Lúng túng trong dồn điền, đổi thửa
Một trong những khó khăn lớn nhất để Hà Nội đẩy mạnh việc sản xuất nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn theo hướng sinh thái chính là việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sau dồn điền, đổi thửa.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) Hà Nội, đến nay toàn thành phố thực hiện dồn điền, đổi thửa được 76.281 trong số 78.446 ha, trong đó diện tích lúa chất lượng cao đạt 27.891 ha, chuyển đổi từ đất lúa sang cây rau màu 6.535 ha; cây ăn quả được 1.930 ha, hoa 2.800 ha, tập trung chủ yếu ở các huyện Phúc Thọ, Chương Mỹ, Gia Lâm, Sóc Sơn, Đan Phượng, Mê Linh… Chăn nuôi tập trung phát triển theo vùng, xã trọng điểm và ngoài khu dân cư gồm 15 xã chăn nuôi bò sữa, 19 xã chăn nuôi bò thịt, 13 xã chăn nuôi lợn, 29 xã chăn nuôi gia cầm, với 3.648 trại chăn nuôi quy mô lớn ngoài khu dân cư.
Thế nhưng, theo Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội Nguyễn Văn Hùng, hiện nay, công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của thành phố còn thấp, chưa đáp ứng mục tiêu, tiến độ theo kế hoạch đề ra. Nguyên nhân do một số địa phương để thất lạc hồ sơ, phương án dồn điền, đổi thửa, sơ đồ đo đạc, chia ruộng, biên bản bốc thăm giao ruộng cho nhân dân, gây khó khăn cho việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp cho các hộ gia đình, cá nhân sau dồn điền đổi thửa. Sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền trong công tác dồn điền, đổi thửa chưa quyết liệt, trình độ, năng lực của cán bộ còn hạn chế, ngại khó, ngại va chạm…
Bí thư Huyện ủy Phú Xuyên Phạm Hải Hoa cho biết, tổng số giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp của huyện là 49.726 giấy và huyện phấn đấu hết năm 2016 sẽ hoàn thành mục tiêu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai còn nhiều khó khăn do sau hơn 20 năm, việc cho tặng, nhượng, thừa kế quyền sử dụng đất nông nghiệp diễn ra nhiều, nhưng trước đó, các hộ gia đình, cá nhân chưa hoàn thiện hồ sơ theo quy định. Đối với huyện Phú Xuyên chỉ có 20% diện tích của các hộ được giữ ổn định.
Bên cạnh đó, bình quân diện tích đất nông nghiệp của huyện còn thấp, từ 1,1 đến 1,5 sào Bắc Bộ/người, dẫn tới tích tụ ruộng đất còn chậm cho nên việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi chưa được nhiều. Cơ sở hạ tầng mặc dù được thành phố hỗ trợ theo Quyết định số 16/2012/QĐ-UBND ngày 6-7-2012 nhưng việc cứng hóa kênh mương, giao thông, thủy lợi nội đồng vẫn còn hạn chế, chưa đồng bộ, chưa đáp ứng được yêu cầu sản xuất nông nghiệp tiên tiến, hiện đại.
Hạn chế ứng dụng công nghệ cao
Giám đốc Sở NN-PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ cho rằng, để từng bước chuyển đổi sản xuất nông nghiệp Thủ đô theo hướng hàng hóa, sinh thái bền vững, công tác nghiên cứu, ứng dụng chuyển giao tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất nông nghiệp cần được đầu tư đồng bộ. Tuy nhiên, hiện giá trị sản phẩm ứng dụng công nghệ cao đồng bộ đối với các loại cây trồng, vật nuôi chủ lực có lợi thế (rau, hoa, cây ăn quả, chè, chăn nuôi, thủy sản…) trên địa bàn thành phố còn thấp, chủ yếu là ứng dụng công nghệ cao từng phần. Sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đều ở quy mô nhỏ, phân tán, thiếu đồng bộ, chưa có các doanh nghiệp trang trại ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất. Đồng thời, chưa có các khu, vùng sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và hiện mới có hai dự án sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao được thành phố phê duyệt chủ trương.
