Báo cáo tại buổi làm việc, lãnh đạo Bộ Tư pháp cho biết, xây dựng và hoàn thiện thể chế, nhất là pháp luật luôn được Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp quan tâm đặc biệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, ưu tiên nguồn lực thực hiện. Hiện nay, Bộ Tư pháp bố trí 4 đơn vị cấp Vụ chủ công xây dựng pháp luật trong các lĩnh vực khác nhau với 119 cán bộ có trình độ từ đại học luật trở lên làm công tác xây dựng pháp luật.
 |
Đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Tư pháp phát biểu tại buổi làm việc. (Ảnh: ĐĂNG KHOA) |
Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp đã ban hành 31 Nghị quyết, kết luận về công tác xây dựng pháp luật, tổ chức 5 buổi làm việc với các đơn vị xây dựng pháp luật để định hướng các vấn đề lớn và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong công tác xây dựng pháp luật; đồng thời ban hành hướng dẫn cụ thể quy trình xin ý kiến Ban cán sự đảng trong công tác xây dựng pháp luật để lãnh đạo, chỉ đạo công tác này.
Ban cán sự đảng luôn bám sát để thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, các nghị quyết của Quốc hội, sự lãnh đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; đã tham gia tích cực, có trách nhiệm vào việc xây dựng và triển khai thực hiện nhiều văn bản của Đảng từ đầu nhiệm kỳ, trong đó có các văn bản liên quan trực tiếp tới công tác xây dựng pháp luật như: Kết luận số 19 của Bộ Chính trị về định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; Nghị quyết số 27 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; Quy định số 178 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật,...
 |
Tổng Bí thư Tô Lâm với các đại biểu và Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp. (Ảnh: ĐĂNG KHOA) |
Trong công tác xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp không phải là cơ quan chủ trì xây dựng nhiều luật, nghị định, nhưng cơ bản đều tham gia vào quá trình xây dựng các văn bản này với tư cách thành viên ban soạn thảo, góp ý hoặc thẩm định. Từ đầu nhiệm kỳ tới nay, Bộ đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua 43 luật, 19 nghị quyết quy phạm, trình Chính phủ ban hành 552 nghị định, tạo cơ sở pháp lý thúc đẩy đời sống kinh tế-xã hội của đất nước, tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp.
Phát biểu kết luận buổi làm việc, Tổng Bí thư Tô Lâm ghi nhận, đánh giá cao những thành tích, kết quả mà ngành tư pháp đạt được trong những năm qua. Hiện, hệ thống pháp luật đã tương đối đồng bộ, công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, cơ bản điều chỉnh tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội; tạo nền tảng pháp lý để phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế của đất nước. Đội ngũ cán bộ làm công tác pháp luật và tư pháp từng bước trưởng thành, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ trong tình hình mới. Bộ, ngành tư pháp đã chủ động, tích cực tham mưu cho Đảng, Nhà nước hoàn thiện tư duy, nhận thức lý luận về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đóng góp trong việc ban hành Nghị quyết 48-NQ/TW, Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị về hoàn thiện hệ thống pháp luật, cải cách tư pháp và Nghị quyết 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.
Tổng Bí thư nhấn mạnh, công tác xây dựng pháp luật có vai trò, vị trí, tầm quan trọng đặc biệt, có ý nghĩa then chốt để nắm bắt cơ hội, khơi thông, huy động mạnh mẽ nguồn lực cho phát triển, chăm lo cho nhân dân. Không phải ngẫu nhiên mà từ Đại hội XII đến nay, Đảng ta đều xác định đột phá về thể chế, trong đó đột phá về pháp luật là đột phá chiến lược. Tuy nhiên, công tác hoàn thiện thể chế, trọng tâm là xây dựng, hoàn thiện pháp luật có phần trách nhiệm quan trọng của Bộ, ngành Tư pháp vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Một số chủ trương, định hướng lớn của Đảng chưa được thể chế kịp thời hoặc tính khả thi không cao. Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhiều quy định còn chưa rõ ràng, rườm rà, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực. Việc phân cấp, phân quyền phần lớn chỉ dừng ở chủ trương, chưa thể hiện nhiều trong các văn bản pháp luật, chưa triệt để, chưa rõ trách nhiệm, vẫn tập trung nhiều ở Trung ương. Tổ chức thực thi pháp luật, chính sách vẫn là khâu yếu. Sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước chưa tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả hoạt động chưa cao. Việc nghiên cứu, ban hành chính sách, quy định pháp luật điều chỉnh đối với những vấn đề mới còn chậm…
 |
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu kết luận buổi làm việc. (Ảnh:ĐĂNG KHOA) |
Khẳng định thực tiễn nóng bỏng đang đòi hỏi công tác xây dựng pháp luật ở tầm cao mới, thật sự tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển, Tổng Bí thư đề nghị đổi mới mạnh mẽ công tác lập pháp theo chức năng, nhiệm vụ của Bộ Tư pháp. Trước hết là đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”. Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh do Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp đề xuất hằng năm phải trên cơ sở thực tiễn phát triển, tháo gỡ những điểm nghẽn, nút thắt có nguyên nhân từ quy định của pháp luật; những vấn đề mới, thực tiễn phát triển nóng bỏng chưa có quy định của pháp luật điều chỉnh; những chủ trương mới của Đảng chưa được thể chế hóa. Tập trung xây dựng hành lang pháp lý cho những vấn đề mới, xu hướng mới (cách mạng 4.0, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh…); hình thành cơ chế đột phá thu hút nhân tài trong và ngoài nước. Thực hiện cơ chế “Sửa một luật, điều chỉnh nhiều luật” để khắc phục ngay tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo của các luật. Trong thẩm định pháp luật, xây dựng văn bản pháp luật, tuyệt đối không để xảy ra lợi ích nhóm, tác động pháp luật, để lọt, đánh giá không toàn diện yếu tố an ninh gây tác động tiêu cực đến lợi ích chung, lợi ích quốc gia.
