Phóng viên (PV): Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vừa kết thúc tốt đẹp chuyến thăm chính thức Nhật Bản. Xin Thứ trưởng cho biết một vài nét về mục đích, kết quả chuyến thăm?
Thứ trưởng Lê Hoài Trung: Nhận lời mời của Thủ tướng Nhật Bản Sin-dô A-bê, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và phu nhân cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã thăm chính thức Nhật Bản từ ngày 4 đến ngày 8-6. Chuyến thăm có ba nội dung lớn: (i) thăm chính thức Nhật Bản; (ii) tham dự và phát biểu tại Hội nghị xúc tiến đầu tư Việt Nam, thúc đẩy đầu tư hỗ trợ của Nhật Bản cho Việt Nam; (iii) tham dự và phát biểu tại Hội nghị Tương lai châu Á lần thứ 23.
Nhật Bản và Việt Nam là đối tác chiến lược sâu rộng. Nhật Bản là đối tác chiến lược về kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam, là nước cung cấp viện trợ phát triển ODA lớn nhất, thứ hai về đầu tư trực tiếp nước ngoài, thứ ba về du lịch, thứ tư về thương mại. Hai nước đều coi trọng và có chung mong muốn tăng cường quan hệ. Trong bối cảnh đó, chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tới Nhật Bản là nhằm thúc đẩy và làm sâu sắc hơn quan hệ hai nước trên mọi lĩnh vực; thúc đẩy liên kết giữa hai nền kinh tế cả ở cấp trung ương và địa phương thông qua tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực như đầu tư, thương mại, ODA, lao động, nông nghiệp, trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế hai bên cùng quan tâm vì hòa bình, ổn định và sự phồn vinh chung tại khu vực và trên thế giới nói chung.
Hoạt động đa dạng
Trong thời gian thăm, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có các cuộc hội đàm, hội kiến và làm việc với các nhà lãnh đạo cấp cao nhất của chính giới Nhật Bản như Nhà vua và Hoàng hậu, Thủ tướng A-bê, Chủ tịch Hạ viện, Chủ tịch Thượng viện, Chủ tịch Liên minh nghị sĩ hữu nghị Nhật Bản - Mê Công, Thống đốc của sáu địa phương gồm Ibaraki, Kanagawa, Saitama, Aichi, Osaka, Shiga, lãnh đạo các chính đảng (Đảng liên minh cầm quyền Komei, Đảng Cộng sản, Đảng Dân tiến), tiếp lãnh đạo Hội hữu nghị Việt Nam-Nhật Bản tại các địa phương Osaka, Hyogo, Nara, Sakai.
Các hoạt động xúc tiến đầu tư được chú trọng dành thời gian quan tâm cao, trong đó Thủ tướng và đoàn ta đã có các cuộc gặp gỡ lãnh đạo các tổ chức kinh tế lớn như Liên đoàn kinh tế Nhật Bản (Keidanren), Tổ chức hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Tổ chức xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO). Đặc biệt, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã cùng Thủ tướng A-bê tham dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị xúc tiến đầu tư Việt Nam tại Tokyo (có quy mô lớn nhất được tổ chức tại Nhật Bản từ trước tới nay, với sự tham gia của hơn 1.600 doanh nghiệp hai nước trong đó có 200 doanh nghiệp đến từ Việt Nam), chủ trì bốn cuộc tọa đàm và đối thoại với hơn 100 tổ chức kinh tế và doanh nghiệp hàng đầu của Nhật Bản ở khu vực Tokyo và Kansai về các lĩnh vực năng lượng, công nghệ thông tin và tài chính - ngân hàng, tiếp lãnh đạo một số tập đoàn lớn có dự án hợp tác với Việt Nam (Sumitomo, Mitsubishi, Marubeni, Mitsui, Mazda, Canon...). Thủ tướng cũng đã tham gia khai trương “Tuần lễ hàng Việt Nam” tại Trung tâm thương mại AEON tại tỉnh Sai-ta-ma, sự kiện do UBND TP Hà Nội và Tập đoàn AEON phối hợp tổ chức, nhằm quảng bá cho hàng hóa và các hoạt động văn hóa truyền thống của Việt Nam với người dân địa phương.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Đoàn cũng đã tới thăm Đại sứ quán Việt Nam tại Tokyo, Tổng lãnh sứ quán Việt Nam tại Osaka và gặp gỡ đại diện cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản, thông báo cho cán bộ nhân viên các Cơ quan Đại diện và cộng đồng về tình hình kinh tế xã hội trong nước, đề nghị các Cơ quan Đại diện tiếp tục đóng góp cho quan hệ hợp tác chiến lược sâu rộng hai nước, hỗ trợ cộng đồng người Việt với số lượng ngày càng đông học tập lao động kinh doanh tuân thủ pháp luật sở tại, đóng góp cho việc phát triển mạnh mẽ quan hệ hai nước.
