Đẩy mạnh tiếp cận y tế thông qua đổi mới sáng tạo

Trung tâm Đổi mới sáng tạo Y tế đặt tại Viện nghiên cứu và ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI4LIFE) thuộc Đại học Bách khoa Hà Nội là thành quả của sự hợp tác giữa AstraZeneca và Đại học Bách khoa Hà Nội.

Đáng chú ý, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Y tế là thành viên của Mạng lưới A.Catalyst Network (gồm hơn 20 trung tâm trên toàn thế giới của AstraZeneca) được thành lập nhằm đẩy mạnh các đổi mới sáng tạo y tế dựa trên AI và thúc đẩy khả năng tiếp cận công bằng các giải pháp y tế tiên tiến trên khắp Việt Nam và minh chứng cho mô hình hợp tác công tư; mặt khác hiện thực hóa tầm nhìn về đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong y tế được nêu trong Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Ông Atul Tandon - Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc AstraZeneca Việt Nam cho biết: AstraZeneca đang xây dựng một hệ sinh thái mạnh mẽ kết nối các doanh nghiệp, nhà nghiên cứu, các tổ chức chính phủ và các tổ chức y tế để thúc đẩy đổi mới sáng tạo mang lại những hiệu quả và lợi ích thiết thực.

Sự hợp tác này đặt Việt Nam ở vị trí tiên phong trong chuyển đổi số y tế đồng thời giải quyết những thách thức y tế của quốc gia. Thông qua các đối tác chiến lược này, chúng tôi sẽ mang đến các giải pháp số mang tính chuyển đổi, hỗ trợ nhân viên y tế và người dân phát hiện, chẩn đoán và quản lý các bệnh phức tạp như ung thư, đái tháo đường, tim mạch và các bệnh về hô hấp…

Hiện nay Việt Nam đang đối mặt với áp lực y tế gia tăng từ tốc độ già hóa dân số nhanh và biến đổi khí hậu. Những yếu tố này đang thúc đẩy sự gia tăng các bệnh không lây nhiễm bao gồm bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, hen suyễn và các loại ung thư, với nhiều bệnh lý hiện xuất hiện ở độ tuổi trẻ hơn trong lực lượng lao động.

Các thống kê cho thấy, các bệnh không lây nhiễm chiếm hơn 70% tổng số ca tử vong tại Việt Nam, trong đó 41,5% xảy ra trước tuổi 70. Gánh nặng này còn trầm trọng hơn do chẩn đoán ở giai đoạn muộn làm giảm hiệu quả điều trị và gia tăng chi phí, cùng với sự chênh lệch đáng kể về khả năng tiếp cận sàng lọc, chẩn đoán và điều trị giữa các trung tâm đô thị và các vùng nông thôn hoặc vùng sâu vùng xa.

Trong thời gian tới, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Y tế sẽ tập trung vào việc đẩy nhanh ứng dụng AI trong y tế thông qua phòng nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo chuyên phát triển các giải pháp vào thử nghiệm lâm sàng thế hệ mới, khoa học y sinh và nghiên cứu y tế.

Được biết, trung tâm đã công bố đợt đầu tiên của Chương trình thúc đẩy đổi mới sáng tạo y tế, với sự tham gia của các công ty khởi nghiệp start-up và nhà nghiên cứu. Các tổ chức này sẽ thúc đẩy 10 dự án thuộc tám start-up công nghệ y tế và thiết bị y tế, với các lĩnh vực trọng tâm chiến lược bao gồm: Nâng cao chẩn đoán sớm; Tối ưu hóa điều trị; Xây dựng năng lực; Nghiên cứu đổi mới...

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Huỳnh Quyết Thắng, Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng: Sự ra đời của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Y tế là một cột mốc quan trọng trong sứ mệnh thúc đẩy đổi mới sáng tạo phục vụ xã hội của Đại học Bách khoa Hà Nội. Thông qua mối quan hệ đối tác với AstraZeneca, chúng tôi đang xây dựng một hệ sinh thái, nơi mà những thành tựu nghiên cứu xuất sắc về AI và công nghệ được ứng dụng trực tiếp để giải quyết các thách thức y tế của Việt Nam. Sự hợp tác này sẽ hỗ trợ sinh viên và nhà nghiên cứu phát triển các giải pháp thực tế dựa trên AI đồng thời kết nối họ với chuyên môn và nguồn lực toàn cầu. Chúng tôi đang xây dựng không chỉ một trung tâm nghiên cứu, mà là một hệ sinh thái để đổi mới cách thức triển khai các dịch vụ y tế và nâng cao sức khỏe người dân trên cả nước.

Tại sự kiện ra mắt Trung tâm Đổi mới sáng tạo, các công ty công nghệ y tế đã giới thiệu và cho người dân trải nghiệm thực tế các công nghệ y tế hỗ trợ bởi AI, bao gồm các giải pháp như máy hô hấp ký ứng dụng AI, chụp nhũ ảnh và X-quang ngực hỗ trợ bởi AI, hệ thống AI-ECG, siêu âm tim AI, chatbot y tế AI, hệ thống y tế từ xa (Telehealth Evibody) từ nhiều đối tác trong nước và quốc tế.

Tiến sĩ Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám bệnh, chữa bệnh (Bộ Y tế), Chủ tịch Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam cho biết: Trong quá trình triển khai đổi mới sáng tạo, ngành Y tế đã xuất hiện những mô hình tiêu biểu. Tại Bắc Ninh, mô hình Y tế thông minh đã bước đầu ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phân tích hình ảnh X-quang, hỗ trợ sàng lọc bệnh lý hô hấp và ung thư phổi, giúp giảm thời gian chẩn đoán và nâng cao năng lực chuyên môn cho bác sĩ tuyến cơ sở thông qua hệ thống hội chẩn từ xa.

Tại Hưng Yên, mô hình Y tế thông minh tập trung vào quản lý bệnh không lây nhiễm dựa trên nền tảng dữ liệu đồng bộ, hỗ trợ phát hiện sớm người có nguy cơ và xây dựng bản đồ bệnh tật, qua đó giúp địa phương chủ động hơn trong công tác quản lý sức khỏe cộng đồng. Những mô hình này cho thấy khi công nghệ, đổi mới sáng tạo và sự chỉ đạo quyết liệt của địa phương được kết hợp hài hòa, năng lực hệ thống y tế được nâng lên rõ rệt trong thời gian ngắn.

Những bài học từ Bắc Ninh, Hưng Yên và nhiều địa phương khác khẳng định rằng đổi mới sáng tạo chính là chìa khóa để rút ngắn khoảng cách giữa tuyến cơ sở và tuyến trung ương. Do vậy, với sự quyết tâm của ngành y tế, sự đồng lòng của đội ngũ thầy thuốc, sự góp sức của các tổ chức, doanh nghiệp tiên phong trong đổi mới sáng tạo, chúng ta sẽ từng bước hiện thực hóa tầm nhìn về nền y tế Việt Nam nhân văn - minh bạch - hiện đại, nơi mọi người dân đều được tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng, không phân biệt vùng miền hay điều kiện kinh tế.