Bộ Tư pháp cần đổi mới mạnh mẽ quy trình xây dựng pháp luật bảo đảm dân chủ, minh bạch, kịp thời, khả thi, hiệu quả, dễ áp dụng trên thực tế, tiết kiệm thời gian, chi phí, nâng cao “năng suất và chất lượng” xây dựng pháp luật. Trong thiết kế các quy định pháp luật, bảo đảm đánh giá tác động chính sách thực chất; bảo đảm thực hiện cơ chế tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý của các đối tượng chịu tác động là người dân, doanh nghiệp, không để lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, không đẩy khó khăn cho người dân, doanh nghiệp. Nghiên cứu xây dựng quy trình liên thông, gắn với trách nhiệm của chủ thể, nhất là người đứng đầu trong từng khâu của quá trình soạn thảo, thẩm định, trình, thẩm tra, ban hành văn bản pháp luật. Khẩn trương tham mưu với Chính phủ, Quốc hội sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật để cụ thể hóa các tư duy, quan điểm mới trong xây dựng pháp luật.
Tổng Bí thư chỉ đạo, phát huy cao độ tính đảng trong xây dựng, hoàn thiện và thực thi pháp luật; tập trung hoàn thiện pháp luật về tổ chức, hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị, gắn với tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và cải cách tối đa thủ tục hành chính. Nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật thông qua: đổi mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; thường xuyên đánh giá hiệu quả pháp luật sau ban hành, chủ động phát hiện, tháo gỡ nhanh nhất “điểm nghẽn” có nguyên nhân từ các quy định của pháp luật; hoàn thiện quy định giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật. Ngành Tư pháp cần chú trọng phát triển nguồn nhân lực làm công tác tham mưu xây dựng pháp luật có bản lĩnh chính trị vững vàng, tư cách đạo đức tốt, thành thạo chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp theo tinh thần dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách và dám hành động vì lợi ích chung; có cơ chế bảo vệ đối với cán bộ làm công tác pháp luật khi không vi phạm điều cấm, không vụ lợi, lạm dụng quyền lực. Tích cực hội nhập quốc tế, tham gia vào quá trình xây dựng, phát triển luật pháp quốc tế nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia, đóng góp vào thúc đẩy hòa bình, an ninh, hợp tác quốc tế vì sự phát triển bền vững.
 |
Tổng Bí thư Tô Lâm ghi sổ lưu niệm tại Phòng Truyền thống của Bộ Tư pháp. (Ảnh: ĐĂNG KHOA) |
Tổng Bí thư chỉ rõ trước yêu cầu đột phá mạnh mẽ về thể chế trong kỷ nguyên mới, Bộ, ngành Tư pháp phải đối diện thách thức không nhỏ, nhưng cũng là cơ hội lớn để khẳng định mình, vươn lên mạnh mẽ. Bộ, ngành Tư pháp cần tham mưu hiệu quả hơn nữa việc triển khai Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; phải thực sự trở thành “lực lượng nòng cốt”, “đi đầu trong tham mưu kiến tạo đồng bộ thể chế phát triển đất nước”, gương mẫu, đi đầu trong việc thúc đẩy lối sống thượng tôn Hiến pháp và pháp luật.
Nhất trí với kiến nghị, đề xuất của Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp, Tổng Bí thư cho biết sẽ xem xét đưa vào Chương trình làm việc của Bộ Chính trị, Ban Bí thư năm 2025 nội dung nghiên cứu, xây dựng, trình Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị về “Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”; đồng ý về chủ trương cần quan tâm, đầu tư thích đáng, có cơ chế tài chính và chế độ, chính sách đặc thù cho công tác pháp luật, cán bộ làm công tác pháp chế, xây dựng pháp luật và chuyển đổi số trong lĩnh vực này; có cơ chế điều động, luân chuyển cán bộ của Bộ, ngành Tư pháp đi địa phương để bổ sung kinh nghiệm thực tiễn.