Kết quả thực chất
Chúng ta có thể vui mừng với kết quả tốt đẹp của chuyến thăm thể hiện ở nhiều phương diện, trong đó có nêu một số kết quả chính như sau:
Thứ nhất: Chuyến thăm góp phần củng cố mối quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng giữa Việt Nam và Nhật Bản. Chính phủ Nhật Bản đã đón tiếp Thủ tướng Chính phủ và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam với nghi lễ trọng thị, chu đáo và thân tình, bố trí để hai bên có nhiều cuộc gặp trao đổi những vấn đề thực chất. Nhà Vua và Hoàng hậu, Thủ tướng A-bê và các vị lãnh đạo Hạ viện và Thượng viện đã giành cho Thủ tướng và đoàn ta sự đón tiếp ân cần, trân trọng gửi tới các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta những lời thăm hỏi, lời chúc tốt đẹp nhất.
Trong Hội đàm và các cuộc trao đổi, Thủ tướng A-bê và các giới ở Nhật Bản, đều đánh giá quan hệ hai nước phát triển tốt đẹp, thể hiện qua các chuyến thăm cấp cao, hợp tác kinh tế và sự phối hợp chặt chẽ của hai nước trên các diễn đàn quốc tế và khu vực.
Thứ hai: Hai bên đã đạt nhất trí về những định hướng lớn cùng các biện pháp cụ thể để làm sâu sắc hơn nữa quan hệ thực chất mọi mặt, từ chính trị, kinh tế, viện trợ ODA, thương mại, đến văn hóa, giáo dục, quan hệ giữa các địa phương ...
Về hợp tác chính trị an ninh, hai bên khẳng định hai nước là đối tác quan trọng của nhau và có nhiều lợi ích chiến lược tương đồng; nhất trí tăng cường tin cậy chính trị và duy trì thường xuyên các chuyến thăm, tiếp xúc cấp cao. Thủ tướng A-bê đánh giá cao vai trò và vị trí của Việt Nam trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản; khẳng định sẽ tham dự và hỗ trợ Việt Nam toàn diện để tổ chức thành công Hội nghị cấp cao APEC tổ chức tại Đà Nẵng vào tháng 11 năm nay.
Hai bên cũng đã trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm và khẳng định phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn đa phương như ASEAN, APEC, ASEM, Liên hợp quốc. Phía Nhật sẵn sàng hỗ trợ cung cấp thêm tàu tuần tra để nâng cao lực lượng thực thi pháp luật trên biển cho Việt Nam. Về vấn đề Biển Đông, hai bên nhất trí về tầm quan trọng của bảo đảm hòa bình, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không, các bên liên quan không có những hành động đơn phương bao gồm quân sự hóa, làm thay đổi nguyên trạng, làm phức tạp, mở rộng tranh chấp tại Biển Đông, thúc đẩy giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, tôn trọng đầy đủ các tiến trình ngoại giao và pháp lý, tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982, thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC), sớm xây dựng Bộ quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC) có hiệu lực.
Về hợp tác kinh tế, đầu tư: Điểm nổi bật là Nhật Bản khẳng định tiếp tục cung cấp ODA cho Việt Nam, ưu tiên hỗ trợ cải cách, xây dựng cơ sở hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực, ứng phó với biến đổi khí hậu. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị Nhật Bản hỗ trợ các dự án trọng điểm quốc gia như đường bộ cao tốc bắc - nam, đường sắt đô thị. Lãnh đạo hai nước bày tỏ quyết tâm nâng gấp đôi kim ngạch thương mại vào năm 2020 (hiện ở mức 30 tỷ USD), trong đó trước mắt sẽ tạo điều kiện thuận lợi để trao đổi các sản phẩm như vải, nhãn của Việt Nam và cam, quýt của Nhật Bản vào thị trường của nhau.
Đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư, có thể nói chuyến đi đã góp phần tạo một làn sóng đầu tư mới với cao trào mới từ Nhật Bản vào Việt Nam. Với 14 văn kiện hợp tác giữa Bộ, ngành và 29 văn bản hợp tác giữa doanh nghiệp hai nước, trị giá hơn 22 tỷ USD, chuyến thăm đã đạt những kết quả rất cụ thể, trong đó hai bên đã ký công hàm trao đổi cho khoản ODA trị giá trên 900 triệu USD cho 04 dự án bảo đảm an toàn và an ninh hàng hải, quản lý nước Bến Tre, hệ thống thoát nước và xử lý nước thải thành phố Biên Hòa giai đoạn 1, Phát triển cơ sở hạ tầng khu công nghệ cao Hòa Lạc và ba dự án viện trợ không hoàn lại trị giá khoảng 26 triệu USD trong các lĩnh vực phòng chống thiên tai và đào tạo nguồn nhân lực.
Tại Hội nghị xúc tiến đầu tư Việt Nam và các cuộc tọa đàm, gặp gỡ đối thoại doanh nghiệp ở Tokyo và Kansai, Chính phủ và các doanh nghiệp Nhật Bản đánh giá cao nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh của Việt Nam, trao đổi các vấn đề rất cụ thể để tháo gỡ vướng mắc tạo điều kiện để họ mở rộng đầu tư tại Việt Nam tới đây. Lãnh đạo Tổ chức xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) đánh giá thị trường Việt Nam rất triển vọng và cho biết cứ ba doanh nghiệp Nhật Bản thì có một doanh nghiệp mong muốn mở rộng đầu tư ở Việt Nam. Chính phủ Nhật Bản khẳng định hỗ trợ Việt Nam triển khai các Kế hoạch hành động của sáu ngành công nghiệp được lựa chọn trong Chiến lược công nghiệp hóa của Việt Nam trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam - Nhật Bản, đặc biệt là ngành ô-tô và công nghiệp hỗ trợ. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trực tiếp chủ trì các cuộc đối thoại với các nhà đầu tư của Nhật Bản, cho rằng hiện nay là thời điểm rất thuận lợi - "thiên thời, địa lợi, nhân hòa" – để các nhà đầu tư Nhật Bản vào mở rộng đầu tư kinh doanh. Thủ tướng khẳng định Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục hoàn thiện chính sách và môi trường đầu tư, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp Nhật Bản kinh doanh thành công tại Việt Nam, "hướng tới kỷ nguyên mới của quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và Nhật Bản"; hoan nghênh doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư vào các lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, năng lượng hiệu suất cao, nông nghiệp công nghệ cao.
Về hợp tác địa phương, hai bên coi đây là một định hướng quan trọng và khuyến khích các địa phương chủ động, tích cực tìm hiểu và thúc đẩy hợp tác với nhau trên nhiều lĩnh vực, nhất là nông nghiệp, bảo vệ môi trường, tiếp nhận tu nghiệp sinh của Việt Nam.
Tóm lại, chuyến thăm chính thức Nhật Bản của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và đoàn đại biểu cấp cao của ta có kết quả rất tốt đẹp. Hai bên đã ra tuyên bố chung về việc làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam - Nhật Bản, làm định hướng cho khuôn khổ hợp tác hai nước trong thời gian tới với những biện pháp rất cụ thể trên nhiều phương diện quan trọng, từ chính trị an ninh quốc phòng, kinh tế thương mại, đến giáo dục, giao lưu văn hóa và nhiều lĩnh vực khác, đáp ứng nhu cầu và nguyện vọng của chính phủ và nhân dân hai nước. Chuyến thăm có những kết quả rất cụ thể và thiết thực (đó là con số hơn 22 tỷ USD các dự án đầu tư và ODA được ký kết trong đó có nhiều dự án lớn về năng lượng cơ sở hạ tầng, biến đổi khí hậu). Những nội dung thiết thực trong Hội đàm và các cuộc trao đổi thể hiện sự tin cậy mang tính chiến lược giữa hai nước ở mức độ cao. Đây chính là những điều kiện thuận lợi để Việt Nam và Nhật Bản thúc đẩy quan hệ chiến lược một cách sâu rộng thực chất hơn nữa trong thời gian tới
PV: Xin Thứ trưởng cho biết một vài nét về Hội nghị Tương lai châu Á lần thứ 23 và đóng góp của Đoàn Việt Nam?