Nguyên nhân của tình trạng nêu trên là do hạ tầng giao thông, thủy lợi, điện, hệ thống xử lý môi trường trong các vùng, khu sản xuất nông nghiệp tập trung chưa được đầu tư đồng bộ để đáp ứng yêu cầu phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Đất nông nghiệp phần lớn đều do hộ gia đình quản lý có quy mô nhỏ, trong khi lại thiếu sự liên kết, hợp tác với nhau và với doanh nghiệp để thực hiện đầu tư, ứng dụng đồng bộ công nghệ cao trong sản xuất, chế biến, bảo quản, tiêu thụ sản phẩm.
Theo bà Bùi Hường Bích - HTX Đan Hoài (huyện Đan Phượng), một trong những đơn vị ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất hoa cho biết, chính sách khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của T.Ư đã được ban hành nhưng nội dung, mức hỗ trợ chưa phù hợp với thực tiễn sản xuất. Ngoài ra, sản xuất, chế biến, bảo quản sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao cần có nguồn vốn đầu tư lớn, thời gian thu hồi vốn dài, kết quả sản xuất, kinh doanh phụ thuộc nhiều vào điều kiện khí hậu, thời tiết, dẫn tới hiệu quả thấp. Vì thế, chỉ một số ít doanh nghiệp có tiềm lực mới tham gia đầu tư vào lĩnh vực này.
Cần các giải pháp đồng bộ
Để từng bước xây dựng phát triển các vùng, doanh nghiệp, trang trại, hợp tác xã, hộ gia đình sản xuất, chế biến, bảo quản sản phẩm nông nghiệp theo hướng hiện đại, tạo ra nhiều sản phẩm có năng suất vượt trội, giá trị gia tăng cao, an toàn thực phẩm, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân Thủ đô và xuất khẩu, Giám đốc Sở NN-PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ cho biết, thời gian tới, thành phố sẽ tập trung đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao ở các vùng, khu, trang trại sản xuất bao gồm: Đào tạo cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật nông nghiệp công nghệ cao, tham quan, trao đổi kinh nghiệm về kỹ thuật sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Muốn vậy, thành phố cần bố trí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, phát triển sản xuất trong các vùng, khu sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Trong đó, đầu tư, hỗ trợ hình thành các cơ sở sản xuất giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản; hỗ trợ đầu tư các cơ sở sơ chế, chế biến, bảo quản nông sản; đường giao thông trục chính nội đồng; hệ thống tưới, tiêu nước, xử lý môi trường. Đồng thời, hướng dẫn và hỗ trợ các doanh nghiệp, chủ trang trại, hợp tác xã, hộ gia đình áp dụng kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Ba Vì Nguyễn Đình Dần, thành phố cần nghiên cứu ban hành cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ đối với huyện có điều kiện kinh tế khó khăn, sản xuất nông nghiệp là chủ yếu, nhất là cải cách thủ tục hành chính trong đấu giá quyền sử dụng đất, tạo điều kiện nhanh gọn về thủ tục và thời gian. Đồng thời Nhà nước ban hành hướng dẫn chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi theo quy hoạch xây dựng nông thôn mới được duyệt, nhất là đối với những diện tích sản xuất kém hiệu quả sang mô hình nuôi trồng thủy sản có giá trị kinh tế cao theo Nghị định số 35/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Các bộ, ngành rà soát, sửa đổi đồng bộ các chính sách đã được Trung ương ban hành, bảo đảm tính khả thi, sát với thực tiễn như: Chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, chính sách hỗ trợ trong liên kết tổ chức sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp…
Cùng với đó, các huyện, thị xã phải tăng cường tuyên truyền, vận động để nhân dân hiểu được vai trò, lợi ích của việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm tăng giá trị sử dụng đất, tăng thu nhập cho người dân. Đồng thời, công tác quảng bá sản phẩm ra thị trường cần được thường xuyên quan tâm và chú trọng như liên kết với các doanh nghiệp để tiêu thụ sản phẩm, xây dựng thương hiệu các loại sản phẩm để bảo đảm đầu ra ổn định.
