TS, BS Phan Bích Nga, Trưởng khoa Khám tư vấn dinh dưỡng trẻ em (Viện Dinh Dưỡng, Bộ Y tế) cho biết, trẻ em là đối tượng rất nhạy cảm với sự thay đổi của thời tiết do khả năng thích nghi và hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ.
Các bệnh trẻ thường gặp khi thay đổi thời tiết là: viêm đường hô hấp, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, cảm cúm... Kèm theo đó là những triệu chứng mệt mỏi, chán ăn, suy nhược cơ thể dẫn tới thiếu năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết để duy trì sức khỏe, khiến bệnh ngày càng trầm trọng.
Bên cạnh các biện pháp phòng bệnh, theo TS, BS Phan Bích Nga, những nguyên tắc dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng giúp duy trì và nâng cao sức khỏe, phòng ngừa bệnh cho trẻ trong thời điểm chuyển lạnh.
Uống đủ nước, thường xuyên và đều đặn mỗi ngày giúp quá trình trao đổi chất diễn ra nhịp nhàng, đây chính là dung môi giúp hòa tan và vận chuyển các chất dinh dưỡng cần thiết, giảm thiểu tình trạng táo bón. Nước còn là yếu tố quan trọng giúp tim hoạt động hoạt động hiệu quả và vận chuyển oxy trong máu đi nuôi cơ thể.
Đặc biệt, thông qua quá trình toát mồ hôi và loại bỏ các chất dư thừa qua đường tiêu hóa, nước giúp cơ thể thải độc tố và những chất dư thừa. Khi đã bị viêm hô hấp, uống đủ nước còn giúp làm giảm các triệu chứng ho, làm loãng chất nhầy, giảm ứ đọng, thúc đẩy dịch đờm thoát ra ngoài dễ dàng, làm sạch họng…
Lượng nước cần cho trẻ khỏe mạnh uống mỗi ngày được ước lượng 100ml/1kg cân nặng. Với trẻ 10kg thì cần uống 1.000ml nước mỗi ngày. Với trẻ từ 11-20kg thì nên dùng 1.000ml nước/10kg đầu + 50ml/1kg cân nặng tăng thêm. Lượng nước này bao gồm cả nước sữa, nước lọc, nước trong bữa ăn của trẻ.
 |
| TS, BS Phan Bích Nga khám, tư vấn dinh dưỡng cho trẻ. |
BS Phan Bích Nga nhấn mạnh, khẩu phần ăn lành mạnh, cân bằng giữa các nhóm chất dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng. Ăn đủ các bữa trong ngày gồm 3 bữa chính và có thể thêm từ 1 đến 2 bữa phụ. Đáp ứng cung cấp đủ các nhóm chất bao gồm chất đường bột, chất đạm, chất béo và đặc biệt là Vitamin và Khoáng chất. Kết hợp đa dạng giữa các loại thực phẩm và trong một bữa nên có từ 10-12 loại. Đặc biệt, nên ưu tiên cung cấp đủ các dưỡng chất quan trọng, hỗ trợ hệ miễn dịch như chất đạm, sắt, kẽm, selen và vitamin A, C, E, D.
Với nhóm chất đạm, đây là nguyên liệu thiết yếu hỗ trợ chức năng của hệ miễn dịch. Do đó, nên chọn những thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, dễ hấp thu và kết hợp cả đạm động vật (trứng, sữa, thịt, tôm, cá...) và đạm thực vật (các loại đậu đỗ...). Trung bình, trẻ cần được bổ sung khoảng 2g chất đạm/kg cân nặng mỗi ngày.
Trẻ em cũng cần được cho ăn rau quả, tùy vào độ tuổi của trẻ sẽ cần tiêu thụ lượng rau củ quả khác nhau từ 100 đến 300g, với cách chế biến phù hợp.
Hàm lượng chất xơ, Vitamin và các khoáng chất có được từ đa dạng các loại rau xanh, củ quả sẽ giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh, tăng cường quá trình hấp thu các chất dinh dưỡng. Từ đó, củng cố chức năng của hệ miễn dịch của trẻ.
Nguồn thực phẩm giàu Vitamin A bao gồm các loại rau xanh lá (rau chân vịt, cải xanh, rau ngót, cải ngọt...), trái cây củ quả có màu vàng cam (cà rốt, ớt chuông, bí ngô, cà chua...). Ngoài ra, cần chú trọng tới các thực phẩm cung cấp Vitamin C (ổi, bưởi, cam, quýt...) và Vitamin D (trứng, bơ, sữa, gan động vật, nấm,... và đặc biệt từ ánh nắng mặt trời) để xây dựng hệ miễn dịch cho trẻ khỏe mạnh.
Các vi sinh vật có nguồn gốc từ thực phẩm cũng là một trong số những yếu tố nguy cơ gây bệnh. Do vậy, nên ưu tiên “mùa nào thức đấy”, chỉ chọn những thực phẩm tươi sạch, rõ nguồn gốc. Sơ chế và chế biến bảo đảm an toàn vệ sinh và thực hiện ăn chín, uống sôi. Sau chế biến, nên che đậy và bảo quản đồ ăn cẩn thận, không ăn những thực phẩm có dấu hiệu hư hỏng, ôi thiu.
 |
Khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới về các nguyên tắc trong chuẩn bị thức ăn an toàn. |
Vào mùa đông, nhu cầu năng lượng của trẻ em sẽ cao hơn nhiều vì một phần năng lượng bị tiêu hao để giữ ấm cho cơ thể, trong thời gian này, các cha mẹ nên lưu ý cho trẻ ăn đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng (tinh bột, chất đạm, chất béo và vitamin và khoáng chất), tăng cường ngũ cốc giúp cung cấp năng lượng lâu dài, các loại đạm từ thịt, cá, trứng, sữa... các loại chất béo từ dầu thực vật và mỡ động vật giúp trẻ không bị đói và mất sức. Ngoài ra, có thể cung cấp thêm năng lượng cho trẻ bằng bữa phụ với các món ấm nóng như súp, canh bổ dưỡng, các loại bánh hấp, chiên.
Tăng cường rau xanh, quả chín là những thực phẩm giàu vitamin E, C: hỗ trợ cải thiện khả năng thích ứng của cơ thể của trẻ nhỏ khi tiết trời trở lạnh, giúp nâng cao khả năng chịu lạnh và sức đề kháng của trẻ với nhiệt độ thấp.
Bên cạnh đó, việc xây dựng một lối sống lành mạnh cho trẻ là rất cần thiết để duy trì sức khỏe. Cần giữ ấm cơ thể và bảo vệ hệ hô hấp, mặc quần áo đủ ấm, sử dụng khăn choàng cổ, khẩu trang để giữ ấm vùng mũi, cổ họng và ngực là biện pháp đầu tiên giúp cơ thể ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn gây bệnh. Mặt khác, cho trẻ thường xuyên luyện tập thể thao (30 phút mỗi ngày và ít nhất 5 buổi mỗi tuần).
Thường xuyên cho trẻ vệ sinh tay bằng nước sạch và xà phòng, súc họng và rửa mũi bằng nước muối ấm để ngăn ngừa sự xâm nhập của các vi khuẩn, virus gây bệnh. Tắm bằng nước ấm vừa giúp cơ thể trẻ thư giãn, vừa giúp loại bỏ những bụi bẩn.
