Huyện Hải Hậu, là một trong 5 huyện đầu tiên của cả nước đạt chuẩn nông thôn mới và là huyện đầu tiên có tất cả xã, thị trấn đạt chuẩn nông thôn mới. Đảng bộ tỉnh Nam Định và huyện Hải Hậu đều ban hành Nghị quyết về xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu với mục tiêu Hải Hậu là huyện nông thôn mới kiểu mẫu, đến hết năm 2021 sẽ có tất cả đơn vị cấp xã đạt hoặc cơ bản nông thôn mới nâng cao.
Nhưng đến nay, tiêu chí về nước sạch cho người dân vẫn chưa đáp ứng và khó có thể được hoàn thành bởi những vướng mắc đến quy hoạch, đầu tư. Huyện Hải Hậu có 34 xã, thị trấn nhưng đến nay chỉ có xã Hải An và thị trấn Yên Định được cấp nước sạch, còn lại 32 trong số 34 xã, thị trấn, người dân vẫn phải “sống nhờ” vào nguồn nước ngầm không bảo đảm chất lượng từ nhiều năm nay.
Năm 2017, UBND tỉnh Nam Định đã phê duyệt chủ trương đầu tư xây dựng Nhà máy sản xuất nước sạch tại huyện Hải Hậu cho Công ty cổ phần Đầu tư và cung cấp nước sạch Hoàng Kim làm chủ đầu tư với công suất 30.000m3/ngày đêm, giai đoạn 2 nâng lên 60.000m3/ngày đêm để cấp nước cho toàn bộ các xã, thị trấn của huyện. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, đơn vị này triển khai chậm tiến độ so với quy định cho nên tỉnh Nam Định đã cho chấm dứt hoạt động.
Cũng trong năm 2017, trên địa bàn huyện Xuân Trường, UBND tỉnh Nam Định phê duyệt chủ trương triển khai xây dựng 2 nhà máy nước sạch do Công ty TNHH nước sạch Hoàng Gia (Công ty Hoàng Gia) làm chủ đầu tư gồm: Dự án cấp nước sạch tại xã Xuân Trung, hoàn thành năm 2018 và Dự án nhà máy nước sạch tại xã Xuân Ninh, hoàn thành năm 2021.
Điều đặc biệt, dự án nhà máy nước sạch tại xã Xuân Ninh nằm ngay cạnh một số xã của huyện Hải Hậu. Và dù chỉ cách nhau một con đường nhưng một bên xã của huyện Xuân Trường đã có nước sạch nhiều năm, trong khi các xã chung quanh thuộc huyện Hải Hậu lại không có nước sạch để dùng. Ông Ngô Văn Bạo, xóm Phương Bắc, xã Hải Bắc, huyện Hải Hậu cho biết: “Nhiều năm sử dụng nguồn nước giếng khoan, nay cũng đã cạn kiệt và ô nhiễm nặng, giờ thì đường nước sạch ngay bên kia đường, đến xin đấu nối nhưng công ty nước sạch bảo chưa được sự chấp thuận của chính quyền vì do là khác địa bàn”.
Thế nhưng, ngay sau khi nhà máy nước sạch tại xã Xuân Ninh đi vào hoạt động, người dân và chính quyền của các xã Hải Bắc, Hải Hậu, Hải Hưng, Hải Nam, Hải Vân, Hải Thanh của huyện Hải Hậu đều có văn bản gửi UBND tỉnh Nam Định xin phép lắp đặt hệ thống lấy nguồn nước từ nhà máy nước sạch bằng nguồn vốn xã hội hóa nhưng không được chấp thuận.
Trong khi đó, công suất của nhà máy có thể cấp đủ nước sạch cho các xã nêu trên. “Chúng tôi đã chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện cần thiết để nâng công suất nhà máy, nhưng đã nhiều lần có văn bản đề xuất nhưng vẫn không được chấp thuận”, ông Hoàng Xuân Hinh - Chủ tịch HĐQT Công ty Hoàng Gia cho biết. Hiện nhà máy nước sạch xã Xuân Ninh mới khai thác khoảng 500-600m3/ngày đêm, trong khi công suất tối đa có thể đạt 4.000m3/ngày đêm.
Trong khi đó, trước nhu cầu của nhân dân và áp lực về hoàn thành tiêu chí nước sạch để huyện đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, Ban Thường vụ Huyện ủy Hải Hậu có chủ trương cho các xã được kết nối với hệ thống cung cấp nước sạch của công trình nước sạch tại xã Xuân Ninh.
Thời điểm này, trên địa bàn xã Hải Bắc đang triển khai Dự án đầu tư cải tạo, nâng cấp tuyến đường từ xã Hải Bắc, huyện Hải Hậu đi xã Xuân Ninh cho nên UBND xã Hải Bắc đã có văn bản đề nghị UBND huyện Hải Hậu cho phép Công ty Hoàng Gia khảo sát, thi công lắp đặt đường ống chính từ xóm Xuân Dục, xã Xuân Ninh đến trung tâm xã Hải Bắc.