Thứ trưởng Lê Hoài Trung: Nhân chuyến thăm chính thức Nhật Bản lần này, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã tham dự Hội nghị quốc tế về Tương lai châu Á lần thứ 23 – một diễn đàn đối thoại chính sách có uy tín ở khu vực - tổ chức tại Tokyo từ ngày 5 đến 6-6. Tham dự Hội nghị có hơn 500 đại biểu là lãnh đạo và quan chức cao cấp, đại diện giới học giả, tổ chức quốc tế, khu vực doanh nghiệp Nhật Bản và nhiều quốc gia châu Á.
Với chủ đề “Chủ nghĩa toàn cầu giữa ngã tư đường - Bước đi tiếp theo của châu Á”, Hội nghị đã thảo luận về các xu thế lớn có ảnh hưởng đến sự phát triển của châu Á, cơ hội và thách thức mà các nước châu Á đang đối mặt. Một số vấn đề được Hội nghị đặc biệt quan tâm như làn sóng chủ nghĩa bảo hộ và tác động tới tiến trình liên kết kinh tế quốc tế; ASEAN sau 50 năm; tình hình an ninh chính trị tại các khu vực; những thách thức phi truyền thống.
Tiếng nói chung của Hội nghị là quá trình toàn cầu hoá trong những thập kỷ qua đã đóng góp quan trọng vào “sự phát triển thần kỳ” của châu Á. Với quy mô dân số lớn nhất thế giới, tiềm lực và ảnh hưởng ngày càng gia tăng, châu Á có vai trò không thể thiếu trong thúc đẩy toàn cầu hóa theo hướng cân bằng, bao trùm và bảo đảm lợi ích của người dân. Nhiều biện pháp thúc đẩy hợp tác được đề xuất nhằm duy trì những thành quả đã đạt được và bảo đảm tương lai hoà bình và thịnh vượng của châu lục.
Việc Ban Tổ chức đã sớm mời Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc làm khách mời danh dự và phát biểu khai mạc Hội nghị cho thấy sự coi trọng đối với cá nhân Thủ tướng và vai trò của Việt Nam trong sự phát triển của khu vực. Với sự tham dự của Thủ tướng tại Hội nghị, chúng ta đã đóng góp tiếng nói ở cấp cao vào những vấn đề đang rất được quan tâm ở khu vực và trên thế giới là toàn cầu hóa, thúc đẩy thương mại tự do, phát triển bền vững và bao trùm.
Trong phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng đã đánh giá sâu sắc về quá trình toàn cầu hóa và những thách thức lớn đặt ra đối với châu Á. Với tầm nhìn về một châu Á hòa bình, thịnh vượng, nơi mà giấc mơ của mọi quốc gia lớn nhỏ đều phải được lắng nghe, Thủ tướng đã đưa ra ba nhóm biện pháp quan trọng về duy trì môi trường hòa bình, ổn định, giải quyết bài toán mô hình phát triển, và tối ưu hóa nguồn lực để các nước cùng phối hợp thực hiện. Thủ tướng cũng chia sẻ về kinh nghiệm của Việt Nam, nhấn mạnh quá trình đổi mới, phát triển phải gắn liền với hội nhập quốc tế và liên kết kinh tế khu vực; khẳng định quyết tâm tiếp tục đổi mới, xây dựng chính phủ kiến tạo, liêm chính cũng như chủ trương chủ động tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng. Các quan điểm và đề xuất của Thủ tướng đã nhận được sự ủng hộ và đánh giá cao của phía Nhật Bản và Hội nghị nói chung.
PV: Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng.
