần Xuân Thảo, là nhà tài trợ lớn cho Việt Nam, hiện nay, tổng vốn vay WB đã cam kết cho 36 chương trình, dự án đang triển khai là 7.369,5 triệu USD, trong đó có 33 khoản vay đã ký hiệp định với số vốn vay là 6.589 triệu USD, ba khoản vay mới đàm phán đã được phía IDA phê duyệt nhưng chưa ký hiệp định với số vốn vay là 506 triệu USD. Trong danh mục này, tám khoản vay sẽ kết thúc giải ngân năm 2020, 10 khoản vay sẽ kết thúc giải ngân năm 2021.
Về giải ngân, theo dự toán vốn năm 2020 của phía Việt Nam (tính theo năm tài chính, tức là từ 1-1 tới 30-9-2020), trị giá giải ngân vốn WB (theo phương thức trực tiếp và tạm ứng vào tài khoản đặc biệt) tăng 55% so cùng kỳ năm 2019. Còn theo cách tính của WB dựa trên năm tài khóa 2021 (tính từ ngày 1-7-2020) thì có 18/36 khoản vay chưa giải ngân, dẫn đến tỷ lệ giải ngân theo cách tính của WB (số giải ngân/tổng vốn vay cam kết) năm 2021 là rất thấp.
Bà Thảo cũng cho biết, tính đến 30-9-2020, có 34 dự án/tiểu dự án vay WB đề xuất trả lại kế hoạch vốn năm 2020 với tổng số kế hoạch vốn đề xuất trả lại bằng 34,6% tổng dự toán được giao của các dự án vay WB.
Tham luận tại Hội nghị, đại diện một số bộ, như: Bộ Giao thông vận tải, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tài nguyên và Môi trường… cùng đại diện một số địa phương như TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Vĩnh Phúc, Yên Bái, Hải Dương… đã dẫn ra các nguyên nhân khiến tỷ lệ giải ngân nguồn vốn vay này còn thấp.
Đặc biệt là phải điều chỉnh, gia hạn dẫn đến phải sửa đổi hiệp định vay; thiết kế dự án không phù hợp, khó triển khai; chậm hoàn thành các thủ tục chuẩn bị đầu tư, thủ tục đầu tư: chậm duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, bản vẽ thi công, tổng dự toán; công tác bồi thường tái định cư gặp khó khăn dẫn đến vốn dư nhiều. Có ý kiến cho rằng, mô hình dự án ODA, khoản vay gộp chưa phù hợp quy định của Việt Nam và chưa thực sự thuận lợi đối với các cơ quan thực hiện…
Trước những khó khăn, vướng mắc đó, các đại biểu tham dự Hội nghị đã đề xuất một số biện pháp nhằm thúc đẩy giải ngân vốn vay WB.
Trong đó, Bộ Tài chính lưu ý các bộ, ngành, địa phương hoàn thành các giải pháp để thực thi phần nghĩa vụ thuộc về phía Việt Nam, không để vốn dư quá nhiều trong các tài khoản đặc biệt. Đồng thời, Bộ Tài chính Việt Nam cũng tập hợp các kiến nghị đối với WB sao cho tương thích và hiệu quả.
Phát biểu tại Hội nghị, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Carolyn Turk cho rằng, các ý kiến tham luận đã giúp World Bank hiểu thêm và nắm bắt thông tin được đầy đủ hơn về tình hình triển khai các dự án của các bộ, ngành, địa phương.
Bà Carolyn Turk khẳng định, WB sẽ nỗ lực hết sức tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, tránh kéo dài gây ảnh hưởng tới quá trình triển khai và giải ngân của các dự án do World Bank hỗ trợ, nhưng cũng kiên quyết thu hồi nếu các dự án chậm trễ không có lý do thuyết phục.