Sau khi được UBND huyện đồng ý, từ tháng 6/2021 đến tháng 7/2021, Công ty Hoàng Gia đã thi công lắp đặt khoảng 550m đường ống (HDPE-D200) tại xóm 1, xã Hải Bắc. Song, UBND tỉnh Nam Định cho rằng, Công ty Hoàng Gia tổ chức thi công lắp đặt đường ống nước sạch tại xóm 1, xã Hải Bắc trong khi chưa có các thủ tục về đầu tư, xây dựng là không đúng quy định của pháp luật về quản lý đầu tư, xây dựng. Trao đổi với chúng tôi, ông Đỗ Hải Điền, Chủ tịch UBND huyện Hải Hậu cho biết, vì việc này Ban Thường vụ Huyện ủy, phòng, ban chức năng của UBND huyện Hải Hậu, UBND xã Hải Bắc đều phải tổ chức kiểm điểm và rút kinh nghiệm.
Lý do Công ty Hoàng Gia không được mở rộng hệ thống cấp nước sạch cho nhân dân các xã thuộc huyện Hải Hậu là do không phù hợp quy hoạch về mạng lưới cấp nước của UBND tỉnh Nam Định. Trong khi đó, theo quy định tại khoản 3, Điều 3 của Nghị định số 117/2007/NĐ-CP ngày 11/7/2007 của Chính phủ về sản xuất, cung cấp và tiêu thụ nước sạch thì việc khai thác, sản xuất và cung cấp nước sạch không phụ thuộc vào địa giới hành chính. Về đầu tư phát triển cấp nước, tại khoản 2, khoản 4, Điều 29 Nghị định số 117/2007/NĐ-CP ngày 11/7/2007 cũng quy định có thể xem xét, chỉ định đối với địa bàn đã có tổ chức, cá nhân đang thực hiện dịch vụ cấp nước mà không phải tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.
Theo ông Mai Văn Quyết, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Nam Định, về quy hoạch cấp nước, theo quy định của Nghị định Chính phủ về sản xuất, cung cấp, tiêu thụ nước sạch và hạ tầng kỹ thuật thì nội dung quy hoạch cấp nước được xác định trong quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch xây dựng và quy hoạch hệ thống đô thị, nông thôn. Do đó, việc quy hoạch cấp nước trên địa bàn nào được xác định trong quy hoạch của vùng đó, mỗi vùng phục vụ cấp nước chỉ do một đơn vị cấp nước thực hiện.
Theo quy hoạch xây dựng vùng huyện Hải Hậu và huyện Xuân Trường được UBND tỉnh Nam Định phê duyệt năm 2017 thì nhà máy nước sạch tại xã Hải Minh cung cấp cho các xã, thị trấn của huyện Hải Hậu. Nhà máy nước sạch tại xã Xuân Ninh cấp nước sạch cho xã Xuân Ninh, huyện Xuân Trường. Vì vậy, chủ trương đầu tư xây dựng tại xã Xuân Ninh đã được phê duyệt, thì các xã trên địa bàn huyện Hải Hậu không thuộc vùng cấp nước của Công ty Hoàng Gia.
Ông Trần Duy Tùng, Phó Chánh Văn phòng UBND tỉnh Nam Định cho biết thêm, theo quy hoạch điều chỉnh của huyện Hải Hậu được phê duyệt năm 2022 thì huyện có 2 nhà máy nước sạch tại xã Hải Minh và xã Hải Trung, không có quy hoạch đấu nối từ nhà máy nước sạch tại các khu vực khác, cho nên không có đủ căn cứ pháp lý để chấp thuận cho Công ty Hoàng Gia thực hiện đấu nối cấp nước cho các xã trên địa bàn huyện.
Bên cạnh đó, các dự án cung cấp nước sạch là dự án đầu tư thuộc lĩnh vực xã hội hóa, việc lựa chọn nhà đầu tư phải thực hiện theo quy định của Luật Đấu thầu và Luật Đầu tư. Tháng 6/2023, UBND tỉnh Nam Định cũng đã phê duyệt danh mục dự án xã hội hóa để lựa chọn nhà đầu tư để thực hiện 2 dự án xây dựng nhà máy nước sạch tại xã Hải Minh và xã Hải Trung. Hiện nay, sau khi đánh giá sơ bộ năng lực, kinh nghiệm của nhà đầu tư, Sở Kế hoạch và Đầu tư đã làm thủ tục đóng thầu và tiến hành mở hồ sơ đăng ký cho 2 dự án.
Những vướng mắc trong quy hoạch hệ thống cấp nước sạch của tỉnh Nam Định cần nhanh chóng được tháo gỡ để người dân sớm được dùng nước sạch hợp vệ sinh cũng như bảo đảm quá trình hoàn thiện tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu của địa phương.
Nước sạch là một trong những tiêu chí xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu mà Ban Thường vụ Huyện ủy Hải Hậu có Nghị quyết thực hiện. Để bảo đảm hoàn thiện tiêu chí này và cũng căn cứ vào nhu cầu, kiến nghị của nhân dân, chúng tôi rất mong muốn và nhiều lần đề xuất lên UBND tỉnh sớm có giải pháp cho phép huyện được kết nối đường ống nước sạch với nhà máy nước sạch bên xã Hải Ninh hoặc bố trí xây dựng nhà máy nước trên địa bàn… Đồng chí Trần Minh Hải, Bí thư Huyện ủy Hải Hậu |
